Wat is DeepSeek, de Chinese AI-start-up die techaandelen doet daveren? ‘Dit kan de barst zijn die de dam doet breken’

Techaandelen krijgen flinke klappen na het succes van de Chinese start-up DeepSeek, die met een beperkt budget een AI-model heeft ontwikkeld dat concurreert met de technologie van OpenAI, Meta en Google. Het model is niet alleen kostenefficiënter, maar ook energiezuiniger dan ChatGPT. Nvidia noteert 16 procent lager, Microsoft verliest 2 procent en ASML gaat 6 procent lager.      

Het succes van DeepSeek roept vragen op over de Amerikaanse dominantie in de AI-sector. De Chinese start-up gebruikt namelijk geen van de meest geavanceerde Nvidia-chips voor het trainen van zijn R1-taalmodel, omdat deze vanwege Amerikaanse handelsbeperkingen niet naar China mogen worden geëxporteerd. In plaats daarvan gebruikte DeepSeek 10.000 minder geavanceerde Nvidia-chips, terwijl bedrijven als OpenAI, Google en Meta een veelvoud aan hoogwaardige chips inzetten voor hun modellen. Sommige analisten verwachten dat dit de hele toeleveringsketen in de sector kan ontwrichten.

De technologiegerichte beursindex Nasdaq zakte maandag met maar liefst 3 procent. Het aandeel van Nvidia verloor 16 procent en daarmee 589 miljard dollar marktwaarde op één dag. ASML noteerde 6 procent lager en Google verloor 4 procent. Chinese AI-aandelen daarentegen presteerden opvallend goed.

“Het product van DeepSeek zet vraagtekens bij de aanname dat de aanzienlijke kapitaaluitgaven en operationele kosten van Silicon Valley de beste manier zijn om de AI-trend te benaderen,” verklaarde Nirgunan Tiruchelvam, analist bij Aletheia Capital, aan persbureau Bloomberg. “Het werpt twijfel op over de enorme middelen die in AI zijn geïnvesteerd.”

Gratis en code openbaar

DeepSeek maakt indruk met zijn R1-model, een geavanceerd taalmodel dat zelfstandig kan redeneren. Het toont bovendien alle stappen in het denkproces aan de gebruiker. Het model kan worden ingezet voor het oplossen van complexe wiskundige vraagstukken, coderen en het analyseren van data. Eind januari werd het model gelanceerd, met prestaties die vergelijkbaar zijn met het o1-model van het Amerikaanse OpenAI.

Het grootste verschil is echter de prijs: particuliere gebruikers betalen bij OpenAI maandelijks 200 dollar voor onbeperkte toegang tot o1. Bij DeepSeek is het R1-model volledig gratis. Professionele gebruikers die toegang willen tot de API van DeepSeek – een platform waarmee software rechtstreeks met het model kan communiceren – betalen maar liefst 27 keer minder dan bij concurrent OpenAI. Bovendien is het model van DeepSeek opensource: iedereen heeft vrije toegang tot de broncode.

Thomas Winters, postdoctoraal AI-onderzoeker aan de KU Leuven, reageert positief op R1. “De benchmarkresultaten zijn erg veelbelovend. DeepSeek kan kwalitatieve AI-modellen toegankelijker maken voor zowel bedrijven als wetenschappelijk onderzoek. Daar wordt de industrie uiteindelijk beter van, omdat het de verspreiding van AI in bedrijven en bij particulieren kan versnellen.”

Miljoenen versus honderden miljarden

Volgens DeepSeek bedroeg de totale investering in de ontwikkeling van het model minder dan 6 miljoen dollar. Ter vergelijking: OpenAI haalde alleen al in de afgelopen twee jaar 13 miljard dollar op bij zijn hoofdinvesteerder Microsoft. Bovendien werkt DeepSeek energiezuiniger en daarmee ook kostenefficiënter dankzij een zogenoemde Mixture-of-Experts (MoE)-benadering van AI. Bij deze aanpak wordt een gebruikersvraag niet verwerkt met de volledige rekenkracht van een compleet taalmodel. In plaats daarvan worden ‘experts’ ingezet: kleinere en lichtere submodellen die gespecialiseerd zijn in het onderwerp van de vraag.

‘Beleggers lopen maximaal risico via zogenaamde hangmatbeleggingen, oftewel ETF’s die automatisch investeren in de hoogst gewaardeerde bedrijven’

Wim Lewi, KBC Securities

Dit zet zowel de Amerikaanse techsector als de nieuwe regering-Trump flink onder druk. De Amerikaanse president presenteerde vorige week nog het Stargate-project, waarbij OpenAI en het Japanse conglomeraat SoftBank in totaal 500 miljard dollar zullen investeren in de bouw van nieuwe datacenters om AI-modellen te trainen. Deze infrastructuurinvestering, die ook de bouw van nieuwe kerncentrales omvat, moet 100.000 Amerikaanse banen opleveren.

Zullen die investeringen binnenkort worden teruggeschroefd, nu blijkt dat AI op een goedkopere manier kan worden getraind? Stijn Viaene, professor digitale transformatie aan de Vlerick Business School, denkt van niet. “Artificiële intelligentie is veel meer dan ChatGPT en taalmodellen alleen. Het moet op termijn impact hebben op de farmaceutische industrie, de maakindustrie, en nog veel meer. Voor de Amerikaanse overheid is de ontwikkeling van AI van groot strategisch belang. Wel kan er meer druk komen op Amerikaanse bedrijven om efficiëntere modellen te ontwikkelen die minder energie verbruiken.”

Hoe betrouwbaar is DeepSeek?

De Chinese inhaalbeweging en de nervositeit op de Amerikaanse beurzen tonen aan dat de strijd om het goedkoopste én slimste model is losgebarsten. Toch zijn er serieuze vraagtekens te plaatsen bij DeepSeek: het model ontwijkt vragen over het Tiananmenprotest en controversiële geopolitieke kwesties, zoals een mogelijke Chinese invasie van Taiwan. Verder is R1 niet multimodaal, dat wil zeggen dat het geen geluidsfragmenten of beelden kan analyseren.

“De toon van DeepSeek is heel atypisch voor een Chinees bedrijf”, merkt Viaene op. “Een relatief kleinschalig project, opensource, een focus op de ecologische impact van AI, en een communitygedreven aanpak gericht op academische samenwerking. Dat zijn allemaal zaken die de internationale gemeenschap graag hoort, maar de vraag blijft of alles volledig waarheidsgetrouw is.”

‘Een kleine correctie in de eerste dagen na het nieuws over DeepSeek is logisch, maar het wordt belangrijk om te observeren of de koersen ook op dag twee en drie blijven dalen’

Danny Reweghs, Trends Beleggen

AI-onderzoeker Thomas Winters is ervan overtuigd dat de benchmarkresultaten geloofwaardig zijn en dat het model daadwerkelijk zo performant is dan de testen aangeven, omdat R1 een opensourcemodel is. Manipulatie van de tests zou snel aan het licht komen. Maar Viane wil toch een kanttekening plaatsen bij het opensource label.

“De methode waarmee R1 is getraind, is openbaar gemaakt, maar we zien nooit de volledige datasets die DeepSeek heeft gebruikt. Dat geldt overigens ook voor westerse opensource-taalmodellen. De vraag is in hoeverre het model door het bedrijf zelf is getraind en in hoeverre het leunt op bestaande technologie. De lowbudgetclaim die DeepSeek maakt, kan dus minder relevant zijn dan op het eerste gezicht lijkt.”

Barst in de dam

Volgens Wim Lewi, beursanalist en hoofdonderzoeker bij KBC Securities, was het slechts een kwestie van tijd voordat een stevige correctie zou plaatsvinden bij bigtechbedrijven die actief zijn in AI. “Dit kan de eerste barst zijn die de dam doet breken,” aldus Lewi. “De waarderingen van AI-bedrijven zijn buiten proportie, terwijl elk moment een nieuwe technologie kan doorbreken die alles op zijn kop zet. Veel beleggers vergeten dat, terwijl het juist vaak voorkomt in de techindustrie.”

Als voorbeeld noemt Lewi de dominante positie van Nokia in de mobiele telefoonmarkt begin jaren 2000. Apple en Google wisten dat marktaandeel volledig over te nemen met de opkomst van smartphones. Google deed dat met Android, een stuk open-source software dat smartphonemerken massaal overnamen en dat superieur bleek aan de technologie van Nokia.

Kleine correctie of neerwaartse trend?

Is DeepSeek echt de barst die de dam zal breken? Kortom, is de terugval op de beurzen slechts een kleine correctie, of bestaat de kans dat de waarderingen langdurig zullen dalen? Volgens Danny Reweghs, directeur strategie bij Trends Beleggen, is dat momenteel moeilijk te voorspellen. “Een kleine correctie in de eerste dagen na het nieuws over DeepSeek is logisch, maar het wordt belangrijk om te observeren of de koersen ook op dag twee en drie blijven dalen. In dat geval spreken we waarschijnlijk van een neerwaartse trend.”

Lewi adviseert beleggers om hun blootstelling aan bigtechaandelen te verminderen, aangezien de hoge waarderingen niet zonder risico’s zijn. “We mogen er niet zomaar van uitgaan dat bedrijven die nu indrukwekkende winstprojecties hebben, die prestaties ook in de toekomst blijven leveren. Maar de huidige waarderingen suggereren dat wel. Beleggers lopen daardoor maximaal risico via zogenaamde hangmatbeleggingen, oftewel ETF’s die automatisch investeren in de hoogst gewaardeerde bedrijven.”

In plaats daarvan kunnen beleggers beter kijken naar meer klassieke waardeaandelen en mid caps: bedrijven die geen torenhoge groei beloven, maar wel consistent presteren over een lange periode. Voor ETF-beleggers zijn zogenaamde equal-weightfondsen een interessante optie.

Sinds begin dit jaar hebben beleggers al meer dan 14 miljard dollar geïnvesteerd in een S&P 500 equal-weight ETF. Dit is een versie van de S&P 500 waarin investeringen in de grootste Amerikaanse aandelen gelijkmatig worden verdeeld, wat de blootstelling aan de zogenoemde magnificent seven-aandelen vermindert.

Bekijk hieronder de toelichting van techspecialist Siddy Jobe in de studio van Kanaal Z.