De topvrouwen van Vrouwennet: ‘Onze organisatie is meer dan ooit nodig’

Half mei wordt voor de 25ste keer de Womed Award uitgereikt. De bekroning van de vrouwelijke ondernemer van het jaar is het vlaggenschip van Vrouwennet. Die vzw werd de voorbije twaalf jaar geleid door Diane Devriendt, die eind deze maand wordt opgevolgd door Claire Selis. “Misschien komt de ultieme gelijkwaardigheid er ooit, maar zover zijn we nog niet”, klinkt het in een exclusief dubbelinterview.

De overdracht moet nog gepubliceerd worden in het Staatsblad, maar Claire Selis is zich al enkele maanden aan het inwerken als nieuwe algemeen directeur van Vrouwennet, de koepel boven de vrouwenverenigingen Markant, Artemis en Best Pittig – samen goed voor ruim 20.000 leden. Vrouwennet is de onbetwiste pionier in het stimuleren van vrouwelijk ondernemerschap.

Waarvoor staat Vrouwennet?

DIANE DEVRIENDT. “De voorloper ontstond aan het begin van de jaren 50, in een context van opkomend feminisme en verzuiling. Dat was de Christelijke Middenstands- en Burgervrouwen (CMBV). Veel vrouwen waren toen meewerkende echtgenote of huisvrouw met een man die zelfstandig was. Werken rond vrouwelijk ondernemerschap zit in ons DNA. We tellen vandaag alleen meer leden die zelf ondernemer zijn.”

Wat is het verschil tussen de drie merken?

DEVRIENDT. “Bij Markant en Best Pittig vertrekken we vanuit de vrije tijd. Bij Artemis is de insteek professioneler, al gaat het vaak om avondactiviteiten. Vrouwen komen daar naartoe om hun carrière of eigen zaak een duwtje in de rug te geven.”

CLAIRE SELIS. “Vroeger was het verenigingsleven eenvoudiger. Mijn moeder was een meewerkende echtgenote en engageerde zich ook buiten de werktijd in het verenigingsleven. Nu is dat minder gemakkelijk. Millennials zitten met een overvolle sociale agenda. Er is veel meer aanbod. De leden zijn volatieler. Ze binden zich niet aan één merk of één netwerk voor de rest van hun leven. Dus proberen we te kijken hoe we ons kunnen differentiëren. Met Best Pittig kijken we bijvoorbeeld naar verjonging.”

Is er nog wel nood aan een vrouwennetwerk?

DEVRIENDT. “Wij zijn hard nodig, meer dan ooit. Tien of twintig jaar geleden waren mannen veel meer bezig met netwerken dan vrouwen. Nu weten vrouwen dat netwerken belangrijk is. Ze percipiëren het wel anders. Mannen zullen heel businessminded recepties afschuimen (lacht), en niet vertrekken zonder één of andere deal of contact. Vrouwen stappen duurzamer in contacten. Ze willen eerst van gedachten wisselen. Business volgt later wel.”

De Womed Award, die in samenwerking met Unizo en het Agentschap Innoveren en Ondernemen Vlaio wordt uitgereikt, is jullie uithangbord. Waarom is de uitreiking, traditioneel in maart, verschoven naar 15 mei?

DEVRIENDT. “Het is een zilveren jubileum. We willen extra tijd om er iets speciaals van te maken. We publiceren een speciale editie van ons ledenblad Markant Magazine, rond vrouwelijk ondernemerschap.

“Bovendien is het een dubbele uitreiking. Om de twee jaar reiken we een Womed Award Zuid uit. We bekronen een onderneemster in een van de landen waar onze partner, de ngo Trias, actief is. Ditmaal trekt onze voorzitter Gudrun Verschuere naar de Filipijnen om er samen met een lokale jury die verkiezing te organiseren. Dat kan niet in maart, omdat het dan tyfoonseizoen is in de Filipijnen.”

Hoe belangrijk zijn die prijzen?

DEVRIENDT. “Werken met rolmodellen aan wie vrouwen zich kunnen spiegelen, is heel belangrijk. Zo krijgen vrouwen het gevoel dat ze het kunnen maken als ondernemer. Voor de Womed Awards kunnen mensen zichzelf kandidaat stellen, ofwel worden ze genomineerd. En die nomineerknop wordt eigenlijk heel veel gebruikt. Je hebt best veel mensen die zeggen ‘ik vind dat een straffe madam en ga haar nomineren’. Tot je die vrouw belt om te melden dat ze genomineerd is. Dan krijg je bochten en uitvluchten, en moeten we die soms echt wel overtuigen. Daar moeten we vanaf, de vrouw als eeuwige underdog.”

SELIS. “Bouchra Hashassi van Washville Truckwash Antwerp, die drie jaar geleden finaliste was van de Womed Award, zei dat die haar een mentale duw in de rug heeft gegeven om ambitieuzer te zijn. Ik vond dat een hele mooie getuigenis. Bouchra zit inmiddels zelf in de jury van de Womed Award.”

DEVRIENDT. “Vrouwen moeten ambitieus genoeg ondernemen. Anders krijgen we een situatie waarin vrouwen een eenmanszaak uitbaten en mannen de scale-ups uitbouwen. Dat kan niet de bedoeling zijn. Neem Caroline Van Der Perre, de winnares van de Womed Award 2022. Haar bedrijf Raffplastics draait rond recylage. Dat is geen kleine kmo, he!”

Wat kunnen beleidsmakers doen om meer vrouwelijk ondernemerschap te stimuleren?

DEVRIENDT. “We kunnen ook zelf dingen doen. Vrouwennet is een jaar of tien geleden gestart met inspiratiecafés, waar we veel mensen mee aanspreken, en later is Unizo mee aan boord gekomen. Die cafés zijn bedoeld voor starters om de goesting aan te scherpen om te springen, maar natuurlijk ook om startende ondernemers te helpen en door te verwijzen naar de juiste partners. Het gaat niet over het schetsen van een positief beeld, maar wel een realistisch beeld, want falen mag. Dat proberen we duidelijk te maken met die inspiratiecafés.

“Anderhalf jaar geleden is er Fempreneurs bijgekomen voor vrouwen die maximum vijf jaar bezig zijn als ondernemer. Die proberen we te begeleiden en te coachen en te versterken door een mentorsysteem, door bootcamps, door digitale sessies… Die mentoren zijn doorgewinterde onderneemsters, die telkens twee mentees begeleiden, wat leidt tot kruisbestuiving. Die mentees horen van elkaar dat ze met dezelfde problemen kampen. Zo’n safe zone, vrouwen onder elkaar, werkt heel goed. We voelen dat daar nood aan is.”

SELIS. “Idealiter kunnen we met Fempreneurs in twee jaar tijd 10.000 vrouwen begeleiden in plaats van 600, maar dat is niet haalbaar. Die trajecten zijn arbeidsintensief. We hebben daar veel middelen voor nodig, want we willen de kostprijs zo democratisch mogelijk houden. Dankzij subsidies van Vlaio kunnen we het aanbieden tegen 150 euro. Een bootcamp kost dan nog eens 55 euro en online inspiratiesessies 30 euro. Het moet betaalbaar zijn voor ondernemers die nog niet lang bezig zijn.”

Oké, maar de overheid mag wel iets doen. Wat staat er op jullie wensenlijstje?

DEVRIENDT. “Wij zijn bezig met een project – ik noem het nu even een project maar het is groter dan dat – waarbij we beleidsmakers en andere partners willen betrekken. We hebben de domeinnaam al voor de website: hadikhetgeweten.be. Daarop willen we in de nabije toekomst informatie verzamelen die vrouwen nodig hebben vooraleer ze beslissingen nemen. Zaken waarvan vrouwen nu vaak achteraf zeggen: had ik het geweten, dan had ik het anders gedaan. Wij willen sensibiliseren over loopbaankeuzes.”

SELIS. “We zien bijvoorbeeld veel meer vrouwen die deeltijds werken dan mannen. Met alle gevolgen van dien voor hun loopbaan, hun inkomen en hun pensioen. Niemand kan u met 100 procent zekerheid zeggen wat de impact zal zijn van die beslissing op de lange termijn. Het zou best kunnen dat het voor een gezin op korte termijn voordeliger is dat de vrouw vier vijfde gaat werken. Maar waar staat die vrouw op lange termijn, na een scheiding of een overlijden van haar partner?

“We zullen ook mee blijven ijveren voor meer flexibele kinderopvang. De kinderopvang vandaag de dag is nog altijd grotendeels afgestemd op ouders die nine to five werken. Zelfstandigen werken vaak ’s avonds en in het weekend. Vind dan maar opvang voor je kinderen.”

DEVRIENDT. “We hebben een tijdje geleden samen met Unizo een enquête gedaan bij de leden. Daaruit bleek de nummer één op het wensenlijstje: dienstencheques voor naschoolse kinderopvang in eigen huis.”

Wat zijn de inkomstenbronnen van Vrouwennet?

DEVRIENDT. “Lidgelden en het deelnamegeld voor nationale activiteiten. Daarnaast zijn er de subsidies, van het departement Cultuur en van Vlaio. Alle subsidies samen vertegenwoordigen iets minder dan 50 procent van onze inkomsten. Die moet je wel telkens opnieuw aanvragen en zijn onzeker. En tot slot is er nog sponsoring en inkomsten uit reclame in ons magazine.”

In jullie ambitienota staat dat het nog 97 tot 208 jaar zal duren voor gendergelijkheid bereikt is.

DEVRIENDT. “Er zijn maar weinig landen waar er in de wetgeving zoveel gelijkheid is tussen mannen en vrouwen als in België. En toch merk je dat het in de praktijk zo nog niet ervaren wordt. Hoeveel CEO’s van grote bedrijven zijn vrouw? Meestal worden vrouwen pas CEO als een bedrijf zo erg in de shit zit dat geen enkele man zich er nog durft aan te wagen. Voor de raden van bestuur zullen de quota wel een rol gespeeld hebben, maar in de directiecomités is er nog werk aan de winkel.”

Quota zorgen voor een versnelling. Zijn er nog zulke versnellingsmechanismen?

SELIS. “We kijken naar het beleid, maar we mogen ook wel wat verantwoordelijkheid leggen bij de grotere bedrijven. Ik refereer graag naar de ex-CEO van PepsiCo, die in een interview zei ‘wil je het echt maken als vrouw? You’re screwed’. Want op het moment dat je als jonge dertiger je stappen zet in het middenmanagement, heb je kinderen en kan je niet dezelfde uren kloppen als je mannelijke collega. Zodra je daartoe wél in staat bent, en je als prille vijftiger op directieniveau komt, begint de mantelzorg en moet je voor je ouders zorgen. En dan kom je in je menopauze, en word je weer net als een puber omdat je hormonen de pan uitswingen (lacht), then you’re screwed again. We moeten die sleutelmomenten beter in kaart brengen en zien waar ondersteunende maatregelen nodig zijn. Beleidsmatig, maar ook in kmo’s en de grote bedrijven.”

DEVRIENDT. “Het leven door de bril van vrouwen bekijken. Dat zit op heel veel vlakken, hoor. Niet dat wij ons geroepen voelen om alles in de wereld te verhelpen of op te lossen. Kijk bijvoorbeeld naar de aanleg van steden, met allemaal wegen met kasseitjes. Heel mooi, maar dat is niet door een vrouw met hakken uitgevonden. Of neem geneeskunde, waar het menselijk lichaam nog vaak bekeken wordt met een mannelijke bril. Er is nog relatief veel niet geweten over het vrouwelijk lichaam. Als je de wereld door de bril van vrouwen bekijkt, zie je massa’s zaken waarin nog stappen gedaan kunnen worden.”

Fast forward naar pakweg 2035: waar moet Vrouwennet dan staan?

SELIS. “Dan moeten we een sterk netwerk zijn van en voor vrouwen, dat helpt te ontzorgen en drempels weg te nemen, zodat ondernemende vrouwen zich volledig kunnen ontplooien. En die missie kunnen we dan met een gezonde financieringsmix ondersteunen.”

DEVRIENDT. “En we willen een prominentere stem hebben dan we vandaag misschien hebben, om een grotere impact te creëren bij beleidsmakers en andere stakeholders.”

SELIS. “Misschien dat er ooit een dag komt dat de ultieme gelijkwaardigheid er is, maar we zijn er nog niet.”