DRIE KAZERNES, DRIE HERBESTEMMINGEN

Herbestemmen is een evenwichtsoefening. Rekening houdend met de historische en architecturale waarde van het pand moet de nieuwe bestemming aan de eisen en noden van vandaag beantwoorden. Hoe groter de monumentale waarde, hoe kleiner de speelruimte voor de herbestemmers.

De Mechelse Kazerne Dossin is een voorbeeld van herbestemming binnen een gebouw met een verleden. Deze kazerne werd in 1756 onder Keizerin Maria Theresia gebouwd en is voor België een uniek voorbeeld van de Oostenrijks-Habsburgse militaire bouwkunst. De Kazerne Dossin heeft echter ook een belangrijke betekenis als getuige van de gruwel van de Tweede Wereldoorlog: het gebouw deed tijdens de oorlogsjaren dienst als deportatiecentrum. Na de oorlog kwam het weer in handen van het Belgische leger, dat het gebruikte als opleidingscentrum. In 1973 verliet het leger het pand, pas in 1982 werd het verkocht aan de stad Mechelen. De stad restaureerde en renoveerde het pand en geeft er nieuwe bestemmingen aan: met luxeappartementen en een archiefruimte krijgt de voormalige kazerne een eigentijdse gebruikswaarde, met de huisvesting van het Joods Museum van Deportatie en Verzet houdt men de herinnering aan het verleden van het gebouw levendig.

Hoewel de geschiedenis van de Gentse Kazerne Hollain nog verder terug gaat in de tijd, is er in dit herbestemmingsverhaal minder rekening gehouden met de geschiedenis. Dat kon ook moeilijk, want veel was al afgebroken. De stad Gent verwierf het pand in 1991 en besliste om op de site sociale woningen op te trekken. Behalve een classicistisch herenhuis uit de 18de eeuw blijft er van het vroegere militaire complex nog maar weinig over. Het geheel van sociale woningen, ontworpen door de Nederlandse architect Willem-Jan Neutelings, refereert met zijn introvert karakter wel aan de geslotenheid van de oorspronkelijke kazerne.

Zowel de Kazerne Hollain als Dossin kregen (gedeeltelijk) een woonfunctie, maar voor de Turnhoutse Kazerne Blairon verlaat men die piste. De Kazerne Blairon stamt uit 1935 en bestaat uit vier grote bouwblokken rond een paradeplein. Het vroegere poortgebouw doet nu al dienst als hoofdkwartier en incubatiecentrum van het Vlaams Innovatiecentrum voor Grafische Communicatie. Het blok tegenover dit poortgebouw wordt een dienstencentrum met onder meer een auditorium, een restaurant en een tiental multifunctionele lokalen. De twee grote zijgebouwen (elk 10.000 vierkante meter) zullen tot kantoorruimte worden omgebouwd.

Laurenz Verledens