‘Na Silicon Valley Bank: niets doen is geen optie’

Terwijl het debacle rond Silicon Valley Bank zich voltrok, moest ik onwillekeurig terugdenken aan een recent gesprek met een van onze techondernemers in de Verenigde Staten. De man vertelde, met nauwelijks verhulde verbazing, hoe de financiering van jonge techbedrijven daar verloopt. “Niemand vraagt om cijfers. Niemand vraagt om prognoses. Niemand kijkt naar je kosten. Als ze geloven in je verhaal, gaat de portefeuille open. 5 miljoen dollar hier. 10 miljoen daar. Het is crazy, maar daarom moet je als groeibedrijf in de Verenigde Staten zitten en niet in Europa.” Van durfkapitaal gesproken.

Ons probleem zijn niet de roekeloze techinvesteerders en de slechte banken. Ons probleem is de durfkapitalist die de overheid denkt te moeten zijn.

Het illustreert tegelijkertijd de kracht en de zwakte van de Amerikaanse aanpak. Als het goed gaat, gaat het écht wel goed. Als het sentiment keert, komt de slinger des te harder terug. Soms staan wij, Europeanen, er met een mix van bewondering, ongeloof en jaloezie naar te kijken. Waarom hebben wij dat ongebreidelde optimisme niet? Waarom is ons investeringsklimaat zo conservatief? Waarom laten we al dat intellectuele kapitaal wegstromen naar de Verenigde Staten? Tegelijk is het geen toeval dat de financiële crisis destijds in de Verenigde Staten is begonnen. Het is evenmin toeval dat de bancaire regels er amper tien jaar later alweer versoepeld werden, en in Europa niet. En het is helemaal geen toeval dat de techsector, de ultieme groeisector van het afgelopen decennium, zijn toekomstige winsten zo zwaar heeft overschat en nu in de kosten moet snijden. Al dat durfkapitaal, al dat gemakkelijke geld, stond op deposito’s bij onder meer Silicon Valley Bank. De risico’s werden te weinig gedekt. Want wie had ooit gedacht dat dit groeiverhaal kon vertragen?

Zonder te willen doemdenken, mag je er bijna van uitgaan dat het niet bij dit incident zal blijven. We hebben jarenlang geleefd in omstandigheden die in geen enkel economisch handboek voorkomen. Negatieve rente, gratis geld, duizelingwekkende inkoopprogramma’s van obligaties… Toen het tij keerde – na corona en al helemaal na de inval in Oekraïne – hebben de centrale banken meer dan lang genoeg gewacht om het roer om te gooien. Uit schrik voor de markten. Maar uiteindelijk wint de economische realiteit altijd. De monetaire verstrakking is scherp en zou eigenlijk moeten aanhouden. Alleen heeft de gratisgeldtijd zo lang geduurd dat het risico op zeepbellen reëel is. Voorspellen waar ze zitten, is niet makkelijk. Hoeveel gokkers zitten niet in crypto? Hoe sterk is de rush op vastgoed in sommige landen niet geweest? Hoeveel miljarden zijn niet in SPAC’s gestopt, de fondsen die eerst geld ophalen en pas daarna op zoek gaan naar een goed investeringsdossier? Gratis geld is doping. Het zorgt voor overwaarderingen, houdt zombiebedrijven in stand en leidt tot matige of op zijn minst risicovolle investeringsbeslissingen. Ook de getuigenis waarmee dit stuk begon, is daar een illustratie van.

Wij, in Europa en vooral in eigen land, hebben nog een ander probleem en dat zit bij onze overheden. Het gratis geld heeft elke focus op de schuldenproblematiek en de begrotingsregels naar de achtergrond geduwd. Net nu het renteklimaat gekeerd is, wachten ons miljardeninvesteringen in defensie, energietransitie en vergrijzing. Het is echt niet toevallig dat de kredietrating van België onder druk komt te staan. Ons probleem zijn niet de roekeloze techinvesteerders en de slechte banken. Ons probleem is de durfkapitalist die de overheid denkt te moeten zijn. In 2010 – twee jaar na het omvallen van Lehman Brothers – is de eurozone bijna uit elkaar gespeeld omdat de financiële cijfers van de lidstaten alle kanten uitgingen. Op dit moment torst België het grootste begrotingstekort van de eurozone en kleuren vooral de federale, Brusselse en Waalse cijfers donkerrood. Veel schulden zijn nu nog tegen een lage rente gefinancierd. Ingrijpen kan. Maar wachten is geen optie.