De balans: Europese defensie heeft 400 miljard euro extra nodig

Met nieuwe aanvallen op burgerdoelwitten in Oekraïne blijft Rusland druk zetten op het Westen. De landen van de Europese Unie beseffen dat er geen weg terug is en dat defensie-uitgaven met 2 procent van het bbp te laag zijn. Een Koude Oorlog-scenario met een legerbudget van 3,5 procent van het bbp of meer betekent voor de EU-landen wel 400 miljard euro extra. Een gigantisch bedrag.

2024 begon met het afvuren van raketten op winkelcentra en het bombarderen van appartementsgebouwen in steden als Kiev en Charkiv. Rusland probeert tijdens deze wintermaanden niet alleen het moreel van de Oekraïense bevolking te breken. Het is ook een boodschap van de Russische president Vladimir Poetin: Oekraïne mag geen soeverein land worden met een blik op de EU en de NAVO, laat staan het lidmaatschap ervan verwerven. De druk vanuit Moskou zal heel 2024 aanhouden.

In Moskou waren ze na de inval eind februari 2022 aanvankelijk geschrokken van de westerse eensgezindheid, maar nu hopen de Russen dat de aandacht voor het conflict in het Westen verzwakt. Tel daar mogelijk minder militaire, logistieke en financiële steun bij en de kans bestaat dat de strijdkrachten van de Oekraïense president Volodomir Zelensky langzaam maar zeker terrein moeten prijsgeven.

Kiev ruilen voor Israël

Tot begin oktober 2023 ging 8 procent van de aandacht in de nieuwsuitzendingen van CNN naar de Russisch-Oekraïense oorlog. Na de terreuraanval van Hamas op Israël op 7 oktober daalde het gewicht van de oorlog in Europa naar 1 procent van de nieuwsbulletins. Het bureau van CNN in Kiev verhuisde naar Israël. Het is duidelijk waar de Amerikaanse prioriteiten nu liggen. Ook binnen de EU verslapt de aandacht.

Poetin heeft daarom de hoop nog niet opgegeven om op termijn in Kiev een pro-Russische marionettenregering te installeren. Dat zou een pijnlijke nederlaag zijn voor het Westen. Want wat belet Moskou niet om binnen een paar jaar de NAVO te testen door de Baltische staten te bedreigen of zelfs binnen te vallen? Om nog maar te zwijgen van het bredere geopolitieke plaatje. Het Westen dat zich laat intimideren door Rusland kan ook Iran of zelfs China op onaangename ideeën brengen.

Binnen de EU groeit het besef dat het zo niet verder kan. In Duitsland wordt openlijk gesproken over de herinvoering van de legerdienst. Nederland, Spanje, Duitsland en Roemenië maakten deze week bekend dat ze samen 1.000 Patriot-luchtafweerraketten aankopen via de NAVO-aankoopdienst NSPA. Prijskaartje: meer dan 700 miljoen euro. Het is trouwens vreemd dat België niet mee intekent, aangezien ons land met het politieke (Evere) en militaire (Bergen) hoofdkwartier van de NAVO meerdere strategische doelwitten telt.

Europese afschrikking

De Europese landen zijn het er allemaal over eens dat ze hun defensie-uitgaven moeten optrekken richting de 2 procent van het bbp-doelstelling van de NAVO. Maar experts waarschuwen: eigenlijk is meer nodig. De Europese NAVO-landen moeten in een scenario stappen van een beleid van “afschrikking” richting Moskou, zoals tijdens de Koude Oorlog. In een recent vooruitblik naar 2024 in opdracht van Bloomberg pleit de Brit Niall Ferguson, een wereldautoriteit in economische geschiedenis, om te kiezen voor dat Koude Oorlog-scenario. Kortom, het Europese defensiebudget dermate opvoeren dat Rusland geen zin meer heeft om de grenzen van de Westelijke alliantie letterlijk en figuurlijk af te tasten.

Ferguson haalt de cijfers uit de periode 1949-1989 van onder het stof, de periode van het IJzeren Gordijn dus. Toen liepen de defensie-uitgaven zelfs op tot 5,8 procent van het bbp (Groot-Brittannië). In Frankrijk was dat 5,1 procent, West-Duitsland 3,6 procent. In 2022 besteedden deze NAVO-lidstaten respectievelijk 2,1 procent van het bbp (UK), 1,9 procent (Frankrijk) en 1,4 procent (Duitsland) aan defensie. Ferguson berekende dat de Britten 113 miljard euro extra aan legeruitgaven- en -investeringen moeten doen om op het niveau van 1989 te komen, en Frankrijk en Duitsland elk 88 miljard euro. Voor de Europese NAVO-landen stelt de Britse historicus een doelstelling voorop van 3,5 procent van het bbp dat op termijn bestemd moet zijn voor defensie. Dat betekent 400 miljard euro extra.

Dat is zowat het dubbele van de financiële steun (200 miljard euro) die de westerse landen vorig jaar richting Kiev hebben gestuurd. Op de vraag of de EU-landen dit kunnen bolwerken – gegeven de precaire overheidsfinanciën in tal van lidstaten – geeft Ferguson geen antwoord.

Lees ook: