Christian Drosten, de redder van Duitsland en van Angela Merkel

De Duitse viroloog Christian Drosten heeft hij bij onze oosterburen een vedettestatus. Hij voorspelde de pandemie al in januari en krijgt lof voor zijn communicatie over het virus omdat hij zich strikt aan zijn rol als wetenschapper houdt. “Virologen hebben geen politiek mandaat”, zegt hij.

“Als ik op café ging dronk ik bier altijd uit de fles, niet uit een glas. Dat vermindert het risico op besmetting. Stel u voor dat het glas slecht gespoeld is.” Het is een van de vele uitspraken van Christian Drosten waar de Duitsers nu al weken van smullen. Zonder glimlach of andere emoties communiceert hij in eenvoudige taal over de coronacrisis. Hij is te horen op de radio, komt vaak op televisie en heeft een dagelijkse podcast die duizenden luisteraars lokt.

In een enquête vroeg de tabloid Bild aan de lezers in welke viroloog ze het meeste vertrouwen hadden. De 60.000 deelnemers lieten er geen twijfel over bestaan: het 48-jarige hoofd van het departement virologie aan het Berlijnse Charité-Intituut staat eenzaam bovenaan. Vorige maand mocht hij een prijs ontvangen van de Deutshe Forschunsgemeinschaft voor “zijn uitzonderlijke bijdragen aan de wetenschap en de samenleving in de periode met een dramatische evolutie van de pandemie”. Drosten is niet onverdeeld gelukkig met zijn vedettestatus. “Ik ben een cartoonfiguur geworden. Eerlijk gezegd voel ik mij daar niet zo goed bij.”

Valse bescheidenheid? Internationale experts stellen dat Drosten er mee toe heeft bijgedragen dat de coronapandemie in Duitsland relatief onder controle bleef, met 61 overlijdens per miljoen inwoners. Toen hem in januari de berichten bereikten over de uitbraak in China voorspelde Drosten dat “we over drie maanden hier over niets anders meer zullen spreken. Niets anders”. Half januari gooide hij al een diagnosetest voor het covid-19-virus online, lang voor er in Europa sprake was van een dreigende pandemie. Drosten is dan ook een ervaringsdeskundige. Meer dan vijftien jaar geleden was hij één van de ontdekkers van het verwante SARS-virus.

“Vroegtijdige detectie helpt het aantal overlijdens op een relatief laag niveau te houden”, was een boodschap die hij snel meegaf. Duitsland begon de bevolking dan ook vroeg te testen op coronabesmetting. Begin maart waren er 87.000 tests per week, een week later 127.000, half maart 348.000 en in april werd de kaap van 500.000 tests per dag overschreden.

Goede afspraken met politici

Drosten was niet voorbestemd om Duitslands beroemdste viroloog te worden. Hij werd geboren in Emsland in Nedersaksen, niet ver van Nederland, als de oudste zoon in een landbouwersgezin. Hij was voorbestemd om de boerderij over te nemen, maar besloot chemie en biologie te studeren. Daarna volgde geneeskunde. In 2003 doctoreerde hij en ging hij aan de slag bij het Bernard Nocht Instituut in Hamburg voor hij van 2007 tot 2017 het Virologisch Instituut van het Universitair Ziekenhuis in Bonn leidde. In 2017 ging hij bij het Charité-Instituut aan de slag.

Een sterk parcours, maar Drosten blijft met de twee voeten op de grond. Hij zegt geen problemen te hebben met het erkennen van fouten. “Ik leer elke dag bij”, zegt hij. Zo voorspelde hij dat de verspreiding van het virus door de hogere lentetemperaturen snel zou afnemen, maar dat klopte niet. De fouten beletten hem niet nieuwe voorspellingen te maken. Zo is volgens hem een tweede golf in het najaar zeer realistisch, zoals bij de Spaanse griep in 1918-1919.

Drosten wijst ook collega’s terecht die zich vergissen. Toen Merkel op 11 maart verklaarde dat “60 tot 70 procent van de Duitsers besmet zullen raken met het virus”, veroorzaakte dat enige paniek bij de oosterburen. Geëxtrapoleerd zou dat 500.000 overlijdens betekenen, stelden sommige biostatistici. Drosten noemde dat cijfer “absurd”.

Drosten krijgt dan weer lof voor de duidelijke afspraken die hij met politici maakt. Hij is de directe adviseur van kanselier Angela Merkel, maar houdt zich strikt aan zijn rol als wetenschapper. “De politici nemen de beslissingen. Virologen hebben geen politiek mandaat”, herhaalt hij met de regelmaat van een klok.

Drosten, minister van Gezondheid Jens Spahn en Merkel vullen elkaar tijdens hun persconferenties aan. Merkel gebruikt haar expertise als doctor in de fysica om de wiskundige modellen over de evolutie van de pandemie te koppelen aan de lockdownmaatregelen. De duidelijke grens tussen virologen en beleidsmakers maken dat Drosten door politici uit de wind wordt gezet wanneer hij doodsbedreigingen krijgt omdat de maatregelen te lang zouden duren en te veel economische schade zouden aanrichten.

De goede samenwerking met Drosten legt Merkel geen windeieren. Haar politieke carrière leek voorbij. Maar vorige week had minister van Binnenlandse Zaken Horst Seehofer van de Beierse CSU niets dan lof voor de communicatie van Merkel en haar samenwerking met de viroloog. Seehofer was tijdens de migratiecrisis van 2015 de kwelgeest van de bondskanselier, maar heeft het nu openlijk over een vijfde mandaat voor Mutti Merkel.