Nieuw energielabel voor huishoudtoestellen: wanneer vervangt u best een oud apparaat?

Na een overgangsperiode gelden vanaf 1 maart 2021 enkel nog de nieuwe energielabels voor huishoudapparaten. De nieuwe etikettering is nodig, omdat er steeds energiezuinigere toestellen op de markt komen. Wanneer is het raadzaam een oud apparaat in te ruilen?

Het energielabel informeert de consument over het verbruik van een elektrisch of huishoudelijk toestel. Het etiket werd ingevoerd in de jaren negentig, maar de voorbije jaren werden apparaten almaar energiezuiniger. Daardoor werden er plusjes aan de A-score toegevoegd. Intussen zitten we al aan A+++. Die rangschikking is achterhaald: consumenten gaan er nog te vaak van uit dat A staat voor heel energiezuinig, terwijl dat allang niet meer het geval is. Het verbruiksverschil tussen A en A+++ kan zelfs oplopen tot 60 procent.

(Lees verder onder de video.)

Het nieuwe systeem schrapt de plusjes en voert een strengere score in van A tot G. Zo wil Europa de producenten verplichten hun toestellen zuiniger te maken. Een vaatwasser die volgens de huidige etikettering een A-score krijgt, wordt met het nieuwe label wellicht afgestraft met een G. Ook een koelkast die nu in klasse A+++ zit, zal volgens het nieuwe systeem een B- of C-stempel krijgen. Er is nog geen enkel toestel op de markt dat een plaats in de nieuwe A-klasse kan wegkapen. Vanaf 1 maart 2021 geldt enkel nog het vernieuwde label. Dat etiket bevat geen plusjes meer en het is ook te herkennen aan de QR-code. Daarmee kan snel bijkomende informatie over het apparaat worden opgevraagd.

Het nieuwe energielabel kan consumenten aanzetten tot nadenken. Wanneer is het raadzaam een oud toestel te vervangen door een zuiniger exemplaar? Is het beter te wachten tot het helemaal versleten is, of is er een moment waarop het interessanter wordt een nog goed werkend apparaat in te ruilen? Het antwoord hangt af van de aankoopprijs en de jaarlijkse energiebesparing. “Op de website Topten.eu vind je een overzicht van de meest energiezuinige huishoudtoestellen op de Europese markt”, adviseert Milena Sonneveld van vzw GoodPlanet Belgium. “Van elk model zie je de verbruikskosten. Op Energievreters.be kun je het verbruik van je toestellen evalueren.”

Wij deden de test voor een grote koelkast met een vriesvak. We kwamen te weten dat een nieuw model met een score A+++ jaarlijks een kleine 40 euro aan elektriciteit kost, terwijl een vergelijkbaar oud apparaat met een C-label bijna 105 euro verbruikt. Overschakelen naar een nieuw toestel levert dus jaarlijks een besparing van 65 euro op. “Je zou kunnen besluiten dat de aankoop van een nieuwe koelkast van 650 euro pas na tien jaar is terugverdiend”, zegt Milena Sonneveld. “Maar dat klopt niet. Als je ook rekening houdt met de afschrijving van je oude toestel, is de terugverdientijd minder lang.”

Rosalie Heens van Netwerk Bewust Verbruiken raadt aan voor huishoudtoestellen die ouder zijn dan tien jaar een vervanging in overweging te nemen. “Zo’n tien jaar geleden is het verbruik een belangrijk verkoopargument geworden”, argumenteert ze. “Tussen 1990 en 2008 werden koelkasten 80 procent zuiniger. Sindsdien lijkt de technologische innovatie op dat gebied wat stilgevallen.”

Ecologische impact

Naast het financiële is er ook een ecologisch aspect. Het lagere energieverbruik van een nieuw toestel draagt bij tot een schoner milieu. “Dat is zeker het geval wanneer je een elektriciteitsleverancier kiest die hernieuwbare energie aanbiedt”, stelt Milena Sonneveld. “Die vind je makkelijk via de website Mijngroenestroom.be.”

Maar een huishoudtoestel vervangen heeft ook een negatieve ecologische impact. Die is toe te schrijven aan de productie en de distributie van een nieuw apparaat. “Denk maar aan de grondstoffen en de energie die daarvoor worden gebruikt”, illustreert Rosalie Heens. De milieu-impact gedurende de hele levenscyclus van een toestel berekenen, is niet vanzelfsprekend.

“Consequentiële levenscyclusanalyse gaat nog een stapje verder”, zegt Milena Sonneveld. “Daarbij wordt nagegaan hoe de keuze om een apparaat te kopen allerlei veranderingen in gang zet. Bijvoorbeeld wanneer je oude koelkast een tweede leven vindt bij een kotstudent of in een ontwikkelingsland. Zulke berekeningen zijn heel complex en situeren zich vooral op beleidsniveau.”

Recycleren en repareren

Een duurzame verwerking van een oud toestel speelt eveneens een rol. “Op de website van Recupel.be kun je inzamelpunten vinden”, adviseert Milena Sonneveld. “Een groot percentage van de materialen, zoals plastics en metalen, kan worden gerecycleerd.”

“Het is ook belangrijk te kiezen voor een toestel dat lang meegaat en makkelijk te repareren is”, zegt Rosalie Heens. “Vanaf 1 maart 2021 geldt de nieuwe Europese regelgeving over ecodesign. Die bepaalt dat grote huishoudtoestellen makkelijk demonteerbaar moeten zijn met behulp van standaardmateriaal. Nieuwe apparaten die dichtgelijmd of dichtgesmolten zijn, kunnen dan niet meer. De nieuwe regeling bepaalt ook dat reservestukken binnen de vijftien werkdagen moeten worden geleverd.”

“Netwerk Bewust Verbruiken pleit met zijn campagne Recht op Repareren ook voor de introductie van een reparatiescore in ons land. In Frankrijk wordt die op 1 januari 2021 ingevoerd. Daarmee kan de consument in één oogopslag zien of het toestel makkelijk te repareren is, en tot wanneer er wisselstukken voorradig blijven. Hij krijgt ook een indicatie van de reparatiekosten, rekening houdend met de prijs van het duurste vervangstuk. Dat is een van de voorstellen die we met onze campagne ook in België naar voren willen schuiven.”