De Turkse ster taant

Turkije gold als de kampioen onder de opkomende markten, maar samen met het volksoproer komt de broosheid van zijn economie bloot te liggen. Tien jaar van hervormingen brachten welvaart, maar geen geavanceerde economie.

Turkije gold als de kampioen onder de opkomende markten, maar samen met het volksoproer komt de broosheid van zijn economie bloot te liggen. Tien jaar van hervormingen brachten welvaart, maar geen geavanceerde economie.

Twee miljoen vierkante meter. Dat is de gezamenlijke oppervlakte van de winkelcentra die in Istanboel in aanbouw zijn, volgens de internationale vastgoedmakelaar CBRE. Toch wilde premier Recep Tayyip Erdogan er nog een shoppingcentrum bij. Dat daarvoor het Gezipark moet sneuvelen – een van de laatste groene oases in het hart van de miljoenenstad – was voor hem geen punt. Voor veel bewoners van Istanboel en andere Turkse steden is het genoeg geweest. Met tienduizenden trokken ze de straten op, en ze zijn er sindsdien niet meer weggebleven.

De voorliefde van Erdogan voor winkelcentra en andere megaprojecten wijst op een groeiend kortetermijndenken. Toen Erdogan en zijn AK Partij tien jaar geleden aan de macht kwamen, bouwden ze voort op de moedige hervormingen van Kemal Dervis, die tot dan minister van Economie was. Daardoor kon het land zich relatief snel herstellen van een zware economische crisis begin jaren 2000. Er kwam een economische dynamiek op gang die welvaart bracht voor velen.

Daarmee is Turkije nog geen moderne economie. De bouw- en infrastructuurprojecten maakten van het land de zesde cementproducent ter wereld en de tweede producent van vlakglas. Dankzij troeven als ondernemersspirit en lage loonkosten is Turkije de grootste fabrikant van tv-toestellen en autobussen in Europa. Allemaal producten die andere landen ook kunnen maken.

Erdogan zal moeten investeren in onderzoek en ontwikkeling. Meer toegevoegde waarde en hightech moeten het land minder kwetsbaar maken voor concurrentie van andere lageloonlanden. Onderwijs is een belangrijke sleutel, en daar knijpt het schoentje, aldus Bahadir Kaleagasi, internationaal coördinator van de Turkse werkgeversvereniging Tusiad. “Turkije heeft enkele uitstekende universiteiten, maar het gemiddelde niveau van ons onderwijs is te laag”, aldus Kaleagasi. “We moeten investeren in onderwijs voor de eenentwintigste eeuw.”

Bij de betogers zitten vaak hoogopgeleide Turken. Erdogan kan hen goed gebruiken voor de reconversie van de economie. Hen verjagen met traangas is niet alleen contraproductief, het maakt ook de buitenlandse financiers van Turkije nodeloos zenuwachtig. Turkije zit al jaren met een koppig tekort op zijn lopende rekening van 6 à 7 procent van het bruto binnenlands product. Het gat is voor een groot deel gefinancierd met buitenlands speculatief geld, dat bij onraad het land uit vlucht. In dat geval tuimelt de munt omlaag, schieten de intrestvoeten omhoog en krimpt de economie.

De voorbije dagen heeft de Turkse centrale bank moeten ingrijpen om de verzwakking van de munt te stoppen. De rente op overheidsobligaties ging hoger. Na de tekenen van een economische heropleving in de Verenigde Staten zijn internationale beleggers zich aan het terugtrekken uit de opkomende economieën. Het is voor Turkije niet het moment om negatieve aandacht te trekken.

Lees het volledige artikel over Turkije deze week in Trends.