De regering moet invaliditeit en langdurige arbeidsongeschiktheid strenger aanpakken. Anders dreigen het verstrengde brugpensioen en de intensievere activering van 50-plussers een slag in het water te worden.
lees ook trends.be Invaliditeit en arbeidsongeschiktheid pieken, blz. 8
Als een vorm van vervroegd stoppen met werken niet meer aantrekkelijk is, zoeken veel 50-plussers naar nieuwe systemen om de arbeidsmarkt te verlaten. Een strenger brugpensioen leidde aanvankelijk tot een verschuiving naar de landingsbanen met tijdskrediet. Die moesten mensen langer aan de slag houden door ze via tijdskrediet slechts vier vijfde of halftijds te laten werken. Maar die landingsbanen hebben de gemiddelde uittredeleeftijd — nog altijd net onder de 60 jaar — niet verhoogd.
De regering-Di Rupo heeft nu ook het stelsel van de landingsbanen verstrengd. Het was een totaalpakket met de ontmoediging van het brugpensioen, dat nu ‘werkloosheidsuitkering met bedrijfstoeslag’ heet, en een snellere daling van de werkloosheidsuitkering. Het sluiten van die voordeur heeft weinig zin als er een achterdeur wagenwijd openstaat: die van de invaliditeit of langdurige arbeidsongeschiktheid.
Het aantal mensen in dat stelsel steeg van 207.000 in 2005 tot 265.000. Uiteraard speelt hier een demografisch effect een rol. De gemiddelde leeftijd van de Belgische werknemer stijgt en daardoor neemt ook de kans op ziekte toe. Tegelijk speelt ook het principe van de communicerende vaten op de arbeidsmarkt. Striktere opvolging van werklozen en minder aantrekkelijk brugpensioen lokt 50-plussers naar een arbeidsexit via invaliditeit.
De cijfers uit het jongste rapport van de Hoge Raad voor Werkgelegenheid spreken boekdelen. De voorbije tien jaar is de vervroegde uittreding uit de arbeidsmarkt van 50- tot 64-jarigen in alle categorieën (vervroegd pensioen, brugpensioen, ouder werkloze, enzovoort) gedaald, met uitzondering van invaliditeit. In 2000 verlieten 6,5 procent van de 50-plussers de arbeidsmarkt via dit stelsel, ondertussen is dat 8 procent.
Om te vermijden dat het effect van de recente arbeidsmarkthervormingen in belangrijke mate geneutraliseerd wordt, is dringend nood aan meer controle om misbruik van het statuut tegen te gaan. Het probleem is dat het om een materie gaat die federaal volledig door de PS wordt gecontroleerd met de minister van Sociale Zaken, Laurette Onkelinx, en staatssecretaris Philippe Courard.
De Franstalige socialisten zijn slechts mondjesmaat bereid maatregelen te nemen, ondanks de druk van vooral Open Vld. Er is weliswaar de ‘back to work’-aanpak die het mogelijk maakt om vanuit de invaliditeit aanvankelijk halftijds weer aan de slag te gaan. Werknemers kunnen vanaf maart na een periode van arbeidsongeschiktheid spontaan gaan werken, zonder voorafgaand onderzoek.
Maar de nadruk ligt zeker niet op een aanpak van de misbruiken. Wellicht wordt dit pas een van de werven van de volgende regering. Dat betekent nog een paar jaar tijdverlies.
ALAIN MOUTON
Striktere opvolging van werklozen en minder aantrekkelijk brugpensioen lokt 50-plussers naar een arbeidsexit via invaliditeit.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier