Balans van de week: het bevreemdende optimisme over een V-herstel

De economische mokerslag van het coronavirus zou in de Europese Unie worden gevolgd door een stevig herstel, voorspelt de Europese Commissie. De impact op de overheidsfinanciën en de arbeidsmarkt zouden meevallen. Nochtans zijn er redenen om dat optimisme over een V-herstel te temperen: de quasi-overtuiging van virologen dat er een tweede of een derde coronagolf komt, en de precaire financiële situatie van veel bedrijven.

“Dat zou veel weg hebben van astrologie.” Dat antwoordden de arbeidseconomen Ive Marx (Universiteit Antwerpen) en Stijn Baert (UGent) aan het begin van de coronacrisis op de vraag wat de impact op de economie zou zijn. Het enige wat zeker is, is dat dit de grootste economische schok sinds de Grote Depressie van 1929 is. Voor de rest werken economen nog vaak op de tast.

Het is dus ook opletten geblazen met de economische projecties die de voorbije maand uit verschillende hoeken op ons afkwamen. De teneur was steevast dezelfde: de coronaschok is een economische mokerslag, maar de kans is reëel dat na een neerwaartse duik in 2021 een sterk herstel komt. Op 8 april kwamen ons eigen Federaal Planbureau en de Nationale Bank samen met een eerste raming: het Belgische bruto binnenlands product (bbp) zou in 2020 krimpen met 8 procent, gevolgd door een herstel van 8,6 procent in 2021. In de vier jaren waarin de groei van het bbp negatief was sinds 1960 bedroeg de krimp 1,3 procent in 1975, 0,3 procent in 1981, 1 procent in 1993 en 2 procent in 2009. Het wordt dus een ongeziene klap, maar het herstel kan bijna even ongezien zijn.

Dat was ook de teneur van de lentevoorspellingen van de Europese Commissie die de economie van de eurozone ziet krimpen met 7,8 procent. In 2021 zou er al weer een groei van 6,3 procent worden opgetekend. Voor België bedraagt de krimp 7,2 procent in 2020 gevolgd door een groeiherstel van 6,7 procent. De Belgische werkloosheidsgraad zou stijgen naar 7 procent om daarna te dalen richting 6,6 procent. Het gat in de begroting zou oplopen tot bijna 9 procent, maar in 2021 opnieuw krimpen tot -4,2 procent. Of hoe een V-herstel de impact van de coronacrisis zou beperken.

Al snel leidden die voorspellingen tot een bevreemdend optimisme. Er werd bij de publicatie cijfers van het Planbureau, de Nationale Bank en de Europese Commissie te weinig benadrukt dat dit een basisscenario was. Andere scenario’s met een U-verloop, een W-verloop, een L of een herstel in de vorm van een vierkantswortel zijn eveneens mogelijk. Veel hangt bijvoorbeeld af van een tweede of zelfs een coronapiek in het najaar. Zal een tweede lockdown niet nog dieper inhakken op onze economie?

Kapitaal van bedrijven als smeermiddel

Dan is de vraag in welke mate de bedrijven de crisis overleven. Hinderpremies, uitstel van betalingen, bankgaranties, enzovoort. Het zijn allemaal welkome maatregelen in deze aartsmoeilijke tijden. Maar er duiken signalen op dat die zuurstoflijn van de overheid een uitstel van executie is. Ook voor gezonde bedrijven. Dat de betaling van de bedrijfsvoorheffing of belastingen is uitgesteld, is een goede zaak. Maar die taksen moeten later sowieso worden betaald. Wat als de economie blijft slabakken?

Ondertussen zijn er meer en meer verhalen van gezonde bedrijven die hun eigen vermogen opsouperen om deze crisis te door te komen. Die toestand kan geen maanden blijven duren. Naar verluidt wordt gewerkt aan fiscale steunmaatregelen om die bedrijven te steunen. Dat is van cruciaal belang. Kapitaal is voor veel bedrijven het smeermiddel in deze woelige tijden. Er werden de voorbije weken in dat verband wat proefballontjes opgelaten. Zoals het aanmoedigen van kapitaalinjecties, het uitbreiden van de taxshelter, het lanceren van een tweede wet-Cooreman-Declercq, die aandelen kopen fiscaal aanmoedigt, enzovoort. Hopelijk blijft het niet bij voorstellen en leidt dit snel tot concrete maatregelen.

De gemakkelijke oplossing van de vermogenstaks

Aan de andere kant nemen ook de pleidooien toe voor het verhogen of invoeren van nieuwe vermogens(winst)taksen. Elke keer een econoom de voorbije weken in de tv-studio’s aan een actualiteits- of duidingsprogramma deelnam, kreeg die de vraag voorgeschoteld of het nu wegens redenen van een rechtvaardige fiscaliteit niet nodig was de belastingen te verhogen. Dan zou men opnieuw naar het kapitaal moeten kijken, terwijl de belastingen op vermogen in België al relatief hoog zijn. Maar vermogenstaksen zijn gemakkelijkheidsoplossingen die desastreuze gevolgen kunnen hebben. Zal men het kapitaal nog eens extra afromen, terwijl dat voor veel bedrijven een noodzakelijke buffer is die men aanspreekt om de coronacrisis te doorstaan?