Cassandra, de dochter van koning Priamus, had van de god Apollo profetische gaven gekregen. Maar ze wou niet ingaan op de avances van Apollo. De god vervloekte haar: niemand zou haar voorspellingen geloven. Michel Claise, een onderzoeksrechter gespecialiseerd in financiële fraude, gebruikt die Griekse mythe aan het begin van zijn boek Essai sur la criminalité financière. Daarin legt hij uit dat de financiële criminaliteit toeneemt. Claise komt met cijfers over de geschatte corruptie wereldwijd. Die zou jaarlijks 2600 miljard dollar bedragen, en neemt toe. “De hoeveelheid zwart geld in omloop, wordt vaak geschat op 6 procent van het bruto binnenlands product, maar ik denk dat het veel meer is”, schrijft hij.
Een opvallende stelling in het boek is dat de toenemende financiële criminaliteit een gevaar is voor de democratie. Maar niemand lijkt mij te geloven, zucht hij. Al te vaak gaan mensen ervan uit dat financiële misdrijven er altijd zijn geweest en altijd zullen blijven bestaan. Fiiscale fraude is van alle tijden. We horen al meer dan dertig jaar over allerlei btw- en andere fraudecarrousels. En wanneer blijkt dat terroristische organisaties zich financieren dankzij drugsgeld, kijkt niemand nog op. Claise toont aan hoe die fraudemechanismen de economie ontwrichten en de stabiliteit van een samenleving in gevaar brengen. In Zuid-Amerikaanse landen hebben drugskartels in bepaalde gebieden de feitelijke macht overgenomen. Mexico is daar het pijnlijkste voorbeeld van. Al even bekend is het verhaal van Islamitische Staat, dat zich lange tijd staande wist te houden door afpersing en fraude. De taliban in Afghanistan halen hun geld uit drugshandel. Voor westerlingen lijkt dat veraf, schrijft Claise, behalve wanneer blijkt dat de daders van terroristische aanslagen uit het zware criminele milieu komen en meer dan eens in witwascarrousels betrokken zijn geweest.
Maar Claise gaat ook dieper in op de rol van witteboordcriminelen in de wereld. Hij heeft het niet alleen over tot de verbeelding sprekende dossiers als de Panama Papers. De focus van het boek ligt niet op de in se legale belastingontwijking. Wel op de belastingontduiking en andere vormen van financiële misdrijven. Volgens Claise zijn hier grote misdaadconcerns en maffianetwerken aan het werk die over zo grote financiële middelen beschikken dat ze zomaar in de reguliere economie kunnen binnendringen.
Claise legt uit dat de criminele netwerken in een aantal landen overheden en politici kunnen afpersen. De macht van de financiële maffia is er zeer groot. Naast Mexico en andere Latijns-Amerikaanse landen, gebeurt het ook in China en Rusland, waar de maffia en de politiek almaar meer met elkaar vervlochten zijn geraakt. Claise voorspelt dat die criminele groepen ook stabiele democratieën kunnen bedreigen, bijvoorbeeld door grootscheepse cyberaanvallen. Het lijkt sciencefiction, maar het zou volgens Claise snel realiteit kunnen worden.
Het boek geeft een overzicht van de vormen van financiële criminaliteit, maar heeft onvoldoende aandacht voor de oplossing.
Michel Claise, Essai sur la criminalité financière, Racine, 2016, 208 blz., 19,95 euro
ALAIN MOUTON
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier