Bart De Wever (N-VA): ‘De regering is sociaal rechtvaardig’

Geslaagd voor concurrentiekracht, besparingen en banencreatie, maar een deliberatie voor begroting. Zo evalueert Bart De Wever het herstelbeleid van de regering-Michel.

De N-VA-voorzitter blikt ook vooruit naar de gemeenteraadsverkiezingen van volgend jaar. “Als groen-rood de Antwerpse meerderheid kraakt, hebben ze de kop van de slang afgehakt. Dan zit de PS overmorgen in de federale regering.”

” Het zijn rare dagen”, zijn de eerste woorden van N-VA-voorzitter en Antwerps burgemeester Bart De Wever wanneer we zijn kantoor binnenstappen, de dag nadat de gemeenteraad de banden tussen politici en vastgoedmakelaars heeft besproken.

Bart De Wever kwam in een storm terecht toen een filmpje opdook waaruit bleek dat zowat het hele Antwerpse schepencollege aanwezig was geweest op het verjaardagsfeest van de vastgoedontwikkelaar Erik Van der Paal.

Al snel beschuldigde de oppositie hem van belangenvermenging. Een aanval onder de gordel, vindt De Wever, die volledige transparantie rond de vastgoedprojecten in Antwerpen beloofde. Voor Trends maakt hij de zaken nog eens duidelijk (zie kader): “Ik probeer investeerders voor de stad aan te trekken. Ben ik daarom een crimineel?”

De politieke heisa in de grootste stad van Vlaanderen heeft niet belet dat De Wever als voorzitter van de grootste federale regeringspartij het beleidswerk in de Wetstraat van nabij blijft volgen.

Gevraagd naar zijn evaluatie van drie jaar regeringsbeleid, haalt hij de cijfers boven: “Er zijn vier vakken waarvoor we willen slagen. Het eerste is de beperking van het overheidsbeslag. Dat is gezakt van 55 naar 52,5 procent van het bbp. We moeten het zo snel mogelijk onder 50 procent krijgen. De overheidsuitgaven zijn 10 miljard euro minder gestegen. Dan kun je zeggen dat je geslaagd bent. Het tweede vak is de banencreatie. Er zijn 136.000 banen bij gekomen, vooral in de private sector. Ook geslaagd dus. Het derde vak is de verbetering van de concurrentiekracht, dankzij de taxshift en de hervorming van de vennootschapsbelasting. Daar haalt de regering een grote onderscheiding.”

“Het vierde vak, de begroting, zie ik als een deliberatievak. De regering erfde een tekort van 3,1 procent van het bbp en we eindigen op -1,5 procent. Het structurele tekort bedraagt nog altijd 1 procent van het bbp. Dat moet eruit. Als je zo’n hoge schuldgraad hebt, kan zo’n tekort niet, zelfs niet om de conjunctuur te ondersteunen. Zolang de overheidsschuld meer dan 100 procent van het bbp bedraagt, is voorzichtigheid geboden.”

Is dat begrotingsevenwicht, structureel of niet, nog haalbaar tegen 2019?

BART DE WEVER. “Enkel in theorie. De Vlamingen liggen nochtans wakker van de begroting, maar de Franstaligen niet. De grens tussen Noord- en Zuid-Europa loopt dwars door België.

“Met onze voorstellen kunnen we het tekort snel wegwerken. De beperking van de werkloosheidsuitkeringen in de tijd bijvoorbeeld is geen neoliberale slachtpartij. Enkel in België zijn die uitkeringen onbeperkt in de tijd. Een ander voorbeeld is de opbouw van pensioenrechten voor wie instroomt. We moeten de deur sluiten voor te royale stelsels van vervroegde uittreding of voor pensioenstelsels die hun gelijke niet kennen in de wereld.”

We spelen even advocaat van de duivel: de belastingen verhogen is ook een manier om het tekort weg te werken.

DE WEVER. “De fiscale druk is gedaald met 2 procent van het bbp. Had de federale regering de hoge fiscale druk aangehouden, dan was de begroting in evenwicht geweest. Ze heeft besloten dat niet te doen. Hoe je het ook draait of keert, de taxshift is een belastingverlaging. En ik denk dat hetzelfde geldt voor de vennootschapsbelasting.”

Is dat een strategie om de overheid tot besparingen te dwingen?

DE WEVER. “Sommige analisten noemen dat een onuitgesproken strategie. Kijk, het begrotingskalf ligt gebonden aan de uitgavenkant. De te hoge uitgaven zijn historisch gegroeid, ze zijn institutioneel verankerd en ze worden in stand gehouden door parastatale machtsfactoren. Maar je kunt maar uitgeven wat binnenkomt. Hervormingen die lagere uitgaven dwingend maken, zijn dus goede hervormingen.”

Hebt u onderschat hoe moeilijk hervormingen in dit land zijn?

DE WEVER. “Dit is een weerbarstig land. Het is mijn eerste kennismaking met de federale machtsuitoefening en ik moet een geweldige complexiteit vaststellen. Nochtans is de coalitie achter de regering-Michel sociaaleconomisch de beste formule die mogelijk was. Toch merk ik dat al snel hervormingsmoeheid optreedt. Het federale regeerakkoord is verdienstelijk, maar de uitvoering heeft veel voeten in de aarde gehad. De regering heeft op een bepaald moment de strijd om de perceptie verloren. Ze laat kansen liggen om een wervend verhaal te vertellen. De regering zou zonder blozen kunnen zeggen dat ze sociaal rechtvaardig is. De taxshift bijvoorbeeld is een inkomenstransfer van vermogenden naar de lage en middelste inkomens. Want welke maatregelen zijn genomen om die belastingverlagingen deels te financieren? De hogere roerende voorheffing: kapitaal. De beurstaks: kapitaal. De kaaimantaks: kapitaal. De wonderbaarlijke effectentaks die zal opbrengen wat hij zal opbrengen: kapitaal.”

CD&V vindt dat het op het gebied van de vermogensheffingen altijd wat meer mag zijn. Dwaalt die partij?

DE WEVER. “Als je in de flank van de regering zit die sociale druk voelt, dan moet je uitpakken met wat ik net heb gezegd. Maar CD&V doet het tegenovergestelde. Het bevestigt de aanval van de oppositie, die stelt dat het beleid asociaal is en een aanslag is op de koopkracht van de gewone man. Terwijl ik met de cijfers van de Nationale Bank in de hand het tegenovergestelde kan aantonen: de koopkracht stijgt. Dat verhaal brengen zou een draagvlak creëren om versneld een aantal hervormingen door te voeren.”

De pensioenleeftijd wordt op termijn opgetrokken naar 67 jaar, stelsels als het brugpensioen zijn minder aantrekkelijk, het vervroegd pensioen wordt verstrengd. Is dat voldoende om de vergrijzingskosten op te vangen?

DE WEVER. “De helft van het vergrijzingsvraagstuk is opgelost, de andere helft is een groot probleem. Ons beleid wordt afgeschilderd als sociale horror, terwijl we knutselen aan pensioenstelsels die nergens anders in de wereld bestaan. België trekt als een van de laatste OESO-landen de wettelijke pensioenleeftijd op naar 67 jaar.”

Wat kan de regering-Michel nog realiseren in de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen van 2018 en de federale en Vlaamse verkiezingen van 2019?

DE WEVER. “In het begrotingsbeleid moet deze regering een tandje bijsteken. Dat betekent dat de volgende begrotingscontrole in het teken van besparingen moet staan. Ik stel echter een andere mentaliteit vast. Nu de belastingdruk is gedaald, is de verleiding groot voor wat snel geldgewin te gaan en een aantal belastingen te verhogen. Daar ben ik bang voor. Vergeet niet wat we meegemaakt hebben bij de begrotingsopmaak voor 2017. We dachten met een verhoging van de roerende voorheffing de hervorming van de vennootschapsbelasting verworven te hebben. Quod non. CD&V vroeg plots ook een meerwaardebelasting, terwijl dat zelfs niet in zijn verkiezingsprogramma stond. Dat was zelfkastijding. De regering heeft maanden verloren om dan toch tot een zomerakkoord te komen.”

Er is intussen veel kritiek op de effectentaks.

DE WEVER. “We hebben keuzes moeten maken. Het enige dat je ons kan verwijten, is dat we de hervorming van de vennootschapsbelasting dubbel hebben betaald. De roerende voorheffing werd naar 30 procent opgetrokken zonder akkoord over de vennootschapsbelasting, terwijl dat eigenlijk de prijs was voor die hervorming. De effectentaks komt daar nu bovenop. We zullen het zomerakkoord loyaal uitvoeren, maar het succes van dat akkoord wordt nu al afgewogen aan de opbrengst van de effectentaks. Hoe is het mogelijk? Terwijl heffingen op vermogens altijd overschat worden als geen rekening wordt gehouden met gedragsaanpassingen van de belastingplichtigen.”

Ziet u een regering-Michel II zitten?

DE WEVER. “Dat is een moeilijke vraag. Speculeren over de coalitievorming levert enkel problemen op. Als ik ja zeg, dan krijg ik de vraag hoe het zit met het communautaire. Als ik nee zeg, dan vraag je wat ik dan wel ga doen. De N-VA blijft een communautaire partij. Vlaanderen moet zelf kunnen beschikken over de hervormingen. Alles staat op losse schroeven zonder zelfbeschikking voor Vlaanderen. Dat is artikel 1 van onze statuten. Als wij één kans zien om die zelfbeschikking te vergroten, dan grijpen we die. Maar als die kans er niet is, dan zet ik ons ook niet buitenspel, want het beleid van de voorbije jaren mag niet teniet worden gedaan. Sommigen hebben de ambitie een heel andere federale regering te vormen.”

Wie wil welke regering maken?

DE WEVER. “De heftigheid om de controle over dat gebouw daar (wijst naar een foto van het Antwerps stadhuis) is ongezien. Als in Antwerpen een rood-groene coalitie wordt gevormd met CD&V, dan zullen ze die coalitie ook op het Vlaamse niveau willen maken. En dan zit overmorgen de PS opnieuw in de federale regering. Als groen-rood de Antwerpse meerderheid kan kraken, hakken ze de kop van de slang er af. Antwerpenaren zijn bekend om hun bescheidenheid, maar de strijd om de Wetstraat ligt in het verlengde van de strijd om Antwerpen. De linkse agenda gaat veel verder dan het bestuur van deze stad. Het doel is het DNA van het land Zuid-Europees te maken. Links is daarom tot veel bereid om mij voetje te lichten.”

In Wallonië hoor je meer en meer dat ze de zesde staatshervorming niet kunnen betalen. Kan dat een kans worden om de Vlaamse zelfbeschikking te vergroten?

DE WEVER. “Dat is een kans. Als je kijkt naar de financiële toestand van de Franstalige deelstaat, dan weet je genoeg. Dat schip is aan het zinken. Op een bepaald moment gaan ze toch au secours moeten roepen. Dat is een heel ander uitgangspunt dan de Vlamingen die zeggen wat ze willen. Zij antwoordden dan: “Wij willen helemaal niets.” Wel, hij die niets wil, wint altijd. Dat is de les van mislukte regeringsonderhandelingen tussen de N-VA en de PS van 2010. Vraag mij nooit meer zoiets te doen. Als de partij dat wil, zal het zonder mij zijn. Die dag zal ik een opvolger hebben als voorzitter. Ik wens die dan veel geluk om in zulke omstandigheden een jaar in Hertoginnedal te zitten. Ik heb geen ambitie nog met de PS te besturen. En eerlijk gezegd ook niet met Ecolo of cdH. Hun programma’s doen denken aan de Divina Commedia van Dante.

Hoezo?

DE WEVER. “Je hebt daarin de cirkels van de hel. Het begin valt nog mee, dan wordt het erger, en dan volgt de PS en daaronder nog de PTB. Je vraagt je dan af: is dat de laatste cirkel of komt er nog iets? Als de Vlaamse democratie domineert op het federale niveau, volgt vroeg of laat een tegenreactie in het zuiden. Die tegenreactie kan zijn dat ze allemaal voor de communisten stemmen. Dat is een gamechanger. Een andere mogelijkheid is dat de PS de regionalistische kaart trekt. Ze zullen daar zelfs een congres over organiseren. Maar ik weet uit contacten met Elio Di Rupo indertijd dat dat voor hem een horrorscenario is. Hoe zal die electorale kaart van de twee landsdelen er straks uitzien? Kunnen we nog een optelsom maken? Zullen de PS en de PTB eventueel samen met Ecolo een regionale regering vormen? Willen CD&V en Open Vld daar federaal in meestappen?”

Wilt u na de gemeenteraadsverkiezingen burgemeester blijven voor zes jaar?

DE WEVER. “Als ik verkozen ben, ja. Ik ben niet van plan vroeger te stoppen als ik opnieuw burgemeester word.”

Met welke speerpunten trekt u in Antwerpen naar de kiezer?

DE WEVER. “Deze coalitie kan een palmares voorleggen. We hebben onze historische schulden afgebouwd, wat weinig aandacht kreeg. Deze coalitie zal 400 miljoen aan uitgaven hebben afgebouwd tegen het einde van de legislatuur. Tegelijk is de investeringsenveloppe opgetrokken. Tel maar eens de bouwkranen in Antwerpen. De Oosterweelknoop is doorgehakt. De politie is hervormd, maar niet budgettair. Van elke 100 euro die buitenging in de vorige legislatuur, ging 11,2 euro naar de politie. Nu is dat 11,8 euro. De criminaliteit is met 25 procent teruggedrongen. Er is 20 procent extra budget voor sociaal beleid.

“Het beleid dat van Antwerpen wordt doorgetrokken naar het Vlaamse of het federale niveau, zal dit beleid zijn of rood-groen. Desnoods met extreemlinks, want aan die kant bestaat geen cordon. Van hun ideologie ben ik echt bang. Wie wat rechtser is, is een schobbejak – misschien terecht. Maar wie geheuld heeft met de meest moorddadige regimes van de twintigste eeuw, wast zich wit. Ongelofelijk. Als zij aan de macht komen, slaan ze alles kapot. Op het gebied van veiligheid zal de politie eerder worden gecriminaliseerd dan de misdadigers. Het is aan de Antwerpenaren om te kiezen.”