De heerschappij van Merkel begint haar einde te naderen

Een coalitiepartner vinden was moeilijk, maar Angela Merkel wordt ook in 2018 de Duitse bondskanselier. De strijd om haar opvolging barst toch los.

Sinds de eeuwwisseling domineert Angela Merkel de Christlich Demokratische Union en Duitsland. In 2018 begint Merkels heerschappij haar einde te naderen. Zelfs nog voor de parlementsverkiezingen van september 2017 verwachtten de meesten in Berlijn dat de bondskanselier zou aftreden in de tweede helft van haar vierde ambtstermijn, tussen 2019 en 2021.

Een middelmatige uitslag voor de CDU en een nog slechtere voor de Beierse zusterpartij CSU versterkten het idee dat Merkel zelfs eerder zou aftreden als partijvoorzitter.

Zal ze in weerwil van de geschiedenis de toekomst voor haar partij uitstippelen? Of zal de overdracht een duidelijke breuk betekenen met het merkelisme? De weerslag van het antwoord reikt tot ver buiten de Duitse grenzen.

Op het moment dat dit geschreven werd, probeerde Merkel een heruitgave te maken van de grote coalitie met de sociaaldemocratische SPD, nadat een zogenaamde Jamaica-coalitie met de liberale FDP en de centrumlinkse Groenen onmogelijk was gebleken. Als ook de onderhandelingen met de SPD mislukken, bestaat er kans op nieuwe verkiezingen begin 2018. Maar dat lijkt onwaarschijnlijk.

Ongeacht de samenstelling van de nieuwe regering zullen bepaalde breuklijnen haar werkzaamheden bepalen. Alle partijen zijn het erover eens dat Duitsland een nieuwe immigratiewet nodig heeft, maar zijn het uitgesproken oneens over hoe ruimhartig die moet zijn.

Sommigen voelen zich geïnspireerd door de oproep van Emmanuel Macron in Frankrijk tot een groot debat over de toekomst van de EU. Anderen kniezen dat het zal neerkomen op een nieuwe aanslag op de Duitse portemonnees. De meeste politici erkennen dat de auto-industrie aan vernieuwing toe is na het schandaal van de gemanipuleerde uitstoottests en de mislukte gok van de sector op dieselmotoren.

De opvolging

Misschien zal de race om haar op te volgen nog het meeste eisen van Merkels krachten. Tot de kandidaten behoren Ursula von der Leyen, Thomas de Maizière en Peter Altmaier, die in de vorige regering respectievelijk minister van Defensie, van Binnenlandse Zaken en chef van het Bundeskanzleramt waren. Ook Annegret Kramp-Karrenbauer, de eerste minister van Saarland, en David McAllister, een Europarlementariër en gewezen eerste minister van Nedersaksen, zouden Duitsland op een voorzichtig gematigde koers houden.

Er dienen zich ook drie jongere kandidaten aan. De eerste is Daniel Günther, die de CDU in de deelstaat Schleswig-Holstein een verrassende overwinning bezorgde. De tweede is Julia Klöckner, die zelfs nog betere vooruitzichten had voordat de CDU onder haar leiding slecht presteerde bij de verkiezingen in Rijnland-Palts. De derde en de meest getipte kandidaat is Jens Spahn. Hij is sinds 2015 parlementair staatssecretaris van Financiën en heeft net als Klöckner kritiek geuit op Merkels vluchtelingenbeleid.