Bankieren voor een betere wereld

Banken trekken steeds meer de kaart van het maatschappelijk verantwoord ondernemen. Toch is het aanbod van duurzame financiële producten nog verre van volledig.

Geld op een bankrekening slaapt niet: de financiële instellingen gebruiken het om er bedrijven en projecten mee te financieren. Wat er precies met het geld gebeurt, is niet altijd even duidelijk. Geregeld duiken berichten op dat banken de centen van hun cliënten gebruiken om wapenproducenten te financieren of te investeren in vervuilende bedrijven.

Sommige financiële instellingen zetten in op ethisch verantwoorde spaarproducten. BNP Paribas Fortis lanceerde de Krekelspaarrekening, een spaarrekening met een duurzame dimensie. Het kapitaal werd uitsluitend op een maatschappelijk verantwoorde manier herbelegd. De controle gebeurde door Forum Ethibel, de onafhankelijke organisatie die financiële instellingen en hun producten beoordeelt op maatschappelijk verantwoord investeren en ondernemen. De spaarders konden hun intresten gedeeltelijk of volledig afstaan aan een geëngageerde organisatie of een maatschappelijk verantwoord project. Eind 2013 werd de Krekelspaarrekening opgedoekt. De andere grootbanken bieden geen duurzame spaarformules aan.

Fiscaal voordeel

VDK, een kleinere spaarbank die vooral actief is in Oost- en West-Vlaanderen, biedt wel de mogelijkheid om ethisch te sparen. De SpaarPlus Rekening herbelegt het geld onder meer in duurzame energie, biologische voeding, sociale woningbouw, onderwijs, gezondheidszorg en microfinanciering (de verzamelnaam voor beperkte kredieten aan kleine ondernemers in ontwikkelingslanden).

VDK herbelegt het spaargeld op een SpaarPlus Rekening bijvoorbeeld in kringloopcentra, sociale werkplaatsen, vredesbewegingen, mensenrechtenorganisaties, alternatieve onderwijsinstellingen, ziekenhuizen en in bedrijven die hoofdzakelijk actief zijn in duurzame energie, milieuvriendelijke technologie, biologische voeding of natuurbehoud. In ruil daarvoor krijgt de spaarder een basisintrest van 0,25 procent en een getrouwheidspremie van 0,10 procent. Als hij zijn intresten vrijwillig afstaat aan een duurzame partner van VDK, krijgt hij daarvoor een belastingvoordeel.

Toekomstgerichte sectoren

Triodos Bank, de Nederlandse financiële instelling die ook in België actief is, gaat nog een stap verder. “We zijn een duurzame bank, en dat is iets anders dan een bank die een of enkele maatschappelijk verantwoorde producten aanbiedt”, zegt woordvoerder Lieve Schreurs. “Al onze producten en diensten, maar ook het beheer van de bank, zijn gericht op de financiering van positieve veranderingen in de economie en de samenleving. Onze transparante manier van werken laat toe dat iedereen dat op elk moment kan controleren, onder meer via onze website.”

De duurzame spaarrekening van Triodos herbelegt alleen in toekomstgerichte sectoren. Bovendien zijn er duidelijke uitsluitingscriteria: het spaargeld wordt niet gebruikt om bedrijven te financieren die actief zijn in wapenproductie, kernenergie, milieugevaarlijke stoffen en niet-conventionele gaswinning. Ook ondernemingen die een bepaald percentage van hun omzet halen uit bont, kansspelen, pornografie en tabak zijn uitgesloten. Daarnaast zijn bedrijven die de mensen- en basisarbeidsrechten schenden, zich schuldig maken aan corruptie, repressieve regimes steunen en dierenproeven doen uit den boze. De basisrente van de duurzame spaarrekening van Triodos bedraagt 0,20 procent en de getrouwheidspremie is vastgesteld op 0,10 procent. Ook hier kunnen de spaarders hun rente schenken aan projecten met een maatschappelijk doel.

Uitgebreid aanbod voor beleggers

Duurzame spaarproducten zijn er in ons land dus niet zo veel, maar beleggers komen beter aan hun trekken. Zowat elke bank heeft maatschappelijk verantwoorde beleggingsfondsen. Het eerste Belgische duurzame fonds werd in 1992 gelanceerd door de beursvennootschap Van Moer, Santerre & Co. Het aanbod groeide licht tot 2006, maar in de vijf jaar daarna breidde het uit tot 360 fondsen. Vandaag zijn er ongeveer driehonderd, waarvan KBC er een honderdtal aanbiedt.

Een deel van de duurzame fondsen van KBC investeert in aandelen, obligaties of een combinatie van beide. Daarnaast biedt de bank thematische fondsen aan. Die investeren bijvoorbeeld in organisaties die focussen op de bestrijding van de klimaatverandering, het dreigende tekort aan drinkwater en de ontwikkeling van alternatieve energie. Het aanbod aan duurzame fondsen van KBC bestaat momenteel uit een honderdtal stuks. Ook BNP Paribas Fortis en Belfius bieden maatschappelijk verantwoorde beleggingsfondsen aan. Dat aanbod wordt steeds meer aangevuld met tak23-producten en samengestelde beleggingsproducten (structured notes).

De rendementen van duurzame fondsen hoeven niet onder te doen voor die van klassieke producten. Dat komt doordat ondernemingen die inzetten op duurzaamheid een langetermijnstrategie hanteren en dus betere toekomstperspectieven hebben.

Groene kredieten

Zowat alle banken bieden ook groene kredieten of energieleningen aan. Daarmee kunnen cliënten tegen interessante tarieven een verbouwing financieren die hun woning energiezuiniger maakt. Wie plannen heeft om zijn oude ramen te vervangen door dubbele beglazing, zijn dak te isoleren of zijn huidige stookketel in te ruilen voor een zuiniger model, komt voor zo’n lening in aanmerking. Welk percentage van het renovatiebudget moet worden gespendeerd aan de energiebesparende investeringen, hangt af van bank tot bank. Vaak geldt een minimum van 50 procent.

Zulke groene leningen zijn doorgaans consumentenkredieten voor renovaties die beperkt zijn tot een bepaald bedrag. KBC biedt naast zo’n voordelige energielening ook het FlexTime Woonkrediet aan, een hypotheeklening voor particulieren die een duurzame woning willen bouwen. Dat krediet houdt er rekening mee dat het duurder is zo’n woning te bouwen dan een traditionele woning, maar dat de eigenaar op termijn wel aanzienlijke besparingen realiseert.

“Het FlexTime Woonkrediet combineert een variabele rentevoet met een spaarrekening”, legt Ilse De Muyer van KBC uit. “De lener kan het kredietbedrag aflossen over een iets langere looptijd, zodat zijn terugbetalingen binnen zijn budget blijven. De besparingen die hij op termijn door zijn energiezuinige woning realiseert, kan hij in zijn eigen ritme laten doorstorten naar de spaarrekening die aan het krediet is gekoppeld. Bij een renteherziening wordt het gespaarde bedrag automatisch gebruikt voor een vervroegde terugbetaling. Zo wordt de looptijd korter en daalt de totale kostprijs van het krediet.”

Energie besparen is geld besparen

Ook bij Triodos Bank kunnen consumenten terecht voor een duurzaam hypothecair krediet. “Het gaat om een hypothecaire lening voor zowel nieuwe woningen als verbouwingen”, zegt Lieve Schreurs. “Uniek is dat de rentevoet afhankelijk is van de energiezuinigheid van het gebouw. Het tarief per projectcategorie en per formule staat op onze website. De cliënt hoeft dus niet te onderhandelen voor het meest gunstige tarief. Dat is niet alleen transparant en objectief, het bespaart ook veel tijd.”

“Hoe energiezuiniger de woning wordt uitgevoerd, hoe voordeliger het krediet”, weet ook Herwig Peeters, de algemeen directeur van Forum Ethibel. “Maar nog interessanter is het als de toekomstige energiebesparingen ook de leningscapaciteit verhogen.” Dat is het geval bij het duurzame woonkrediet van Triodos: die houdt rekening met de toekomstige besparingen op de energiefactuur door het bedrag van de leningscapaciteit evenredig te verhogen.

Om daarvoor in aanmerking te komen, moet de woning wel voldoen aan bepaalde voorwaarden. Het E-peil van een nieuwbouw mag niet meer bedragen dan zestig. De jaarlijkse energiescore van een bestaande woning mag niet hoger liggen dan 200 kilowattuur per vierkante meter. Daarnaast komen ook ecologische renovaties die de energieprestatie van een huis of appartement verbeteren, in aanmerking voor zo’n krediet, net zoals projecten die deel uitmaken van een zogenoemd woongroepproject of een kangoeroewoning.

ROEL VAN ESPEN

Duurzame spaarproducten zijn er niet zo veel, maar beleggers komen beter aan hun trekken.

De rendementen van duurzame fondsen hoeven niet onder te doen voor die van klassieke producten.