M ade in Germany. Het was decennialang de natte droom van elke managementgoeroe. Het label stond voor kwaliteit en oerdegelijkheid. Het was het handwerk van een land waar werknemers de beslissingsmacht deelden met de werkgevers. Maar de Duitsers waren niet alleen kampioenen in kwaliteit. Ook hun lonen scheerden stratosferische toppen.
Maar het Duitse label verbrokkelde tot zijn eigen karikatuur. De hoge lonen deden het land de das om in een tijdperk van open grenzen. Elke werkdag verliest Duitsland 2000 voltijdse banen. De lethargie werd versterkt door het totaal onverwachte scenario in Oost-Duitsland. De blühende Landschaften werden een economische woestenij, op sporadische oases na, zoals in Sachsen. Zelfs na 1400 miljard euro aan transfers uit het westen groeit er nauwelijks een eigen dynamiek. Wat een contrast met de euforie begin jaren negentig.
Het werd ogenschijnlijk een verloren decennium voor de oosterburen. Maar onderhuids werd een nieuwe blauwdruk voor een radicaal hervormde maatschappij klaargestoomd. Die blauwdruk komt nu aan de oppervlakte. In een razendsnel tempo ontwikkelt het ‘Berlijnse model’ zich tot de nieuwe maatstaf voor de West-Europese welvaartsstaat. Met sociale lasten die worden losgekoppeld van de lonen. Met een radicale ommezwaai van de Mitbestimmung, de medezeggenschap door de werknemers binnen de raad van bestuur. En gedaan met een doorgedreven federalistisch staatsbestel, met eindeloos versnipperde bevoegdheden.
Het is merkwaardig genoeg een rood-groene regering die een Duitse variant van het thatcherisme uitdoktert. Een voorsmaakje van dat nieuwe sociale laboratorium van Europa kregen we al de voorbije maanden. Alle middelen zijn goed voor het aanzwengelen van de werkgelegenheid. Want het aantal werklozen zal deze winter naar alle verwachting het magische cijfer van 5 miljoen overschrijden. Het aantal bedrijven dat de werktijd verlengde zonder loonstijging, is niet langer te tellen. Maar er zijn nog verrassender formules. Volkswagen doet het met ‘5000 keer 5000’. Voor een vast brutoloon van 2556 euro knutselen 5000 werklozen jaarlijks 5000 wagens in elkaar. Slagen ze niet in die target binnen het normale tijdsbestek, dan doen ze gratis overuren. Net zo opzienbarend zijn de ééneurojobs. Werklozen worden verplicht in gemeenschapsdienst tewerkgesteld. Voor één euro per uur. Wie de job weigert, ziet de werkloosheidsvergoeding verpulveren.
In België zouden vakbonden en werknemers steigeren bij zulke ingrepen. Duitsland blijft er relatief rustig bij. De voorbije zomer zorgde voor wat flauwe oprispingen in Oost-Duitsland met de Montagsdemonstrationen. Alleen de komkommertijd bracht die makke betogingen in de media. Ze verdwenen nog sneller dan ze kwamen.
Maar ook voor België is de speeltijd voorbij. Als het regent in Parijs, druppelt het in Brussel. Wat dan als het stormt in Berlijn, nog steeds de belangrijkste handelspartner van België? Duitsland ontwaakt uit zijn lethargie, de weerslag zal ook in België fel naschokken. Wordt het nieuwe Berlijnse model de katalysator voor een grondige hervorming van de Belgische welvaartsstaat?
Wolfgang Riepl
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier