Over de financiële crisis van 2008 is al een boekenkast volgeschreven. Stilaan kan hetzelfde gezegd worden over de eurocrisis. Ook al verkondigen de Europese leiders luid dat de crisis voorbij is, tal van economische waarnemers zijn niet echt overtuigd. Philippe Legrain brengt in European Spring: Why our Economies and Politics are in a Mess – and How to Put Them Right een zeer kritische analyse over de pogingen om het euroschip varende te houden.
Legrain is als ex-adviseur van Commissievoorzitter José Manuel Barroso een ervaringsdeskundige. Zijn stelling is dat de eurozone nog altijd zeer wankel is en dat het onvoldoende is om zoals ECB-gouverneur Mario Draghi te zeggen dat “alles zal gedaan worden om de euro te redden”. Het is met andere woorden onvoldoende om de financiële markten te sussen met de belofte in noodsituaties overheidsschuld te kopen.
Volgens Legrain is het grootste probleem dat de muntunie landen kent met verschillende niveaus van welvaart, concurrentiekracht, overheidsuitgaven en belastingen. Om nog van de zeer uiteenlopende arbeidsmarkten te zwijgen. Ook de werking van de Europese Commissie en de ECB komt onder vuur. Zo vindt Legrain dat Europa het bankenprobleem veel vroeger had moeten aanpakken dan midden 2012, toen een poging werd ondernomen om een halfslachtige bankenunie te creëren. De reden waarom de Verenigde Staten nu sneller groeien dan de Europese Unie heeft te maken met de manier waarop de Amerikanen hun bankencrisis hebben aangepakt in 2008-2009. Ook het feit dat de ECB lange tijd een onduidelijk antwoord bleef geven op de vraag of ze lender of last resort wou worden, valt slecht bij Legrain. Europa is dus een mankepoot en dat is de fout van de Europese elites. Legrain ziet daar niet meteen verandering in komen en voorspelt dus nog een toename van het euroscepticisme. Het oude continent zal nog jaren moeten leven met lage groei en hoge werkloosheid, vooral bij jongeren. Europa dreigt nog altijd de weg op te gaan van het Japan van de jaren negentig met een cocktail van lage groei en deflatie.
Al denkt Legrain dat het tij nog gekeerd kan worden en een ‘Europese lente’ mogelijk is. Hoe zou dat moeten gebeuren? Er moet gewerkt worden aan een echte bankenunie en aan een versterking van het concurrentievermogen. Eigenlijk komt het erop neer dat de grote onevenwichtigheden in de Unie moeten worden aangepakt. Waarmee Legrain trouwens niet gezegd wil hebben dat het handelsoverschot van Duitsland een belangrijke oorzaak is van de crisis, zoals sommigen weleens beweren.
Daarnaast moet de volgende Europese Commissie inzetten op de troeven die Europa heeft. Ze zijn niet nieuw, maar als er op een efficiënte manier gebruik van wordt gemaakt, kan de Europese groei toch een boost krijgen. Legrain heeft het vooral over de verbetering van de kwaliteit van het onderwijs en hij pleit ook voor extra investeringen in innovatie om de productiviteit op te krikken. Al moeten we volgens Legrain realistisch zijn: aanhoudende groeicijfers van meer dan 2 procent zijn echt niet meer aan de orde.
Philippe Legrain, European Spring: Why our Economies and Politics are in a Mess -and How to Put Them Right, CV Books, 2014, 482 blz, 25 euro
ALAIN MOUTON
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier