Hervorming erfrecht: Ouders krijgen meer vrijheid bij successieplanning
De Kamercommissie Justitie heeft een reeks hervormingen aan het erfrecht goedgekeurd. Veel regels dateren immers nog uit de tijd van Napoleon en zijn dus grotendeels nog gebaseerd op de traditionele opvatting van het gezin.
Ons maatschappijmodel is op zijn zachtst gezegd sterk geëvolueerd sinds de invoering van het Burgerlijk Wetboek. Het klassieke gezin van gehuwde ouders met kinderen wordt steeds minder de norm. Partners kiezen er alsmaar vaker voor wettelijk of feitelijk samen te wonen. Ook het aantal nieuw samengestelde gezinnen neemt toe. De veelheid aan gezinsvormen noopt de meerderheid tot een herziening van het erfrecht.
Meer vrijheid
“De huidige wetgeving laat niet toe aan de burger om te doen met zijn vermogen wat hij of zij wil”
“De huidige wetgeving laat niet toe aan de burger om te doen met zijn vermogen wat hij of zij wil. Niet bij leven, want schenkingen worden bij de erfenis opnieuw ingebracht en verrekend. En ook niet na de dood, want het testament laat ook maar een beperkte marge”, voegt Kamerlid Carina Van Cauter (Open Vld), die mee haar schouders onder de hervorming stak, er aan toe. Sonja Becq (CD&V) benadrukt dat de regels een pak eenvoudiger worden en dat scheeftrekkingen bij de verdeling van nalatenschappen tot het verleden zullen horen.
In het goedgekeurde voorstel wordt bijvoorbeeld gesleuteld aan het minimale deel van de erfenis dat naar een rechtstreekse erfgenaam moet gaan (de zogenaamde reserve). In het geval van de reserve van de kinderen, wordt die beperkt tot de helft, ongeacht het aantal kinderen. Vandaag bedraagt die reserve bij één kind de helft, bij twee kinderen twee derde, bij drie of meer kinderen drie vierde. Met de hervorming kan de ouder beslissen dat bijvoorbeeld stiefkinderen of de nieuwe partner iets meer kunnen krijgen.
De tekst stapt ook af van de reserve die voorbehouden wordt voor de ouders. “Deze regel wordt maatschappelijk niet meer gedragen”, licht Van Cauter toe. “Het moet immers mogelijk worden de nalatenschap te laten toekomen aan de partner met wie men jarenlang heeft samengewoond eerder dan aan de ouder die hieraan op latere leeftijd geen behoefte meer heeft”. Wel zullen behoeftige ouders elk nog wel aanspraak kunnen maken op levensonderhoud voor maximaal een kwart van de nalatenschap waarvan ze uitgesloten zijn.
De tekst behoudt de reserve van de langstlevende echtgenoot, op één correctie na. Het gaat daarbij over het levenslang vruchtgebruik op de helft van de nalatenschap (de abstracte reserve). Aan het levenslange vruchtgebruik op de gezinswoning en de huisraad (de concrete reserve) wordt niet getornd.
Giften
Andere aanpassingen slaan op de inbreng van giften en op de berekening van de waarde. Bedoeling is ook het verbod dat momenteel geldt op de meeste erfovereenkomsten enigszins te versoepelen. Volgens Sarah Smeyers (N-VA) krijgt iedereen daardoor de kans nog bij leven zijn of haar erfenis te verdelen, op voorwaarde dat alle erfgenamen de overeenkomst mee ondertekenen bij de notaris.
“Op die manier kan een ouder bijvoorbeeld zijn woning aan het ene kind geven en een som geld van dezelfde waarde aan het andere kind. Of kan een ouder meer geld voorzien voor een kind met beperkingen, of voor de stiefkinderen, zonder te raken aan het evenwicht voor de eigen kinderen”, zegt Smeyers.
Het voorstel komt nog in tweede lezing terug in de commissie. Nadien moet de plenaire Kamer het licht op groen zetten. Na publicatie zal het nog een jaar duren vooraleer de wet in werking treedt.