Verschuivingen in de btw, een centenindex, een belasting op pakjes: om 9,2 miljard euro te vinden neemt de federale regering de consument in het vizier. Een pakjestaks maakt verantwoordelijk, vindt econoom Etienne de Callataÿ. Maar hogere consumptiebelastingen moeten onmiddellijk worden gecompenseerd door lagere lasten op arbeid.
De voorbije weken lag tijdens de besprekingen over de begroting een algemene verhoging van het reguliere btw-tarief van 21 naar 22 procent op tafel. Eerste minister Bart De Wever (N-VA) vond dat een van de belangrijkste ingrepen om de overheidsfinanciën op koers te houden en 9,2 miljard euro te besparen tegen 2030. Die verhoging komt er niet. Wel zal een aantal producten en diensten – zoals hotels en campings, sport en ontspanning, niet-alcoholische dranken en pesticiden – meer worden belast. De vraag is of dat economisch een zinvolle maatregel is.
“Ik ben een voorstander van één btw-tarief”, zegt Etienne de Callataÿ, hoofdeconoom en medeoprichter van Orcadia Asset Management. “Ik zie het nut van een onderscheid tussen producten die belast worden tegen 6, 12 of 21 procent niet in. Als bepaalde producten tegen een ander btw-tarief worden belast, hoor je vaak dat dat negatieve economische gevolgen heeft, omdat Belgen geneigd zouden zijn om over de grens te shoppen. Het gaat hier echter om activiteiten zonder grenseffect. Mensen zullen niet naar Rijsel of Maastricht gaan, omdat de prijs van een hotel of een terrasje stijgt. De horeca geniet in dit land trouwens al fiscale voordelen, zoals de flexi-jobs.”
In lijn met de buurlanden
Daarnaast verhoogt de regering de komende jaren geleidelijk de accijnzen op aardgas en stookolie. De belastingverhoging komt in 2029 op kruissnelheid. “Duurder aardgas vind ik logisch”, zegt De Callataÿ. “Als je de Belgische fiscaliteit vergelijkt met die in het buitenland zijn de verschillen bekend. Arbeid wordt hier zwaarder belast, terwijl de consumptiebelasting meer in lijn ligt met die met het buitenland. Omdat we alles bij elkaar in België een hoge fiscale druk hebben, belasten we consumptie in relatieve termen minder zwaar. En dat is nog meer het geval voor vervuiling.”
‘De regering saneert de begroting met hogere inkomsten, terwijl ze toch meer op de uitgaven moet werken’
Alleen stellen studies en rapporten van de OESO, het IMF en de Hoge Raad van Financiën dat hogere btw-tarieven, accijnzen en milieuheffingen het best onmiddellijk worden gecompenseerd door lagere lasten op arbeid. Het eerste deel van de belastingverlaging van de regering-De Wever gaat pas in 2028 in. De bijzondere bijdrage voor de sociale zekerheid in de personenbelasting verdwijnt dan. De rest – 5 miljard euro – wordt in 2029-2030 uitgerold. De Callataÿ: “Eigenlijk is een brede fiscale hervorming nodig. De regering saneert de begroting met hogere inkomsten, terwijl ze toch meer op de uitgaven moet werken. Ik vind het jammer dat die hogere btw niet gebruikt om de lasten op arbeid meteen te verlagen.”
Besparing voor de overheid
Een andere maatregel die de consument direct raakt, is de centenindex. In 2026 en 2028 wordt het bedrag waarop de indexering wordt toegepast, geplafonneerd op 4.000 euro. Voor uitkeringen is dat 2.000 euro bruto. Sommigen spreken van een verkapte indexsprong. “Je moet een onderscheid maken tussen twee soorten ingrepen in de index”, legt De Callataÿ uit. “De indexsprongen van de jaren tachtig waren niet bedoeld om de concurrentiekracht te versterken, maar waren een besparing voor de overheid. De indexsprong van de regering-Michel in 2015 was een besparing voor de werkgevers, want die beperkte de stijging van de loonkosten. Dat is nu opnieuw het geval, en voor een deel is het ook een besparing voor de overheid. Akkoord, als niet alle brutolonen in de privésector in gelijke mate stijgen, betekent dat een lagere basis voor sociale bijdragen en belastingen. Dat is geen goed nieuws voor de staatskas. Maar tegelijk is de overheid zelf een werkgever. De hoogste lonen van de ambtenaren vallen ook onder de centenindex. Plus: de centenindex voor de hoogste pensioenen is ook een gedeeltelijke besparing voor de overheid.”
De begrotingstabellen voorzien hier tegen 2029 een besparing van 800 miljoen euro. De Callataÿ: “Laten we zeggen dat het in de goede richting gaat. Maar om terug te komen op het concurrentieprobleem: daar gaat het voor België niet over de hogere lonen, maar eerder over de zware kosten voor de lagere lonen, bijvoorbeeld de mensen die 3.000 euro per maand verdienen. Die loonkosten zijn in vergelijking met het buitenland echt wel te hoog.”
Hervormingen zijn gered
Een pakjestaks van 2 procent op goederen uit niet-EU-landen vindt De Callataÿ een goed idee. Daarmee worden vooral de Chinese webwinkels geviseerd. “Hier geldt dezelfde redenering als bij ‘de vervuiler betaalt’. Het zijn de gebruikers die fiscaal worden bestraft. Ik zie het als een bijdrage om mensen op hun verantwoordelijkheid te wijzen.”
De Callataÿ benadrukt dat we ons niet moeten blindstaren op de belastingen die de consument raken, maar ook het brede plaatje moeten bekijken. Zonder een akkoord dreigde politieke chaos, want dan was er geen begroting en dus ook geen pensioenmalus en geen activering van langdurig zieken. Want die maatregelen waren, in tegenstelling tot de beperking van de werkloosheidsuitkeringen in de tijd, nog niet aangenomen. Die hervormingen lijken nu gered. “Dit is niet dé sanering. Maar dit is beter dan niets en géén hervorming van de pensioenen en van de ziekteverzekering. Al stel ik vast dat een grote visie over waar ons belastingstelsel naartoe moet ontbreekt. Met fiscale hervorming die Vincent Van Peteghem een paar jaar geleden op tafel legde, had je die wel.”
Beluister hieronder de podcast Centen & procenten, waarin Trends-redacteurs Ilse De Witte en Jef Poortmans en Trends-hoofdredacteur Stijn Fockedey de voornaamste maatregelen uit het begrotingsakkoord toelichten.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
