Macro-economie in 2014: terug naar normaal

2013 was een vrij rustig macro-economisch jaar, zonder grote crisissen. In 2014 keren de beleggers terug naar de normaliteit. Toch zijn alle problemen van de voorbije jaren niet opgelost.

Het voorbije jaar is vrij rustig verlopen voor beleggers, maar toch waren er een paar spannende momenten. Zo bikkelden de Democraten en de Republikeinen in de Verenigde Staten opnieuw over de begroting en het schuldenplafond. De Amerikaanse overheid moest zelfs een tijdje de deuren sluiten, maar uiteindelijk kwam er toch een compromis uit de bus. Ben Bernanke, de voorzitter van de Amerikaanse Federal Reserve (Fed), deed zijn duit in het zakje door zich verkeerd te laten begrijpen over de zogenoemde tapering – de afbouw van zijn inkoopprogramma van obligaties. Via dat programma houdt de Fed de rente al geruime tijd zeer laag. Alleen al de hint dat de instelling met de tapering zou kunnen beginnen, deed de Amerikaanse rente fors stijgen. Intussen is dat akkefietje rechtgezet, en hebben de markten zich aangepast aan het idee van de tapering.

De uitspraak van Bernanke bracht ook enkele groeilanden zoals India en Indonesië in de problemen. Zij zijn sterk afhankelijk van buitenlands geld om hun groei te financieren. Om te anticiperen op de stijgende Amerikaanse rente haalden beleggers massaal geld weg uit die landen, met een correctie van hun munten en beurzen tot gevolg. Meteen doken het doembeeld van de Aziatische crisis van eind jaren negentig weer op, toen een monetaire crisis het ene na het andere land aantastte, maar die vrees bleek ongegrond. Er kunnen wel degelijk vragen worden gesteld bij de duurzaamheid van hun groeimodel, maar de opkomende landen staan veel sterker in hun schoenen dan eind jaren negentig.

Hogere versnelling in de Verenigde Staten

Het is opvallend hoe positief economen zijn over de Verenigde Staten. Zo verwacht Vincent Juvyns van J.P. Morgan dat de Amerikaanse economie in 2014 groeit met 3 procent. “De consumptie van de gezinnen toont zich vrij sterk; dat was bijvoorbeeld ook te merken in de Thanksgiving-periode eind november. Er is ook heel wat opgekropte vraag, zoals naar woningen en wagens, die de komende kwartalen naar boven zal komen.” Dat zou goed nieuws zijn voor de Amerikaanse economie, die voor 70 procent afhankelijk is van consumptie.

Volgens Juvyns zullen de besparingen in 2014 minder zwaar wegen dan in 2013, omdat het begrotingstekort nu al onder 4 procent is gedaald. “Die verbeterde fiscale toestand zal ervoor zorgen dat de Republikeinen de begrotingsdiscussie niet op de spits drijven”, verwacht hij. Ook Peter Vanden Houte, econoom bij ING, is ervan overtuigd dat de Republikeinen een nieuwe governmentshutdown absoluut willen vermijden. “De reputatieschade die ze hebben opgelopen door de sluiting van de overheidsdiensten, kunnen ze zich in het verkiezingsjaar 2014 niet permitteren”, aldus Vanden Houte.

Hij wijst ook op de verbeterde toestand van de Amerikaanse gezinsfinanciën: “De schuldenlast van de gezinnen is flink geslonken, en het percentage van hun inkomen dat naar de aflossing van schulden gaat, is de voorbije jaren gedaald van een piek van 13,5 procent naar 10 procent – het laagste peil in meer dan dertig jaar. Bovendien is de werkgelegenheid toegenomen. Dat is positief voor de consumptie, en dus voor de Amerikaanse economie.”

Beterschap in Europa

De meningen over Europa zijn in een jaar tijd grondig bijgesteld. De euro blijkt sterker dan gedacht. Met dank aan Mario Draghi, de voorzitter van de Europese Centrale Bank (ECB), die beloofde alles te doen wat nodig is om de euro in stand te houden. Zo wijst Koen De Leus, econoom bij KBC, op de krimpende renteverschillen tussen de periferie en de kernlanden van de eurozone. Ook het consumentenvertrouwen herstelt fors, en de besparingen zouden in 2014 minder zwaar wegen.

Toch is voorzichtigheid geboden. “De Europese heropleving is zwak en ongelijk”, aldus Vanden Houte, die volgend jaar in de eurozone een economische groei van 1 procent verwacht, tegenover nog een krimp van 0,4 procent in 2013. Zelfs voor Griekenland voorziet hij een licht positieve groei. Enkel Cyprus en Slovenië zouden in een recessie blijven. Een opvallende uitzondering is het Verenigd Koninkrijk, waar de groei in 2014 zou versnellen tot 2,7 procent. Vanden Houte ziet enkele positieve evoluties, zoals de stabilisering van de vastgoedprijzen in Nederland en Ierland, die het consumentenvertrouwen ondersteunt. “Toch is het herstel in Europa nog te zwak om nieuwe schokken op te vangen.”

Ook Juvyns erkent dat Europa een lastig verhaal blijft. Hij wijst op de dynamiek in de Zuid-Europese landen; die blijkt onder meer uit de opwaarderingen van hun kredietratings. Ook de nieuwe regering in Duitsland, die maatregelen heeft genomen om de binnenlandse vraag te stimuleren, stemt hem positief. De Leus wijst op de rol van de Duitse consumenten. “Duitsland is dan wel competitief, maar om de onevenwichtigheden in de eurozone aan te pakken, moeten de Duitse gezinnen meer consumeren om de import aan te zwengelen. De invoering van een minimumloon is daarbij een eerste stap.”

Toch is er ook bezorgdheid, bijvoorbeeld over de economische toestand in kernlanden zoals Nederland en Frankrijk. “Een voorwaarde voor het Europese herstel is dat de ECB de prille groei nog meer ondersteunt, bijvoorbeeld met extra liquiditeiten voor de banken en maatregelen om de euro te verzwakken”, aldus Juvyns. De sterke euro zet een rem op de winst van veel Europese exportbedrijven. Ook Vanden Houte verwacht dat de ECB ingrijpt en dat de euro zakt richting 1,25 dollar, tegenover de huidige 1,35 dollar.

Groeilanden in mineur

2013 heeft beleggers er ook aan herinnerd dat de groeilanden nog altijd een hoger risico inhouden dan de westerse markten, en dat er grote verschillen kunnen zijn tussen de afzonderlijke opkomende landen. Vanden Houte wijst op de zwakte van landen die sterk afhankelijk zijn van grondstoffen (Brazilië) of van buitenlands kapitaal (Turkije, India en Indonesië). Hun centrale banken zagen zich verplicht de rente op te trekken om hun nationale munten te ondersteunen, met negatieve gevolgen voor de economie. Vanden Houte verwacht in 2014 geen grote crisissen in de opkomende landen, maar het groeiverschil met het Westen wordt wel kleiner.
Het is zaak dat de opkomende landen een duurzamer groeimodel vinden. Zo moet China afkicken van een model dat is gebaseerd op investeringen in infrastructuur en export, om vooral de binnenlandse consumptie te stimuleren. “De hervormingen die de Chinese Communistische Partij onlangs heeft aangekondigd, zijn niet slecht, maar hun effect zal afhangen van de snelheid waarmee ze worden ingevoerd”, aldus Vanden Houte. Hij verwacht dat de Chinese economie volgend jaar vooruitgaat met 7,5 procent.

Juvyns is ervan overtuigd dat de groeilanden rijp genoeg zijn om de juiste hervormingen door te voeren, en dat hun potentieel op lange termijn intact is gebleven. “Op korte termijn kan tapering nog altijd een negatieve invloed hebben op die markten”, geeft hij toe. “Maar je mag die impact niet overschatten. De onrust in 2013 was voor ons bijvoorbeeld een koopgelegenheid.”

Mathias Nuttin