‘De minimumrente verhogen helpt spaarders niet: België heeft zijn banken levenslang veroordeeld na 2008’

Hoewel de inflatie hoog blijft en gezinnen al makkelijk 4 procent rente betalen op een woonkrediet, brengt sparen nog altijd weinig op. Minister van Financiën Vincent Van Peteghem (cd&v) vroeg uitleg bij Febelfin, de beroepsfederatie van de bankensector. Zijn collega-ministers van Ecolo en de PS roepen op om de miniumrente voor spaarboekjes op te trekken. Een slecht idee, vindt professor Hans Degryse van de KU Leuven.

De bankensector kwam deze week in het vizier van de federale regering. Sommige banken verhoogden al geleidelijk aan de spaarrente, maar het gemiddelde voordeel bedraagt nog altijd minder dan 1 procent voor klanten. Vandaar het idee om de minimumrente voor spaarrekeningen te verhogen. Dat concept moest spaarders destijds beschermen tegen een mogelijke negatieve rente.

Grootbanken zien hun winsten door het dak gaan. BNP Paribas Fortis versluisde het grootste deel van zijn recordwinst onlangs door richting Parijs en ook KBC overtreft alle verwachtingen van analisten. Voor wie ook verontwaardigd is over het grote verschil tussen de hoge hypotheekrente en de lage spaarrente: Trends somde onlangs nog vijf redenen op waarom spaarders dit jaar in de kou blijven staan.

Gebrek aan concurrentie

Een van de belangrijkste redenen is dat banken niet happig zijn op een hogere spaarrente, omdat ze in het huidige economische klimaat een uitgelezen kans zien om hun portefeuille te compenseren die al jarenlang bestaat uit kredieten met een lage rente. Ze hebben dankzij de spaarzame Belg ook al ruim voldoende deposito’s in hun balans. En PS-vicepremier Pierre-Yves Dermagne verklaart in HLN dat hij nog een ander probleem ziet in de bankensector dat ertoe toe leidt dat de spaarrente niet omhooggaat: “Als die stijging niet gebeurt, betekent dit dat er onvoldoende concurrentie in de sector speelt. Het is niet normaal dat de hypotheekrente stijgt, maar de spaarrente niet.”

Wie het eens is met de analyse dat er een gebrek aan concurrentie is, is professor Hans Degryse, hoofd van de Onderzoeksgroep Finance van de KU Leuven. “Echte prijsbrekers zoals ABN AMRO en Rabobank hebben ons land vaarwelgezegd. Er zijn dus weinig banken die mikken op deposito’s.” Toch staat de oplossing van professor Degryse haaks op het plan van Waalse politici om de minimumrente op te trekken.

“Als we de concurrentie willen doen toenemen en buitenlandse banken willen aantrekken, doen we dat niet door de minimumrente te verhogen. Banken die een uitbreiding naar de Belgische markt overwegen, botsten vandaag hoe dan ook al op tal van regels die onze overheid heeft opgelegd. Typisch Belgische specificiteiten. Veel beter zou de politiek structureel te werk gaan door al die regelgeving opnieuw onder het vergrootglas te leggen.”

Levenslang veroordeeld

“Een van de redenen waarom de spaarrente zo laag is, is omdat de spaarrekening een fiscaal voordelig product is. De vraag is of dat ook nodig is. Belast een deel van de rente en laat mensen de roerende voorheffing recupereren via de belastingbrief, net zoals dat bij dividenden gebeurt. Onze overheid zou het spaarboekje als eender elk ander financieel product kunnen behandelen.” Toch is de uitleg van een verhoging van de minimumrente natuurlijk koren op de molen voor kiezers, merkt professor Degryse op. Het idee lijkt aantrekkelijker en het klinkt begrijpelijker dan wanneer de regering structurele beleidsaanpassingen zou doorvoeren om de concurrentie aan te zwengelen.

‘België heeft zijn banken eigenlijk levenslang veroordeeld na de crisis van 2008. En de spaarder betaalt mee’

Professor Hans Degryse, KU Leuven

“Wat de spaarrente ook mee omlaag drukt, is de bankentaks die 0,35 procent bedraagt en ook van toepassing is op spaarrekeningen. Daarbovenop betalen spaarders een bijdrage voor de depositoverzekering. Die bijkomende kosten zijn goed voor een aandeel van 40 basispunten, misschien zelfs meer. Dat geld vloeit door naar de begroting, maar dus niet naar de spaarder. Toch wordt dat element kennelijk vergeten. Om het met een parafrase te zeggen: België heeft zijn banken eigenlijk levenslang veroordeeld na de crisis van 2008. En de spaarder betaalt mee.” Professor Degryse realiseert zich dat door een afschaffing van de bankentaks belangrijke gelden voor de Belgische schatkist zouden verdampen, maar hij stelt dat er andere en betere manieren zijn om dat geld te recupereren.

Alternatieven zoeken

Spaarders raadt professor Hans Degryse aan om ook naar andere financiële producten te kijken dan spaarrekeningen. Hij kijkt daarbij vooral naar termijnrekeningen en geldmarktfondsen, ook bekend als money market mutual funds. Dat zijn trackers die de geldmarkt volgen. Bij een geldmarktfonds worden de middelen geïnvesteerd in schatkistcertificaten met korte termijn of obligaties die bijna vervallen. Ze volgen vrij kort de beleidsrente van de ECB.

Volgens de professor verhogen klanten zo mee de druk op banken door te kiezen voor alternatieven. “Als mensen een deel van hun kapitaal in zo’n trackers of geldmarktfondsen zouden investeren, zou dat bij de banken extra druk opleggen om deposito’s te behouden, met een hogere spaarrente als resultaat.”