‘Als we China alleen laten met zijn problemen, dan zal de grootste markt ter wereld haar deuren dichtslaan’

Donald Trump wil China straffen voor het stelen van intellectuele eigendom van Amerikaanse bedrijven. Hoe is de situatie op het terrein? Is de kennis van westerse bedrijven voldoende beschermd in China? Trends vroeg het aan de gespecialiseerde zakenadvocaat Philippe Snel, die in Sjanghai het kantoor De Wolf Law Firm leidt.

De Amerikaanse president Donald Trump pakte gisteren uit met een plan om Chinese producten te bestraffen met invoertarieven van 25 procent. Hoe wordt in China gereageerd?

PHILIPPE SNEL: “Opmerkelijk rustig. Volgens mij neemt China de uitspraken van Trump niet echt ernstig. Het ziet de uitspraken eerder als een krachttoer van de Amerikaanse president om de eigen binnenlandse problemen te doen vergeten. Het is voorpaginanieuws in China, maar zonder hysterische reacties. Uiteraard kondigt China tegenmaatregelen aan op ingevoerde Amerikaanse producten – zoals sojabonen, varkensvlees en halfafgewerkte aluminiumfabrikaten – indien Trump de zaak verder laat escaleren. Maar alles bijeen blijft de Chinese reactie ingehouden.”

Trump beschuldigt China ervan intellectuele eigendom te stelen van Amerikaanse bedrijven, iets wat al ‘decennia’ aan de gang zou zijn. Is dat waar?

SNEL: “Trump komt ongeveer een half decennium te laat met zijn beschuldigingen. Inmiddels heeft China er alles aangedaan om een systeem van intellectueeleigendomsrecht op te zetten dat zeer vergelijkbaar is met het westerse systeem. Het werkt redelijk goed en biedt effectieve bescherming. Bescherming van intellectuele eigendom is eigenlijk geen probleem meer in China voor wie er zich wil op beroepen.

“Wat je nu hebt in China zijn de gewone intellectueeleigendomsgeschillen. Het feit dat ondernemingen – door hun ervaringen in het verleden – het moeilijk hebben om vertrouwen te tonen in het Chinese systeem, kan ik begrijpen. Maar het vormt geen objectieve basis waarop Trump zich kan beroepen om de Chinese overheid aansprakelijk te stellen.

“Overigens doet China alles om de negatieve perceptie te bestrijden. Zo heeft de Amerikaanse basketbalster Michael Jordan vorig jaar de rechten op zijn Chinese naam – begrijp de vertaling van de naam Jordan in Chinese lettertekens – herwonnen na een jarenlange procedurestrijd. Dat is een duidelijk signaal dat China voortaan de bescherming van intellectuele eigendom boven het economisch of handelsopportunisme van de eigen bedrijven plaatst.

“Volgens mij zal Trump niet echt kunnen rekenen op de steun van de Amerikaanse bedrijven actief in China. Dat ligt niet alleen aan het gebrek aan nuance in zijn verklaringen tegenover de eigenlijke situatie – zo kennen we Trump nu eenmaal. De Amerikaanse bedrijven zijn vooral – net als alle andere buitenlandse bedrijven in China – niet happig om in een slecht daglicht bij de Chinese regering te komen en zo hun kansen op de Chinese markt te fnuiken. China heeft aangekondigd dat het desnoods een klacht zal inleiden bij de WTO. Het lijkt bijna zeker dat China het pleit zal winnen indien de Amerikaanse tarieven alleen zouden steunen op het argument van diefstal van intellectuele eigendom.”

Betekent dit dat westerse bedrijven helemaal niks te vrezen meer hebben voor hun intellectuele eigendom in China?

SNEL: “Ik ontken niet dat er in China nog copycats zijn. Die zijn er elders in de wereld ook. Maar wie zich de moeite getroost om een beroep te doen op het systeem, geniet in China een bescherming die vergelijkbaar is met die van westerse landen. Ik zeg niet dat alles kan beschermd worden, in alle omstandigheden en tegen iedereen. Het overwicht van de immense Chinese staatsbedrijven blijft duidelijk spelen. Wellicht is dat een geldig argument om de fair play in de Chinese economie ter discussie te stellen. Maar dat heeft op zich niks te maken met een probleem van intellectuele eigendom.”

Wat moeten we denken van ‘Made in China 2025’, een plan van president Xi Jinping om wereldleider te worden in tien sleutelsectoren, zoals robotica, ruimtevaart en biofarma?

SNEL: “Het is een blauwdruk bedoeld om China hogerop de economische waardeladder te sturen. In plaats van grote volumes tegen lage winstmarges moet de Chinese economie meer toegevoegde waarde leveren. ‘Made in China 2025’ moet aan de regering ook de oplossing bieden voor een aantal bedreigingen, zoals milieuvervuiling, sociale onrust, ongelijkheid en vergrijzing. Deze problemen mogen de zogenoemde ‘Chinese droom’ niet in het gedrang brengen.”

Vorig jaar in Davos speelde president Xi Jinping de verdediger van globalisering en vrijhandel. Is hij oprecht, of is dit maar schijn? Wat wil China echt?

SNELL: “Ik denk dat hij oprecht is, maar ik kan niet weten wat de man écht voor ogen heeft. Er zijn trouwens maar enkele mensen die dat weten. Maar je stelt de verkeerde vraag. Je moet je afvragen of wij belang hebben om te twijfelen aan de bedoelingen van Xi Jinping. Als hij niet oprecht is en we worden uitgekleed en bestolen van alles wat wij in het Westen nog hebben – in de logica van Trump en consoorten is dat onze superieure technologie – dan zijn we niet noodzakelijk slechter af dan wanneer we weigeren mee te spelen met China.

“In mijn opvatting hebben wij het meeste belang bij een open gesprek met China. De bedoeling moet zijn om wat wij nog hebben te delen, in een eerlijke ruil, op basis van regels die wij de ‘liberale wereldhandel’ noemen. Die ruil heeft het Westen tot voor kort zelf gepromoot. Als we weigeren en we laten China alleen met zijn problemen, dan zal de grootste markt ter wereld haar deuren dichtslaan. Daar kun je zeker van zijn. Dan keert China terug naar een bijna-autarkie, waarin het land de nationalistische waakvlam zal aanwakkeren om de mensen af te leiden. Want autarkie zal de economie doen krimpen en de milieuproblemen doen toenemen.

“Dat laatste is op zich al een reden om te hopen dat Xi Jinping oprecht is. Want als China zijn milieuproblemen niet opgelost krijgt, verstikt de hele wereld. En dan zwijg ik nog over de economische gevolgen voor het Westen als China zijn deuren dichtslaat.”