De C-130 van André Oosterlinck

“Schrik niet als je binnenkort een vliegtuig van de KU Leuven met lunchpakketten boven Gent ziet vliegen.” Schertsend legt André Oosterlinck, de rector van de KU Leuven, de verzuilde strijd om studenten en middelen bloot. Bologna of geen Bologna, de gedroomde Universiteit Leuven Gent Brussel Antwerpen is nog niet voor morgen.

H et schandaal van Bologna. Onder deze kop, met bijbehorend protestartikel, hadden bij de start van het nieuwe academiejaar zowat tweehonderd Vlaamse docenten hun handtekening gezet. Bologna maakt komaf met de kandidaturen, de licenties en het Belgische curiosum dat hoger onderwijs van academisch niveau heet . In de plaats daarvan komt een binaire bachelor/master-structuur. Het hoger onderwijs krijgt overal in Europa hetzelfde jasje aan, zodat iedereen de opleidingen ook zal kunnen vergelijken. Maar de hervorming van het hoger onderwijs is niet naar de zin van álle academici. “Vlaanderen dreigt minderwaardige diploma’s af te leveren” is de meest gehoorde aanklacht.

De rectoren André Oosterlinck ( KU Leuven) en Andreas De Leenheer ( Universiteit Gent), en algemeen directeur Dirk De Ceulaer van de Europese Hogeschool Brussel (de vroegere Ehsal) begrijpen de reactie van hun collega-professoren niet goed. Oosterlinck treedt op als woordvoerder: “Een aantal docenten reageert nu pas, op het moment dat de hervorming hen persoonlijk raakt. Maar de veranderingen zijn al doorgesijpeld tot op cursusniveau. Niemand kan er nog aan ontsnappen. Bovendien zijn de critici maar met zo’n tweehonderd, op een totaal van ongeveer vijfduizend professoren aan onze universiteiten en hogescholen.”

De gesprekspartners zitten op dezelfde lijn. Eén universiteit Vlaanderen? Neen, dank u. Zes universiteiten is misschien wat van het goede te veel, maar ze verkiezen toch een gespreid aanbod van bachelor- en masteropleidingen. Het verzamelen van de bollebozen en onderzoeksmiddelen op één plek is wel nuttig op het niveau van de voortgezette opleidingen.

De collegiale eensgezindheid barst wél als we de knuppel van de associaties en de hernieuwde verzuiling in het hoenderhok gooien. Dan is het, als vanouds, slag leveren om studenten en middelen. Gent onttroonde de jongste jaren Leuven als grootste universiteit, maar dankzij de associatie met een resem katholieke hogescholen wist de KU Leuven het marktleiderschap te heroveren.

Daarnaast voeren de rectoren ook een bikkelharde strijd als het gaat om de financiering van hun instellingen. Eind de jaren negentig was het financieringssysteem per student al vervangen door een waarbij de financiering gebeurde op basis van zowel het aantal studenten als een historisch forfait. Voor de periode 2000-2006 was er een historisch forfait met ad-hocaanpassingen afgesproken. En straks – daarmee bedoelen we 2007 – moet er een nieuw financieringssysteem worden overeengekomen. Dan zou ook wel eens de factor kwaliteit op de een of andere manier een rol kunnen spelen.

Tijdens het interview zit Andreas De Leenheer letterlijk en figuurlijk gekneld tussen André Oosterlinck en Dirk De Ceulaer. Niet toevallig, want de KU Leuven en de Europese Hogeschool Brussel vormen intussen een associatie. Gespreksthema is de verzuiling.

* * *

ANDREAS DE LEENHEER (UNIVERSITEIT GENT) ( RICHT ZICH NAAR ANDRé OOSTERLINCK VAN DE KU LEUVEN). “IK HEB UW STRATEGIE VOORSPELD. U ZAT VAST IN UW VLAAMS-BRABANTSE ENCLAVE EN HEBT METEEN ALLE TENTAKELS UITGESPREID. IN BRUSSEL BESCHOUWDEN ZE DIE HANDELWIJZE METEEN ALS INFILTRATIE. U BENT OOK GAAN REKRUTEREN IN ANTWERPEN – NIET PLEZANT VOOR DE DRIE FUSERENDE UNIVERSITAIRE INSTELLINGEN DAAR – EN U HEBT INTUSSEN VASTE VOET AAN DE GROND IN LIMBURG. MAAR ALS U TE VER GAAT, ZAL DE STUDENT DAARVAN DE SIGAAR WORDEN. DE STUDENTEN VAN DE KATHOLIEKE HOGESCHOOL SINT-LIEVEN IN GENT ZIJN DE KLOS OMDAT DIE HOGESCHOOL EEN ASSOCIATIE MET LEUVEN AANGING. ZE STAAN NU AL AAN MIJN DEUR OMDAT ZE WILLEN KOMEN ZWEMMEN, SLAPEN EN GEBRUIKMAKEN VAN DE BIBLIOTHEEK. KORTOM, ZE WILLEN DEZELFDE SOCIALE VOORZIENINGEN ALS DE STUDENTEN VAN DE ASSOCIATIE ROND DE UNIVERSITEIT GENT. MAAR WIE DIE DIENSTVERLENING WIL, MOET BIJ DE ASSOCIATIE GENT AANSLUITEN. IK ZAL DAARIN ONWRIKBAAR ZIJN. PUNT.”

ANDRé OOSTERLINCK (KU LEUVEN). “ALS JE BINNENKORT DUS EEN VLIEGTUIG VAN DE KU LEUVEN MET LUNCHPAKKETTEN BOVEN GENT ZIET VLIEGEN, WEET JE WAAROM. (BULDERLACH, EN DAN OPNIEUW ERNSTIG) DE KERNVRAAG IS OF WE INZAKE ASSOCIATIES ALGEMENE REGELS PER PROVINCIE MOETEN OPSTELLEN, DIE DAN ALS VERTREKBASIS ZULLEN DIENEN. DAAROVER WIL IK DISCUSSIëREN. MAAR IK KON NIET ZUILOVERSCHRIJDEND WERKEN. GENT KON DAT WEL, EN DUS ZAT ER VOOR ONS NIETS ANDERS OP DAN MET ENKELE KATHOLIEKE HOGESCHOLEN SAMEN TE WERKEN. NOEM MIJ ééN HOGESCHOOL VAN HET NIET-KATHOLIEKE NET DIE ZOU WILLEN SAMENWERKEN MET ONS ZONDER DAT DIT HEIBEL VEROORZAAKT.”

DE LEENHEER. “DAT KAN IK NIET…”

OOSTERLINCK. “KOMAAN, DE ENIGE HOGESCHOLEN DIE VOLLEDIG VRIJ KONDEN BESLISSEN OM MET ONS SAMEN TE WERKEN, WAREN DIE UIT WEST-VLAANDEREN. ZIET U IN GENT DE GROTE HOGESCHOOL GENT VOOR ONS KIEZEN? UITGESLOTEN! IDEM VOOR ANTWERPEN NA DE NEGATIEVE REACTIES DIE WE DAAR TE HOREN KREGEN.”

DIRK DE CEULAER (EUROPESE HOGESCHOOL BRUSSEL). “JE KAN EEN HOGESCHOOL NIET VERPLICHTEN ZICH TE BINDEN AAN EEN KLEINE UNIVERSITEIT OM DE GROTE WERELD TE VEROVEREN. ONZE REGIO IS NIET VLAAMS-BRABANT – VAN DE DUIZEND EERSTE-KANDIDATUURSTUDENTEN KOMEN ER 35 UIT BRUSSEL – MAAR VLAANDEREN. NIET DE IDEOLOGIE VORMT HET CEMENT VAN DE ASSOCIATIES, AL HEEFT DIE WEL MEEGESPEELD. UITEINDELIJK HEEFT ONZE ACADEMISCHE RAAD, SAMENGESTELD UIT ONTZUILDE LIEDEN, EEN AUTONOME BESLISSING GENOMEN. VERGEET OOK NIET DAT HET NETWERK éN DE SAMENWERKING AL BESTONDEN. WE HEBBEN GEWOON ONZE SAMENWERKING VOORTGEZET.”

DE LEENHEER. “EEN BESLISSING OVER AL DAN NIET SAMENWERKEN WORDT GENOMEN OP DRIE NIVEAUS: DE RAAD VAN BESTUUR VAN DE INSTELLING, DE MENSEN OP HET TERREIN – DOCENTEN EN STUDENTEN – EN DE INRICHTENDE MACHTEN. HOE DIE ZICH OPSTELLEN IS MINDER BEKEND BIJ HET PUBLIEK, MAAR ZIJ HEBBEN OVER DIE SAMENWERKING WEL MEE BESLIST. EEN REFERENDUM BIJ DOCENTEN EN STUDENTEN ZOU EEN HEEL ANDERE UITSLAG HEBBEN OPGELEVERD IN DE HOGESCHOLEN. NIEMAND GELOOFT DAT DE IDEOLOGISCHE COMPONENT NIET HEEFT MEEGESPEELD.”

DE CEULAER. “WE MAKEN EEN KAPITALE MAATSCHAPPELIJKE FOUT DOOR DE ASSOCIATIES OP TE VATTEN ALS WIJ TEGEN DE VIJAND. HET GAAT OM SAMENWERKINGSVERBANDEN, MAAR HET MOETEN OPEN STRUCTUREN ZIJN. DE ASSOCIATIE LEUVEN STAAT OPEN VOOR ALLE ANDERE PARTNERS OP HET LOKALE NIVEAU. EEN AANTAL SOCIALE VOORZIENINGEN KUNNEN WE BETER VANUIT LEUVEN, ANTWERPEN OF BRUSSEL ORGANISEREN DAN VANUIT HET NIVEAU VAN DE ASSOCIATIE. WIJ WILLEN MET DE ERASMUS HOGESCHOOL EN DE VRIJE UNIVERSITEIT BRUSSEL BLIJVEN SAMENWERKEN. DAT IS EEN MUST. WAAROM ZOU EEN STUDENT VAN SINT-LIEVEN GEEN GEBRUIK KUNNEN MAKEN VAN DE FACILITEITEN VAN DE UNIVERSITEIT GENT? HIJ BETAALT DAAR TOCH VOOR?”

DE LEENHEER. “NEEN, WIJ MOETEN VOOR DIE SOCIALE VOORZIENINGEN VEEL GELD OPHOESTEN. PROBEER DE FACTUUR MET DE REëLE KOSTPRIJS MAAR EENS BETAALD TE KRIJGEN. BOVENDIEN: ALS JE KIEST VOOR EEN BEPAALDE ASSOCIATIE, DAN WERK, LEEF EN SLAAP JE MET DIE ASSOCIATIE. ZELFS HET REKENHOF ZAL ONS GELIJK GEVEN.”

TRENDS. Wat met het financieringsvraagstuk? Het huidige systeem, dat vooral gebaseerd is op een historisch forfait, zou in het nadeel spelen van Gent, dat de jongste jaren meer studenten wist aan te trekken. Wordt Gent het slachtoffer van zijn eigen succes?

DE LEENHEER ( RUSTIG) . “GOED, DAAR MOET AAN GEWERKT WORDEN. MAAR IK WIL GEEN POLEMIEK. HET ENIGE WAT IK VRAAG, IS EEN RECHTZETTING VAN DE SCHEEFGEGROEIDE SITUATIE UIT HET VERLEDEN.”

DE CEULAER. “HET NIEUWE FINANCIERINGSSYSTEEM, DAT IN 2007 WORDT INGEVOERD, ZAL EEN AARTSMOEILIJKE OPERATIE WORDEN. MISSCHIEN GAAN WE EEN LINK LEGGEN TUSSEN FINANCIERING EN KWALITEIT. EN DAN IS DE CIRKEL ROND, WANT OM KWALITEIT TE BIEDEN, HEB JE KRITISCHE MASSA NODIG. ALLEEN ZIJN WE NOG NIET ZOVER: HET ENIGE WAAROVER WE HET MOMENTEEL EENS ZIJN, IS DAT DE STUDENT NIET LANGER HET ENIGE CRITERIUM MAG VORMEN.”

OOSTERLINCK. “KLOPT. DAT IS OOK DE REDEN WAAROM MIJN COLLEGA VAN GENT ZEGT DAT ER IN VLAANDEREN GEEN ECONOMISCHE RUIMTE BESTAAT VOOR ZES UNIVERSITEITEN.”

DE LEENHEER. “WE MOETEN DURVEN SANEREN EN CONCENTREREN. IN GENT ZAL DAT, NAAR AANLEIDING VAN DE BOLOGNA-HERVORMING, ZEKER GEBEUREN. WE MOETEN MISSCHIEN BEPAALDE STUDIERICHTINGEN IN TWIJFEL DURVEN TREKKEN, EN INVESTEREN IN RICHTINGEN DIE FLOREREN. DOEN WE DAT NIET, DAN DAALT DE GEMIDDELDE KWALITEIT.”

OOSTERLINCK. “WEET JE DAT WE AL TIEN JAAR AAN HET SPREKEN ZIJN OVER RATIONALISEREN? EN TEGELIJK ZIJN WE DE HELE TIJD BEZIG AAN HET EXPANDEREN. ALS WE OM PROVINCIALISTISCHE REDENEN OVERAL EEN VOLLEDIGE UNIVERSITEIT WILLEN HEBBEN, ZIJN WE VERKEERD BEZIG. IN VLAANDEREN KAN JE NIET OP TIEN VERSCHILLENDE PLAATSEN EEN SILICON VALLEY NEERPOTEN. IN DE VS VIND JE MET MOEITE TIEN TECHNOLOGIEVALLEIEN. WIJ GEVEN MINDER UIT PER STUDENT EN SPREIDEN DAT OVER MEER INSTELLINGEN DAN ONZE HANDELSPARTNERS. WE COMPENSEREN DAT DOOR 30% HARDER TE WERKEN.”

Moeten Leuven en Gent allebei alle richtingen aanbieden?

DE LEENHEER. “WE ZIJN NIET IN ALLE RICHTINGEN EVEN STERK, ZEKER ALS HET OM ONDERZOEK GAAT. IN DE VS TREKKEN ZE DE KNAPSTE TALENTEN UIT EEN BEPAALD DOMEIN AAN, EN DIE ZETTEN ZE DAN OP ééN CAMPUS BIJ ELKAAR. DAT IS HET GEHEIM ACHTER PRESTIGIEUZE NAMEN ZOALS HARVARD OF MIT. MAAR WIJ WERKEN VOLGENS EEN ANDER MODEL. VOLG JE HET AMERIKAANSE MODEL WEL, DAN MOET JE DE ASSOCIATIES AFBLAZEN.”

OOSTERLINCK. “WE KUNNEN DAT AMERIKAANSE MODEL NIET VOLGEN. ALS LEUVEN HETZELFDE ZOU DOEN ALS CAMBRIDGE, MET DEZELFDE SELECTIECRITERIA EN ZONDER CONCURRENTIE IN VLAANDEREN, DAN ZOUDEN WE 3000 STUDENTEN TELLEN. DAAROM MOETEN WE DE TWEE MODELLEN COMBINEREN: ZORGEN VOOR EEN BREED AANBOD AAN DE BASIS, MAAR ER TEGELIJK OVER WAKEN DAT WE IN EEN AANTAL DOMEINEN MEE ZIJN MET DE EUROPESE KOPGROEP. IK GELOOF IN HET MODEL WAAR ZE OP VERSCHILLENDE PLAATSEN EEN BACHELOR-OPLEIDING AANBIEDEN, ZOALS VROEGER OOK DE IDEE WAS ACHTER DE KANDIDATUURCENTRA. VOOR DE MASTER-OPLEIDING KAN DE SPREIDING WAT MINDER ZIJN. EN VOOR ALLES WAT DAARNA KOMT, LAAT JE HET AANBOD AFHANGEN VAN KWALITEITSNIVEAUS.”

DE CEULAER. “HET HOGER ONDERWIJS MOET EEN SOORT VAN BASISONDERWIJS WORDEN VOOR EEN GROTE GROEP VAN JONGEREN. IN EEN KENNISECONOMIE STABILISEERT DE BAGAGE ZICH OP EEN HOGER NIVEAU. VROEGER GING HET OM HET BASISONDERWIJS, LATER HET SECUNDAIR ONDERWIJS, EN NU VORMT HET HOGER ONDERWIJS DE BASIS. WEL EEN SCHAARS GOED ZIJN DE VERVOLGOPLEIDINGEN, EN HIER RIJST OPNIEUW DE VRAAG OVER DE DEMOCRATISERING VAN HET HOGER ONDERWIJS.”

DE LEENHEER. “INZAKE VERVOLGOPLEIDINGEN MOET JE ELITAIR TE WERK GAAN, TENMINSTE ALS JE EEN ROL VAN BETEKENIS WIL SPELEN OP EUROPEES NIVEAU. ER ZIJN SOMMIGE AMERIKAANSE UNIVERSITEITEN DIE ZICH UITSLUITEND MET DE DERDE CYCLUS BEZIGHOUDEN. WIJ DAARENTEGEN BIEDEN ALLE TREDEN AAN.”

OOSTERLINCK. “DE VS TELT 3500 UNIVERSITEITEN. DAARVAN MOGEN ER ZICH VIJFTIG TOT DE TOP REKENEN. ZIJ LEVEREN 50% VAN DE DOCTORATEN AF EN MINDER DAN 15% VAN DE GRADUATES. SLECHTS 460 VAN DIE INSTELLINGEN KRIJGEN GELD VAN DE FEDERALE OVERHEID OM AAN ONDERZOEK TE DOEN. DE TOP-50 DAARVAN KRIJGT 60% VAN HET ONDERZOEKSBUDGET.”

Voor hoeveel topcentra is er plaats in Vlaanderen. Eén? Twee?

OOSTERLINCK. “JE KAN DIE CENTRA OOK SPREIDEN. LATEN WE VOOR ELKE RICHTING DE BESTE UNIVERSITEIT KIEZEN – HET ZAL NIET STEEDS OM DEZELFDE GAAN. MAAR WE SPREKEN OVER DE TOPLAAG, EN NIET OVER HET CREëREN VAN ééN UNIVERSITEIT.”

Dreigt u minderwaardige diploma’s af te leveren in een master/bachelor-structuur?

OOSTERLINCK. “OP EUROPEES VLAK STEKEN ONZE DIPLOMA’S BOVEN HET GEMIDDELDE UIT. EN DANKZIJ BOLOGNA ZAL DAT HERKENBAARDER ZIJN. WAAROM ZOUDEN WE ACHTERUITGAAN? HET KANDIDATUURDIPLOMA BETEKENDE NIETS MEER. HET BACHELORDIPLOMA DAARENTEGEN KAN NA DRIE JAAR STUDEREN WéL TOEGANG GEVEN TOT DE ARBEIDSMARKT.”

Critici vinden ook dat het creditsysteem – waarbij een student in zijn eigen tempo de nodige studiepunten kan verzamelen – weinig sociaal zou zijn. Wie het zich kan veroorloven, kan de studie over meer jaren uitspreiden.

OOSTERLINCK. “WE AARZELEN NOG OM OVER TE STAPPEN VAN EEN JAARSYSTEEM NAAR EEN CREDITSYSTEEM. INZAKE TIJDSGEBRUIK ZIJN WE 30% EFFICIëNTER DAN BUITENLANDSE UNIVERSITEITEN. MET EEN CREDITSYSTEEM ZOUDEN WE MOETEN INVESTEREN IN ANDERHALF JAAR MééR STUDIEDUUR. DAT KOST DUS EEN VIJFDE MEER, TERWIJL IK ZIE DAT DE NEDERLANDS MINISTER ER MAAR NIET IN SLAAGT OM DE STUDIEDUUR IN TE KORTEN. IN NEDERLAND ZIJN ER VEEL STUDENTEN DIE DEELTIJDS WERKEN. ONZE STUDENTEN DOEN DAT NIET. WE MOETEN ZE DUS GEEN TIJD GEVEN OM NOG MEER TE FEESTEN. HET JAARSYSTEEM IS BEDOELD OM DE OVERGANG VAN DE HUMANIORA NAAR DE UNIVERSITEIT BETER TE LATEN VERTEREN. LAAT JE EEN STUDENT VRIJ, DAN GEBEUREN ER ONGELUKKEN EN KRIJGEN DE UNIVERSITEITEN HET VERWIJT DAT HUN EFFICIëNTIE DAALT. HET IS NET ALS MET DE TOEGANGSEXAMENS: JE KAN DIE NIET TEGELIJK AFSCHAFFEN éN VERWACHTEN DAT ONZE EFFICIëNTIE VERBETERT.”

Er zijn te weinig ingenieurs, klaagt de bedrijfswereld.

OOSTERLINCK. “ALLE WETENSCHAPSOPLEIDINGEN IN WEST-EUROPA KAMPEN MET EEN TANENDE BELANGSTELLING. HET TOEGANGSEXAMEN BIJ ONS IS DE VOORBIJE JAREN AANGEPAST. HET GEVOLG DAARVAN IS DAT SCHOLIEREN DIE SLECHTS EEN BAGAGE VAN ZES UUR WISKUNDE HEBBEN, NU OOK EEN KANS MAKEN. WE ZIEN WEL EEN STIJGING VAN HET AANTAL STUDENTEN DAT INGENIEURSSTUDIES VOLGT AAN DE UNIVERSITEIT. MAAR TEGELIJK DAALT HET AANTAL INSCHRIJVINGEN AAN DE HOGESCHOLEN. WE HEBBEN DUS NOG NIKS BEREIKT. HET IS DE SAMENLEVING DIE DE INTERESSE VOOR INGENIEURSSTUDIES MOET AANZWENGELEN.”

Is het niet de taak van de universiteiten om richtingen met maatschappelijke waarden te promoten?

OOSTERLINCK. “DAN IS HET TE LAAT. HET RESULTAAT VAN DE PROMOTIE-INSPANNINGEN DIE DE BEDRIJFSORGANISATIE AGORIA HEEFT GELEVERD, IS NUL. MISSCHIEN DAT INITIATIEVEN ZOALS DE WETENSCHAPSWEEK DE ACHTERUITGANG – DIE IN HET BUITENLAND NOG EXPLICIETER IS – NOG WAT HEBBEN AFGEREMD. MAAR HOE KAN JE ONS VRAGEN DE ENE RICHTING TE BEVOORDELEN TEN OPZICHTE VAN DE ANDERE? JE KAN LATEN ONDERZOEKEN WAT DE TOEKOMSTIGE TEWERKSTELLINGSKANSEN ZIJN VOOR BEPAALDE OPLEIDINGEN. WAAROM NIET. MAAR DAT IS EEN TAAK VAN DE OVERHEID EN NIET VAN DE UNIVERSITEITEN.”

DE LEENHEER. “IN DE JAREN ZEVENTIG, IN VOLLE CRISIS, BEGON IEDEREEN ECONOMIE TE STUDEREN. DE VOORBIJE JAREN BOOMDE DE INFORMATICASECTOR. MAAR NU EEN AANTAL HIGHTECHBEDRIJVEN FAILLIET IS GEGAAN, ZIEN WE DAT DE INTERESSE TAANT. OF NEEM HET DUTROUX-EFFECT: DE JONGSTE JAREN BEGINT IEDEREEN CRIMINOLOGIE TE STUDEREN. WEET JE DAT CRIMINOLOGIE BIJ ONS AL GOED IS VOOR DE HELFT VAN ALLE STUDENTEN IN DE FACULTEIT RECHTSGELEERDHEID? DAT VERONTRUST MIJ EEN BEETJE, WANT ZO’N ONTWIKKELING WORDT VEROORZAAKT DOOR EEN DEMOCRATISCH DEFICIT. JONGEREN VAN ACHTTIEN ZIJN IMMERS ONVOLDOENDE GEïNFORMEERD OVER DE BEROEPSMOGELIJKHEDEN IN DIE RICHTINGEN. VANDAAR OOK DE WISSELVALLIGHEDEN: JONGEREN LATEN ZICH LEIDEN DOOR WAT IN DE MEDIA VERSCHIJNT EN HEBBEN GEEN DIEPERE LEVENSKEUZE.”

DE CEULAER. “WE HEBBEN ER EEN TIJDJE VAN GEDROOMD OM HET EERSTE JAAR HOGER ONDERWIJS WAT BREDER TE MAKEN. MISSCHIEN BIEDEN DE ASSOCIATIES EEN KANS OM DAT IDEE OPNIEUW UIT TE WERKEN. OVER PSYCHOLOGIE BIJVOORBEELD HEBBEN ACHTTIENJARIGEN ZEER FRIVOLE IDEEëN – MAAR DE INHOUD VAN DE OPLEIDING KENNEN ZE NIET.”

Het beeld dat afgestudeerden hebben van het bedrijfsleven vormt ook een pijnpunt. Veel studenten beschouwen ondernemers als gangsters.

DE LEENHEER. “JONGEREN ZIEN DE POSITIEVE KANTEN NIET. ZE BEGRIJPEN NIET DAT DE MAATSCHAPPIJ WORDT GESCHRAAGD DOOR DATGENE WAT HET BEDRIJFSLEVEN PRODUCEERT. HETZELFDE GELDT VOOR SCHEIKUNDE, EEN RICHTING MET EEN NATUURONVRIENDELIJK IMAGO. NOCHTANS IS HET PRECIES DE SCHEIKUNDE DIE IN STAAT IS OM DE MILIEUPROBLEMEN AAN TE PAKKEN.”

OOSTERLINCK. “NIEMAND DURFT OOK NOG ZEGGEN DAT GELD EERST VERDIEND MOET WORDEN VOOR HET KAN WORDEN UITGEGEVEN. IN DE HUIDIGE CULTUUR MOET ALLES VOOR NIKS TE KRIJGEN ZIJN. IK VOEL DAT HET VERBAND TUSSEN DE INSPANNING EN HET HéBBEN VERDWIJNT. DAT IS ONRUSTWEKKEND.”

Weinigen voelen zich geroepen om te ondernemen.

OOSTERLINCK. “IK VIEL ACHTEROVER TOEN IK DE CIJFERS OVER ONDERNEMERSCHAP IN VLAANDEREN ZAG. WE ZIJN ZOWAT DE EUROPESE RODELANTAARNDRAGER.”

DE LEENHEER. “ONZE HUMANIORASTUDENTEN HEBBEN GEEN BOODSCHAP AAN ONDERNEMEN OMDAT ZIJ EEN ANDERE MAATSCHAPPELIJKE PERCEPTIE HEBBEN. CURSUSSEN ONDERNEMERSCHAP ZULLEN DAT PROBLEEM NIET OPLOSSEN. DIE HEBBEN ALLEEN EEN IMPACT BIJ PERSONEN MET ONDERNEMERSBLOED IN DE ADEREN. ONZE MAATSCHAPPIJ REMT HET ONDERNEMEN AF. DAT PROCES IS AL JAREN AAN DE GANG.”

OOSTERLINCK. “WAAROM ZOU JE ONDERNEMEN? DE MAATSCHAPPIJ ZORGT TOCH VOOR U?”

Daan Killemaes, Alain Mouton [{ssquf}]

alain.mouton@trends.be

“Niemand durft nog zeggen dat geld eerst verdiend moet worden voor het kan worden uitgegeven. Dat is onrustwekkend.”

“Jongeren zien de positieve kanten niet van ondernemen. Ze begrijpen niet dat de maatschappij wordt geschraagd door datgene wat het bedrijfsleven produceert.”

“Achttienjarigen zijn onvoldoende geïnformeerd over de beroepsmogelijkheden in bepaalde studierichtingen. Ze laten zich leiden door wat in de media verschijnt en hebben geen diepere levenskeuze.”