Leren uit bedrijfscorruptie

Een vastgoedmanager van Delhaize sjoemelde bij de toekenning van vastgoedcontracten. Afdelingschefs bij Carrefour kregen geld in ruil voor grote orders. Omkoping bij privécontracten is strafbaar volgens de Belgische wet. Hoe kan fraude vermeden worden?

Houdt de bedrijfstop best de activiteiten van de vastgoedmanagers tegen het licht?

Wellicht wel. Het fraudedossier bij Delhaize moet bedrijfsleiders tot nadenken stemmen. Vastgoed is een sector waar veel geld in omgaat en waar de transacties dikwijls worden bepaald door enkele personen. Ook Nederlandse pensioenfondsen werden de voorbije maanden gedupeerd door interne vastgoedbeheerders. Evert-Jan Lammers, UAMS-professor forensic auditing (en vennoot bij Instifin), pleit ervoor om mensen op dergelijke gevoelige plaatsen elke drie jaar tot vijf jaar te wisselen. Al is ‘gevoelig’ een relatief begrip, want vorige week bleek dat ook zeven afdelingschefs van Carrefour geld toegestopt kregen in ruil voor grote orders. Ze werden inmiddels ontslagen.

Is een bedrijf waarvan een werknemer actieve corruptie pleegt mee verantwoordelijk?

Een bedrijf dat onvoldoende maatregelen neemt om te vermijden dat de werknemers een misdrijf begaan (of het nu gaat over corruptie, fraude of milieudelicten), kan mee veroordeeld worden voor de feiten. Dat geldt ook voor de bedrijfsleiding. Meer nog: dit geldt volgens Lammers ook voor het bedrijf dat slachtoffer is van de corruptie.

Wat kan een onderneming doen om corruptie te vermijden?

Specialisten pleiten voor een preventie op maat van de organisatie en haar omgeving. Een regionaal bouwbedrijf heeft een ander risi- coprofiel dan een multinational die in Azië produceert. Men moet uitgaan van de sector, daarvoor een risicoprofiel opstellen en dan de noodzakelijke maatregelen benoemen. Het toverbegrip is facilitated self assessment: zich beraden over de kwetsbaarheid met behulp van een expert, zoals een forensic auditor, een advocaat of een sectorspecialist. Uiteraard moet het niveau waar de fraude kan gebeuren regelmatig worden gescreend. Pijnlijk is dat fraude niet het meest voorkomt op de aankoopdienst of bij financiële beslissers, maar op het topniveau van de onderneming: de gedelegeerd bestuurder. Bestuurders moeten er zich dus van vergewissen dat er regelmatig controles gebeuren, liefst door onafhankelijke derden.

Ook het hr-departement kan een sleutelrol spelen. Het is nuttig om bij de aanwerving voldoende onderzoek te doen naar de antecedenten van een kandidaat. Is hij of zij echt wel vrijwillig vertrokken bij de vorige werkgever? Voor het bestaande personeel kan het nuttig zijn een interne financiële dienst op te richten, waar personen met geldproblemen terecht kunnen om een oplossing uit te werken (zoals een lening met afkorting op het loon).

Kan een klokkenluidersstatuut soelaas bieden?

De bescherming van werknemers die fraude (dus ook corruptie) aankaarten, is vooral mooi in theorie. Lammers stelt dat zo’n statuut wel kan werken in landen als de VS of Scandinavië, omdat daar een andere bedrijfscultuur heerst. Een Belg die zijn bazen of collega’s verklikt, raakt geïsoleerd en zal op termijn gefrustreerd het bedrijf de rug toekeren. (T)

trends.be

Lijst met ‘Knipperlichten’ die volgens Evert-Jan Lammers op corruptie wijzen.

Door Hans Brockmans