AIDS

Duitsers en apen

Aids maakte al voor de Tweede Wereldoorlog slachtoffers in Europa. Een vorm van het HIV-virus, dat de fatale ziekte veroorzaakt, werd meegebracht door Duitsers die terugkeerden uit Kameroen. Rond die en andere markante hypothesen bouwde de gerenommeerde Nederlandse viroloog Jaap Goudsmit zijn ophefmakende boek Vrijend virus.

Tien jaar geleden al voerden onderzoekers aan dat de bron van aids bij apen in de Afrikaanse jungle gezocht moest worden. Die hypothese wuift Goudsmit niet weg, al gelooft hij niet dat mensen besmet werden via seksueel contact met apen. Waarschijnlijk zette het virus over via verwondingen bij het slachten van apen, bij het eten van niet doorbakken apenvlees of bij beten en krabben. Tot dusver werd aangenomen dat een Amerikaanse man het virus naar de VS overgebracht had, waar het begin jaren tachtig opdook in het homomilieu, alvorens zijn funeste weg ook onder hetero’s voort te zetten. Goudsmit legt echter heteroseksuele Duitsers aan de basis van de import in het Westen. Hij baseert zich daarvoor op een tot dusver onverklaarbare zeldzame longaandoening die voor het eerst in 1939 in Dantzig uitbrak en na de Tweede Wereldoorlog ook in Italië slachtoffers maakte.

Die eerste epidemiegolf leek gestopt, maar in werkelijkheid rust het HIV-virus nooit. Goudsmit tracht zelfs aan te tonen dat het virus bij aanraking met andere varianten alweer nieuwe combinaties veroorzaakt, die goedaardiger, maar ook rampzaliger kunnen uitvallen. In die (stroeve) hoofdstukken gebruikt hij zoveel wetenschappelijk jargon, dat we ons al gauw afvroegen of hij het boek echt voor een ruim publiek geschreven heeft. Andere hoofdstukken laten zich dan weer vlot en zelfs spannend lezen.

Wie zich zorgen maakt over al dan niet nieuwe virussen, zal zeker niet gerustgesteld worden door Frank Ryan. In Virus X beschrijft deze ook al befaamde viroloog de uitbarsting van min of meer actuele epidemieën. Het lijkt wel een morbide geschiedenis én een (erg) onrustwekkend verslag.

Als uitsmijter serveren we een stevige portie onderhoudende fictie uit dezelfde wetenschappelijke sfeer : de overtuigende, speculatieve thriller Het Calcutta syndroom van de Indisch-Amerikaanse Amitav Ghosh. Na deze drie boeken weet u zowat alles over virussen, microben en koorts.

LDD

Jaap Goudsmit, Vrijend virus. Contact, 304 blz., 995 fr. Frank Ryan, Virus X. Spectrum, 293 blz., 795 fr. Amitav Ghosh, Het Calcutta syndroom. BZZTôH, 234 blz., 690 fr.