Wie geen heimwee heeft naar de USSR, heeft geen hart. Wie wel heimwee heeft, heeft geen verstand.” De uitspraak van Vladimir Poetin zegt veel, zo niet alles over de manier waarop de Russische president naar de wereld kijkt. De voormalige Sovjet-Unie is dé referentie voor zijn politieke handelingen. Dat is ook de rode draad door de politieke biografie die de Russische succesauteur Vladimir Fedorovski over Poetin heeft geschreven. “Poetin ziet zichzelf als de reïncarnatie van de eerste Romanovs, gezonden door de Voorzienigheid om Rusland te redden en diens grootheid te herstellen. Op dat vlak vergelijkt hij zich eerder met Jozef Stalin, de rode tsaar en erfgenaam van Ivan de Verschrikkelijke, dan met Lenin.”
Poetin schaamt er zich niet voor zichzelf te zien als de geestelijke zoon van Stalin. Niet om de massamoorden die de dictator op zijn geweten heeft. Wel om de overwinning op nazi-Duitsland. Stalin heeft het Russische imperium van de ondergang gered, en dat is ook het doel van Poetin. Vandaar de annexatie van de Krim, vandaar ook de druk op Oekraïne.
Zijn handelen wordt in sterke mate bepaald door de Russische geschiedenis. De steun die hij geeft aan de Syrische president Bachar al-Assad heeft te maken met de aloude angst voor het moslimfundamentalisme dat zich vanuit het Midden-Oosten naar Centraal-Azië zou uitbreiden en op die manier Rusland kan bedreigen. Hij vreest een kalifaat aan de Russische zuidgrens. Poetin werpt zich ook op als de beschermer van de christenen in het Midden-Oosten. Een taak die het tsaristische Rusland altijd ter harte heeft genomen en die rol wil Poetin in de 21ste eeuw overnemen. Hij snapt niet waarom het Westen ooit zoete broodjes bakte met radicale moslimorganisaties.
Poetin is autoritair, maar geen bloedige dictator, zo leert het boek van Fedorovski ons. Maar wie uit de gratie van de president valt, moet op zijn tellen letten. Een citaat zegt alles: “Als u mij volgt, dan kan ik voor interessante voordelen zorgen. In het andere geval bent u verloren.” Wat in de praktijk betekent dat tegenstanders het beste het land verlaten. “Anders zou het wel kunnen dat ze door een banaal ongeval het zwijgen worden opgelegd”, schrijft Fedorovski.
Over Poetin bestaat de indruk dat hij het Westen haat. Volgens Fedorovski klopt dat niet. Poetin is meer een evenwichtskunstenaar dan velen denken. Hij is doordrongen van het principe dat Rusland zijn vroegere grandeur terug moet winnen, maar tegelijk vindt hij dat zijn land zich voldoende moet openen voor het Westen. Voor dat laatste rekent hij op de Russische jeugd.
Het boek van Fedorovski is vooral een analyse van Poetins visie op de internationale politiek. Die focus maakt dat het werk een aantal lacunes telt. Zo wordt gesteld dat hij op binnenlands vlak zijn doelstellingen bereikt door goede contacten te onderhouden met maffioze figuren, maar meer komen we er niet over te weten. Ook over het fortuin van Poetin, dat aanzienlijk zou zijn, krijgt de lezer weinig informatie. Hetzelfde geldt voor het privéleven van de Russische president.
ALAIN MOUTON
Vladimir Fedorovski, Poutine, l’itinéraire secret, Le Rocher, 2014, 226 blz., 19,90 euro
ALAIN MOUTON
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier