De erfenis van Berlusconi: ‘Hij was pro-Europees, maar maakte Italië niet meer Europees’

Niet alles was slecht aan wijlen Silvio Berlusconi, aldus Italiaanse economen. De voormalige Italiaanse premier was dan wel een populist, hij was ook pro-Europees, wat van vele populisten na hem niet kan gezegd worden. Maar daarmee is dan ook alles gezegd.

In een politiek leven getekend door belangenvermenging, rechtszaken en schandalen, is de vraag of wijlen Italiaans premier Silvio Berlusconi ook de tijd vond om iets te doen voor de Italiaanse economie. Dat lijkt tegen te vallen.

Een dieptepunt kwam er eind 2011, toen een weerloos Italië in de tang kwam van de schuldencrisis. De Italiaanse schuldenberg was aangezwollen tot 120 procent van het bruto binnenlands product (bbp), de rente op tienjarige Italiaanse overheidsobligaties was gestegen tot 7 procent, allebei niveaus die de stabiliteit van de muntunie bedreigden.

Europa en de euro

Berlusconi nam ontslag om de euro te redden, en dat was best ironisch. Uitgerekend Berlusconi had er alles er aan gedaan om Italië in de euro te krijgen, toch volgens Althea Spinozzi, obligatiestrateeg bij Saxo Bank.

“Al tijdens zijn eerste premierschap in de jaren 1994-1995 zette hij zich achter het europroject. Bij zijn terugkeer als premier in 2001 was de euro al een feit, maar intussen had hij niet stilgezeten. Zijn partij, Forza Italia, waarvan hij onafgebroken aan het hoofd stond, was al die tijd blijven ijveren voor het Italiaanse lidmaatschap van de euro. Het Italië van vandaag is grotendeels gemaakt door de euro. Berlusconi en zijn Forza Italia hebben daarin een voortrekkersrol gespeeld. Berlusconi heeft Italië in de euro geduwd.”

Francesco Papadia, onderzoeker aan de denktank Bruegel, gaat helemaal niet akkoord. “Voormalig Italiaans premier Romano Prodi heeft veel meer gedaan dan Berlusconi om Italië in de euro te loodsen. Als er al iets Europees was aan Berlusconi, dan was het zijn lidmaatschap van de Europese Volkspartij in het Europees Parlement.”

Papadia vergelijkt Berlusconi liever met de naoorlogse Italiaanse politicus Giulio Andreotti. “Ook hij was pro-Europees, maar aanvaardde niet de economische gevolgen van het EU-lidmaatschap. Andreotti maakte van Italië geen competitieve, geliberaliseerde economie’. Hij was veeleer een interventionist en een protectionist.

“Hetzelfde kun je zeggen van Berlusconi. Hij was pro-Europees, maar maakte Italië niet meer Europees. ‘De Italiaanse economie heeft meer concurrentie en liberalisering nodig, meer zin voor risico, meer vrijheid. Berlusconi heeft gefaald in de waarden waar je van hem succes had mogen verwachten. Als je mij vraagt of Berlusconi iets goeds gedaan heeft voor de Italiaanse economie, dan kan ik echt niets bedenken.”