Elke week vinden in de Verenigde Staten meer dan 250.000 taxiritten plaats zonder een chauffeur aan het stuur. Alphabet, Tesla, Amazon en de Chinese internetgigant Baidu proberen elkaar de loef af te steken in die revolutionaire business. “Niemand in Europa zal het willen geloven, maar robotaxi’s kunnen zelfs grote delen van het openbaar vervoer vervangen.”
“Na het ontbijt spring je op je fiets naar een voormalig tankstation in de buurt. Ik zeg ‘voormalig’, omdat die plaatsen toch niet meer zullen dienen om benzine te tanken. Je stapt in een bus, die je zonder chauffeur tot dicht bij je werkplek brengt. Om de laatste kilometers af te leggen stap je over in een zelfrijdende auto of op een elektrische step, die je al opwacht. Toegegeven, het is twee keer overstappen, maar dat doe je in een minuut. Bovendien krijgen zelfrijdende wagens toegang tot bus- en taxistroken. Ze zullen de mobiliteit heel efficiënt maken.”
Brad Templeton schetst hoe totaal anders pendelen naar het werk eruit zal zien, zodra zelfrijdende auto’s wijdverspreid zullen zijn. De Amerikaan adviseerde Waymo, een spin-off van Alphabet, het moederbedrijf van Google, over zelfrijdende auto’s. Daarvoor had hij met ClariNet in 1989 de eerste commerciële nieuwswebsite opgericht en was hij voorzitter van de burgerrechtenorganisatie voor het internet, de Electronic Frontier Foundation. Hij lanceerde ook de website Robocars.com.
‘Het is bij veel mensen weinig bekend wat voor ontzettend grote verliespost trein- en busmaatschappijen zijn’
“De flexibiliteit, de lage kosten en de efficiëntie zullen zelfrijdende auto’s enorm succesvol maken”, vervolgt Brad Templeton. “Sterker nog – en dat zal niemand in Europa willen geloven – robotaxi’s kunnen zelfs grote delen van het openbaar vervoer vervangen. Een rit in een zelfrijdende auto kost een derde van een rit in je eigen auto en minder dan een busrit. Het is bij veel mensen weinig bekend wat voor ontzettend grote verliespost trein- en busmaatschappijen zijn. Het is bijzonder duur om de aangepaste infrastructuur te onderhouden en slechts een klein deel daarvan wordt gedekt door de abonnementen van pendelaars.”
Templeton verwacht dat het succes van de zelfrijdende auto zal beginnen bij bedrijven die robotaxi’s aanbieden via hun eigen app en bij bekende taxidiensten als Uber en Lyft. Op termijn verwacht hij dat autonome wagens de taxibusiness zullen ontgroeien, omdat het potentieel veel groter is. Dan kopen consumenten zelf een zelfrijdende auto en nemen bedrijven bij robotaxi-aanbieders abonnementen voor hun werknemers.
De voorsprong van Waymo
Wie rijdt op kop in de robotaxirace? Waymo is in het Westen marktleider, want zijn elektrische zelfrijdende taxi’s hebben sinds 2021 al 10 miljoen commerciële ritten gemaakt. Dat aantal moet de komende jaren nog sterk toenemen, want het bedrijf breidt zijn aanbod volgend jaar uit van vijf naar acht grootsteden in de Verenigde Staten, en het bouwt zijn vloot uit van 1.500 tot 2.000 auto’s. Die plannen zijn het resultaat van een kapitaalronde waarmee Waymo eind vorig jaar 5,6 miljard dollar ophaalde. De waarde van het bedrijf werd toen op 45 miljard dollar geschat.
“Waymo combineert camera’s en geavanceerde sensoren voor laseraltimetrie. Dat is een techniek om afstanden heel nauwkeurig te berekenen. Waymo sleutelt al jarenlang aan zijn software om die data te verwerken”, legt Templeton uit. De systemen worden in bestaande auto’s ingebouwd. De kostprijs van een auto van Waymo wordt op 150.000 dollar geschat, maar het bedrijf streeft ernaar die prijs te drukken. Dit najaar ontvangt het de eerste leveringen van goedkopere elektrische auto’s van het Chinese bedrijf Zeekr.
Pionieren in de stal van Alphabet
Waymo is sinds 2009, toen het nog Project Chauffeur heette, een onderdeel van het Other Bets-segment van Alphabet. Daar maken ook heel wat andere experimentele en pioniersbedrijven deel van uit, zoals Verily, een biologisch onderzoeksbedrijf, en Wing, een dronemaker.
In juli rapporteerde Alphabet 96,43 miljard dollar omzet in het tweede kwartaal, boven de verwachtingen van analisten. Other Bets droeg daaraan 373 miljoen dollar bij. Dat is 8 miljoen meer dan een jaar eerder. Het segment maakte wel 1,25 miljard dollar verlies.
Waymo is “supergefocust om een duurzame business op te bouwen”, zei co-CEO Tekedra Mawakana onlangs aan CNBC. “Er is een weg naar winstgevendheid.” Daar is ook Templeton van overtuigd. “Na jaren van testen is de technologie klaar en het businessmodel schaalbaar. Nu volgt een grote expansie en, zoals altijd met technologie het geval is, zal Waymo de komende jaren de kosten nog enorm kunnen drukken.”
Op glad ijs
Brad Templeton merkt op dat een integratie van Waymo in andere producten van Google mogelijk is. De routeplanning van de populaire kaartendienst Google Maps houdt op veel plaatsen al rekening met taxi’s, leenfietsen en steps. “Het lijkt een logische volgende stap om ook ritten van Waymo in Google Maps aan te bieden. Maar als Waymo dan nog altijd marktleider is, mag Alphabet zich aan een volgende antitrustrechtszaak verwachten”, stelt Templeton. Google Maps wordt maandelijks door meer dan 1 miljard mensen gebruikt. De diensten combineren zou Google een oneerlijk voordeel opleveren tegenover concurrenten op de robotaximarkt.
Er lopen al verscheidene rechtszaken tegen de technologiegigant, onder meer voor oneerlijke concurrentie met Android en advertenties. Het opbreken van Alphabet is een scenario dat al vaker ter sprake is gekomen.
Het probleem Tesla
Alphabet is niet de enige techreus die zijn zinnen op de robotaxibusiness heeft gezet. Dat doen ook Tesla en Amazon. Elon Musk, de CEO van Tesla, belooft chauffeurs al sinds 2019 dat Tesla-wagens die uitgerust zijn met het Full Self-Driving-pakket na een software-update zelfrijdend kunnen worden gemaakt. Daarmee zou Tesla in één klap het grootste netwerk van robotaxi’s hebben, aangezien Tesla-rijders hun auto’s als taxi zouden kunnen aanbieden als ze die niet gebruiken. Maar de meeste experts, onder wie ook Templeton, zijn kritisch.
“Tesla heeft een dozijn wagens rondrijden in een strikt besloten testgebied vlak bij zijn hoofdkwartier in Austin, Texas. Op de achterbank rijdt een Tesla-medewerker mee, die de auto op elk moment tot stilstand kan brengen. Geregeld duiken nog video’s op waarin de auto kritieke fouten maakt, zoals rijden in de verkeerde richting. Het illustreert hoeveel achterstand Tesla heeft op Waymo”, stelt Templeton. “Sterker nog: hoezeer Elon Musk ook zijn best doet om zijn aandeelhouders van het omgekeerde te overtuigen, het is niet zeker of Tesla ooit het benodigde veiligheidsniveau zal halen met zijn huidige wagens. Terwijl zijn concurrenten verschillende technologische hulpmiddelen combineren om veilige autoritten mogelijk te maken, leunen Tesla’s daarvoor alleen op camera’s en artificiële intelligentie.”
Een stap te ver
Templeton hecht meer geloof aan de strategie van die andere bigtechspeler, Amazon. Uniek aan de aanpak van Zoox, de divisie van Amazon die zich richt op robotaxi’s, is dat het meteen is gestart met een zelf ontworpen minibus, in plaats van een bestaand automodel uit te rusten met technologie om het voertuig autonoom te laten rijden. De fabriek van Zoox in Californië moet tegen 2027 jaarlijks 10.000 zelfrijdende voertuigen kunnen produceren.
‘De hele industrie verwacht dat Amazon zijn busjes uiteindelijk zal inzetten om pakjes aan huis te leveren’
“Hoewel dat cijfer niet publiek is, staat het wel vast dat Amazon veel geld spendeert aan zijn automodel”, zegt Templeton. “Zoox gelooft in het voordeel van een busje dat volledig is ontworpen om zonder chauffeur passagiers te vervoeren. Ik denk dat dat een goede insteek is, maar pas in een later stadium. Amazon heeft nog geen enkel voertuig op de weg. Dus gaat het er vooral om de technologie te testen en te verbeteren en de dienst uit te breiden. Amazon heeft nog tijd genoeg om een deel van de koek op te eisen, maar het begint wel met een achterstand. De hele industrie verwacht trouwens dat Amazon zijn busjes uiteindelijk zal inzetten om pakjes aan huis te leveren, maar daarover blijft het voorlopig erg stil.”
Dominant China
Het wereldwijde nummer twee in robotaxi’s is het Chinese technologiebedrijf Baidu, in het Westen vooral bekend om zijn zoekmachine als alternatief voor Google. Baidu Apollo, de divisie die zelfrijdende wagens ontwikkelt, laat al sinds 2015 aangepaste BMW’s van de 3-reeks autonoom rondrijden in de straten van Peking. Het gaat te werk op een manier die vergelijkbaar is met die van Waymo. Intussen bestaat de vloot uit verschillende modellen, meestal van Chinese makelij. De vloot van 1.000 wagens had in mei meer dan 11 miljoen ritten uitgevoerd in vijftien Chinese steden.
“De cijfers die Baidu deelt, zijn indrukwekkend, maar zoals dat vaak gaat bij Chinese bedrijven, is er weinig informatie om de voortgang te verifiëren. Als een Tesla of een Waymo in de fout gaat, haalt dat het nieuws en verschijnen er video’s online. Dat overkomt Baidu niet. Vorig jaar heeft het de R6 gelanceerd, een robotaxi die, net als die van Zoox, volledig op maat is gemaakt en slechts 30.000 dollar per auto zou kosten.”
Brad Templeton verwacht dat Baidu een serieuze speler zal worden in China, Afrika en Zuid-Amerika, maar als het van het Chinese bedrijf afhangt, staat ook Europa hoog op de prioriteitenlijst. De Amerikaanse taxi-app Lyft heeft onlangs een samenwerking met Baidu aangekondigd om vanaf volgend jaar een vloot robotaxi’s los te laten in steden in Duitsland en het Verenigd Koninkrijk. Baidu levert de voertuigen en Lyft beheert het platform, de logistiek en de klantendienst. Het is niet bekend om welke steden het gaat en hoeveel taxi’s zullen worden ingezet, maar er wordt gesproken over “duizenden” taxi’s in de komende jaren.
Europese taxidiensten
Zijn er ook Europese spelers die een deel van de koek opeisen? De meest geloofwaardige kandidaat is volgens Templeton Volkswagen, dat samen met Uber in Hamburg, München en Austin testen uitvoert. Moia, een dochterbedrijf van Volkswagen, heeft zich gespecialiseerd in zelfrijdende technologie. Vanaf volgend jaar wil het Duitse concern via Uber de eerste commerciële ritten aanbieden, maar het is nog niet duidelijk op welke schaal dat zal gebeuren.
Templeton verwacht dat Europese bedrijven in de eerste plaats de concurrentie met Chinese spelers moeten aangaan. “Voor Amerikaanse bedrijven is het momenteel lucratiever in de Verenigde Staten uit te breiden. Het potentieel is er nog heel groot. De Europese regelgeving is complex en elektriciteit is er ook duurder.”
“Het is nog stil rond robotaxi’s in Europa”, vindt Templeton. “Amerika heeft een wet die Chinese software in auto’s verbiedt, en daarom is daar geen markt voor Baidu. Maar het is nog zeer de vraag wat Europese landen zullen doen en of ze hun bedrijven zullen toelaten de technologie te testen, zodat de software op punt kan worden gezet. Zeker is wel dat de Duitse auto-industrie al aan den lijve heeft ondervonden waartoe haar Chinese concurrenten in staat zijn.”
‘België wil een sleutelrol spelen’
Op de Belgische wegen zijn zelfrijdende auto’s verboden. Maar daar komt binnenkort mogelijk verandering in. België wil “een sleutelrol spelen in autonome voertuigen, met een focus op openbare en gedeelde elektrische voertuigen”, zei federaal minister van Mobiliteit Jean-Luc Crucke (Les Engagés) vorige maand in L’Avenir, nadat Tesla een vergunning had aangevraagd om zelfrijdende auto’s op Belgische wegen toe te laten. Hij verwees het autobedrijf door naar de gewesten: hoewel de wegcode een federale bevoegdheid is, moet de licentie in de gewesten worden aangevraagd.
Vlaams minister van Mobiliteit Annick De Ridder (N-VA) bevestigt aan Trends dat het federale en Vlaamse bestuursniveau op één lijn zitten over zelfrijdende wagens. “Op een recente interministeriële conferentie is beslist dat de federale overheidsdienst Mobiliteit en het Vlaams Departement Mobiliteit en Openbare Werken, elk binnen hun bevoegdheid, werk maken van deze reglementaire oefening.” Haar voorganger Lydia Peeters (Open Vld) wilde in 2026 de eerste licenties verlenen aan bedrijven. De Ridder kon niet bevestigen of haar kabinet die deadline volgt.
