Geruchten over een mogelijk boekhoudschandaal,
een slabakkende markt, kleine marges: het zit Adecco, ‘s wereld grootste uitzendbedrijf, niet mee. Volgens Mark De Smedt, topman van de Belgische Adecco-poot, is 2004 toch het jaar van de heropleving. En stilletjes hoopt hij dat de verhalen over een nieuw Enron of Parmalat overtrokken zijn.
Dit artikel werd afgesloten op maandagmiddag. Latere verklaringen en ontwikkelingen konden dus niet worden opgenomen.
“I k heb de voorbije drie dagen meer telefoons moeten beantwoorden dan in mijn hele carrière,” zucht Mark De Smedt, algemeen directeur van Adecco Benelux. “Veel klanten vragen wat er op de hoofdzetel in Zwitserland allemaal gaande is. Ik kan ze alleen maar zeggen: ik hoop dat het een storm in een glas water is. Het is voor Adecco ook een totaal nieuwe situatie.”
De geruchten dat boekhoudkundige onregelmatigheden de oorzaak waren om de publicatie van de jaarresultaten uit te stellen, hebben ‘s wereld grootste uitzendbedrijf (omzet 2002: 16 miljard euro) zwaar door elkaar geschud (zie kader: “Materiële zwakheden” kosten 3,45 miljard euro). Al snel werden vergelijkingen gemaakt met Enron en Parmalat. Voor Adecco is het een zware klap, hoe de zaak ook afloopt. Het aandeel ging de dieperik in en de geloofwaardigheid van het bedrijf lijkt zwaar aangetast.
Bovendien duiken deze geruchten op in een periode dat de uitzendsector harde noten moet kraken. De groeicijfers in de branche kleuren al een paar jaar rood. De definitieve cijfers voor 2003 zijn nog niet officieel bekend, maar de meeste spelers gaan ervan uit dat de sector met 2 tot 2,5 % gekrompen is. “Dat cijfer ligt in de lijn met de economische ontwikkelingen,” aldus De Smedt. “Volgens bepaalde theorieën is het moeilijk in de uitzendsector om een groter volume te draaien bij een groei van minder dan 2 %. Nu krimpt de markt al voor het tweede jaar na elkaar en dat is in België bij mijn weten nog niet voorgekomen.” Het is overigens geen typisch Belgisch of Europees fenomeen. In 2002 daalde de omzet van Adecco wereldwijd met 8 %.
Deze weinig opbeurende resultaten staan in schril contrast met de groeicijfers die de sector in de jaren voordien heeft gekend. Eind jaren negentig was het geen uitzondering dat uitzendbedrijven een omzetgroei van 20 % of meer konden noteren. Adecco profiteerde toen van die groei omdat het – bovenop sterke resultaten die te danken waren aan de gunstige conjunctuur – een agressieve politiek voerde om zoveel mogelijk marktaandeel te verwerven. Onder het management van Patrick De Maeseneire (nu Barry Callebaut) wist Adecco van een middelmatige speler in 2000 op te klimmen tot de tweede plaats in België, na Randstad. Die plaats bekleedt Adecco nog altijd, met een marktaandeel dat rond 16 % schommelt. Randstad staat met meer dan 20 % aan de leiding. Solvus en Vedior strijden om de derde plaats.
Prijzenslag doet geen goed
De Smedt ziet het marktaandeel van Adecco België niet echt toenemen. En door de daling in de sector verwacht hij dat de omzet zelfs licht zal achteruitgaan. De jaarcijfers voor 2003 zijn nog niet bekend, maar alles wijst in de richting van een lager volume. De 358 miljoen euro van 2002 zal hoogstwaarschijnlijk niet worden bereikt.
De Smedt verwacht wel een beduidend beter 2004. “Door al die heisa van de voorbije dagen heb ik met tal van klanten gesproken en ik heb van de gelegenheid gebruikgemaakt om te vragen hoe ze tegen 2004 aankijken. Er is meer optimisme. Als de markt in 2004 stijgt, al was het maar een beetje, dan zal ik tevreden zijn. En dan kunnen we ons marktaandeel misschien opnieuw vergroten.”
Die voorzichtigheid contrasteert met de marsorders uit Zwitserland in de voorgaande jaren: in Europa en Amerika 50 % sneller groeien dan de markt, de lokale nummer een of twee zijn en een marktaandeel rond 20 % hebben. Volgens De Smedt wordt die strategie nu wel wat bijgestuurd. “De politiek van de voorbije jaren heeft geld gekost, wij hebben zwaar geïnvesteerd. In België steeg het kantorennet in vijf jaar tijd van zeventig naar 150. In 2003 hebben we meer gefocust op rendement.”
Niettemin woedde er vorig jaar een ware prijzenslag in de uitzendsector. Sommige uitzendbedrijven boden contracten aan met zeer lage marges. In sommige gevallen kwam die amper boven de kostprijs uit. De Smedt geeft toe dat Adecco aan die prijzenoorlog heeft meegedaan. “Dat had voor een groot deel te maken met de marktevolutie. De taart was gewoon kleiner geworden en dan moet je je soms veel pijn doen om er toch een stuk van te krijgen. Maar ook wij kennen onze grenzen. Tegen potentiële klanten hebben we af en toe neen moeten zeggen omdat de prijs te laag was.”
Die agressieve prijspolitiek heeft zo zijn gevolgen voor de balans. De omzet ging er de voorbije jaren fors op vooruit, maar qua winstgevendheid oogt het veel minder fraai. Zowel het resultaat als de cashflow zijn negatief. “Je moet er rekening mee houden dat we deel uitmaken van een internationale groep,” verdedigt De Smedt zich. “Dat zijn inderdaad de door ons officieel gecommuniceerde cijfers, maar veel van onze kosten zijn niet echt operationeel. Bovendien doen er zich ook veel zogenaamde intercompany flows voor. In volume waren we de voorbije jaren winstgevend.”
Dat Adecco sterk focust op marktaandeel betekent volgens De Smedt niet dat er pogingen worden ondernomen om de omzet koste wat het wil op te krikken. Hier en daar werd geopperd dat sommige uitzendbedrijven omzet boeken nog voor ze de klant hebben gefactureerd. “Omzet wordt geboekt wanneer we aan de klant factureren, niet vroeger,” verzekert De Smedt. “Als we anders te werk gaan, komen we echt in de problemen. We krijgen hier geregeld aanvragen binnen voor mensen met een ‘knelpuntberoep’, zoals lassers. Het gaat om een paar honderd aanvragen, die we niet altijd kunnen invullen. We zouden wel gek zijn om die onmiddellijk te boeken.”
Hoge marges in outplacement
Adecco mag nog altijd de reputatie hebben een volumespeler te zijn, het deinst er niet voor terug om zich ook op de markt van de gespecialiseerde diensten te werpen. Ajilon, een volle dochter, richt zich op financiële, technische en marketingprofielen. Het Zwitserse uitzendconcern was onlangs ook geïnteresseerd in de overname van Right Management Consultants. Right is de wereldleider op het gebied van outplacement. Uiteindelijk ging concurrent Manpower met de buit lopen.
Gespecialiseerde diensten zoals outplacement genereren veel hogere marges en die zijn in deze tijden van trage groei en sterke prijsconcurrentie meer dan welkom. De Smedt: “Als je laaggeschoolde arbeiders wil leveren, komt de brutomarge amper hoger dan 15 % te liggen. Maar wanneer je een financieel directeur moet plaatsen of aan outplacement begint te doen, spreken we al snel van marges tot 35 %.”
Door zich meer op gespecialiseerde diensten te richten, sluit Adecco aan bij een algemene trend in de markt. Van uitzendbedrijven wordt meer en meer verwacht dat ze niet alleen het gepaste aantal arbeidskrachten vinden, maar dat die ook over de capaciteiten beschikken om hun job accuraat uit te voeren. Daarin is ook een rol weggelegd voor de uitzendbedrijven die betrokken worden bij opleidingen. De Smedt: “Wij investeren daar zwaar in, maar stellen ons ook de vraag hoever wij daarin kunnen gaan. Je leidt geen technici in een paar weken op. Moeten wij met onderwijs bezig zijn?”
De Smedt haast zich echter om te benadrukken dat Adecco niet van plan is om zich van zijn kernactiviteit te verwijderen. Het haalt ongeveer 80 % van zijn omzet uit traditionele uitzend-activiteiten en dat zal in de toekomst zo blijven. De oriëntatie op gespecialiseerde diensten is eerder een kwestie van noodzaak.
Te weinig aandacht voor rendement
De Smedt zegt dat ook het rendement voor Adecco belangrijk is, maar geeft toe dat Adecco er in het verleden te weinig aandacht voor heeft gehad. Daar is het bedrijf in 2003 van afgestapt. “Ik heb nog geen definitieve jaarresultaten voor 2003, maar ik weet dat we op het vlak van rendement in elk geval beter scoren dan in het verleden. Onze strategie bestaat in het opdrijven van het rendement in absolute waarde, zonder marktaandeel te verliezen.”
Daarmee sluit Adecco aan bij een trend die we in heel België zien. Volgens Nathalie Sierens, analiste bij KBC Securities, wordt op de Belgische uitzendmarkt nog altijd met lage marges gewerkt, maar is de markt in de loop van 2003 toch rendabeler geworden. Sierens: “Uitzendbedrijven die geld wilden verdienen, konden dat de voorbije jaren veel makkelijker doen in Nederland dan in België. Ik heb echter de indruk dat de situatie bij ons stilaan aan het verbeteren is.”
Om de negatieve gevolgen van de slabakkende markt wat op te vangen, heeft Adecco de voorbije jaren stevig op de kosten bespaard. Wereldwijd verdwenen er bij het uitzendconcern in de eerste helft van 2003 bijna 2000 banen. Daarnaast gingen 200 van de 6000 vestigingen dicht. België bleef die zware herstructureringen grotendeels bespaard.
De Smedt wou het kantorennetwerk bewaren omdat hij het groeipotentieel van Adecco niet wou ondermijnen. Maar binnen dat netwerk hield hij de kostenstructuur nauwgezet in het oog. Voor elk kantoor wordt het jaar gestart met een budgettering van de kosten op basis van de verwachte marktevolutie. De Smedt: “We wisten dat 2003 een moeilijk jaar zou worden. We hebben onze staf daarop ingesteld en gingen ervan uit dat een kantoor kan functioneren met een gemiddelde bezetting van 3,5 werknemers.”
Voor een uitzendbedrijf is het onder controle houden van de personeelskosten cruciaal. Die maken 70 % van de totale kosten uit. De Smedt: “Als je wil besparen, kan je natuurlijk botweg kantoren sluiten. Wat wij doen, is de bezetting van die kantoren onder controle houden. Dat betekent dat alle kantoren een aparte winst- en verliesrekening hebben: we weten wat elk kantoor kost en opbrengt. Ons credo voor 2003 was: elk kantoor moet bijdragen tot de winstgevendheid. Een verlieslatend kantoor betekent dat we de markt misschien niet goed hebben ingeschat en dan worden er soms personeelsleden verhuisd.”
Uitzendwerk is niet in alle sectoren even sterk ingeburgerd. Studies tonen aan dat de uitzendsector in België tegen 2010 met 8 tot 10 % zou kunnen stijgen. In de bouwsector bijvoorbeeld, waar sinds 2002 uitzendwerk is toegelaten, ziet De Smedt nog heel wat mogelijkheden. “De bouw maakt momenteel slechts 1 à 2 % van onze omzet uit, terwijl dat in Frankrijk 15 % is. Zelfs los van de conjunctuur kunnen we onze positie in de markt nog aanzienlijk versterken.”
Alain Mouton
“Er zijn vragen gerezen over de boekhouding van Adecco, de controle
en het respect voor de wetgeving in bepaalde landen.”
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier