Het staat de EU-burger vrij om medische verzorging over de grens te kopen, oordeelde het Europees Hof van Justitie. De Belgen hebben weinig redenen om dat te doen, maar onze kwaliteitszorg zonder wachtlijsten zal wél buitenlanders aantrekken. Hebben we een oplossing voor het Belgische overtal aan artsen en paramedici?
Stel, u woont in Kortrijk en van vrienden hoort u dat er net over de grens in Frankrijk een uitstekende tandarts woont. U probeert die Franse tandarts uit, maar uw ziekenfonds weigert de terugbetaling. Want u had de toestemming moeten vragen aan uw ziekenfonds. En zelfs al had u dat gedaan, u zou die toestemming niet gekregen hebben: het gaat immers om een medische verzorging die evengoed in eigen land kan worden verstrekt.
Het arrest
Dit botst met het vrije verkeer van goederen en diensten, oordeelde het Europees Hof van Justitie onlangs in zijn arrest Decker & Kohll. De Luxemburger Nicolas Decker kreeg geen terugbetaling voor een in Aarlen gekochte bril omdat hij zijn ziekenfonds geen toelating had gevraagd. Raymond Kohll, eveneens een Luxemburger, vroeg wél toestemming om zijn dochter door een Duitse orthodontist te laten behandelen, maar kreeg die niet: de behandeling was niet dringend en kon evengoed in Luxemburg worden uitgevoerd. Beide mannen stapten naar het Europees Hof van Justitie en kregen gelijk. Een EU-burger is vrij om medische verzorging te kopen in een andere lidstaat en moet daarvoor terugbetaald worden volgens de tarieven van zijn thuisland, oordeelde het Hof.
De gevolgen
Zal dit precedent – als het aanleiding geeft tot Europese richtlijnen en nationale wetten – voor een aardverschuiving zorgen in de Belgische gezondheidszorg?
Budgettair: financieel zal onze ziekteverzekering er niet meteen slechter op worden. We hebben in België relatief goedkope kwaliteitsgeneeskunde zonder wachtlijsten, zodat de Belgen niet massaal de grens zullen oversteken op zoek naar verzorging voor kwalen die ze in eigen land onbehandeld lieten (of moesten laten). Het volume aan verzorging zal dus niet stijgen. Temeer, steekt u de grens over, dan zal u niettemin terugbetaald worden tegen Belgische tarieven, ook daarom zal het een budgetneutrale operatie worden. Als u al terugbetaald zal worden. Voor een homeopathische behandeling in Frankrijk zal een Belgische patiënt geen vergoeding krijgen, want daarvoor bestaat in ons land geen terugbetaling. Het arrest zou het onze ziekteverzekering zelfs goedkoper kunnen maken. Zantac, een middel tegen maagzweren, kost hier 32 frank per pil, waarvan 25 frank terugbetaald wordt. In Duitsland betaalt u voor Zantac slechts 10 frank per pil, maar zal uw Belgische mutualiteit helaas ook maar 10 frank terugbetalen, want winst maken is niet de bedoeling van de ziekteverzekering.
Medische shopping: voor de budgettaire toestand van de individuele patiënt kan er wél iets veranderen, zoals al blijkt uit het vorige voorbeeld. Nu het hem vrijstaat, zal de patiënt medische verzorging kopen in het land waar dat – rekening houdend met de terugbetaling – het goedkoopst uitkomt. Volgens waarnemers zal deze medische shopping beperkt blijven tot de grensstreken en bijvoorbeeld vooral voor de apotheken gevolgen hebben. Dirk Broeckx, secretaris-generaal van de apothekersberoepsvereniging APB(Algemene Pharmaceutische Bond) maakt zich niet veel zorgen: “De verschillen in geneesmiddelenprijzen in Europa zijn aan het dichtgroeien. Bij hun prijsdossier voor de overheid moeten producenten steeds vaker opgeven wat ze voor hetzelfde medicijn aanrekenen in andere landen, wat convergentie in de hand werkt. Trouwens, de euro zal onmiddellijke prijsvergelijking mogelijk maken.” Blijven de verschillen in dosering, verpakking en benaming voor eenzelfde geneesmiddel. “De Europese registratie zal de harmonisering versnellen,” zegt Broeckx. “Die is al verplicht voor biotechnologische geneesmiddelen en geraakt meer en meer in zwang voor vernieuwende medicijnen.” De producenten van medische implantaten en prothesen echter blijven de Europese markt zwaar segmenteren, maar ook hier ziet Broeckx verbetering: “Sinds dit jaar moeten producenten van implantaten en prothesen een prijzendossier indienen bij de Belgische overheid. Die kan daardoor vergelijken met het buitenland. Het gevolg was een forse prijsdaling in België.”
Papiermolen: het voordeel van het huidige systeem is zijn werkbaarbeid. Heeft u toelating voor een behandeling in het buitenland, dan krijgt u een E-112-formulier van uw ziekenfonds. Gaat u op reis als toerist of voor zaken, dan neemt u een E-111-formulier mee voor het geval u plots medische hulp nodig hebt. Volgens de algemene regel wordt u door deze E-formulieren een tijdelijk lid van het plaatselijk ziekenfonds in het buitenland: die doet het papierwerk en betaalt u terug volgens de lokale tarieven. Achteraf rekent het buitenlands ziekenfonds af met uw Belgische mutualiteit. Na het arrest zal echter het Belgische ziekenfonds het papierwerk moeten doen en terugbetalen volgens de tarieven van ons land. “Maar hoe gaan we dat doen als het om buitenlandse facturen gaat?” vragen stafmedewerker internationale samenwerking Geert Basyn en adjunct-secretaris technische diensten Daan Quaghebeur, beide van de CM ( Christelijke Mutualiteiten) in Gent, zich af. “Er bestaan wel regels voor omzetting naar Belgische vergoedingsprincipes, maar die zijn lang niet afdoende. Een heupoperatie bijvoorbeeld wordt in Nederland als een totaalpakket aangerekend, all in. In België is de rekening gesegmenteerd: chirurg, anesthesist… worden apart betaald.”
Kostenbeheersing: op langere termijn kan dit een probleem vormen. De komende jaren worden onze ziekenfondsen voor een steeds groter deel van hun uitgaven financieel verantwoordelijk. Daarom zullen ze alleen nog medische verzorging van voldoende kwaliteit willen terugbetalen. Maar controle daarop wordt moeilijk na het arrest. “Wij hebben weinig zicht op de kwaliteit van zomaar een ziekenhuis ergens in Frankrijk,” zegt Marc Justaert, voorzitter van de CM.
België, paradijs voor buitenlandse patiënten?
Iedereen kent de verhalen over Britten die meer dan een jaar moeten wachten op een operatie, maar ook in Nederland zijn er wachtlijsten. Meteen heeft België een oplossing voor zijn overtal aan geneesheren, tandartsen, kinesisten en andere. Welke zijn de gevolgen?
Budgettair: een toestroom aan buitenlanders zal in principe ons ziekteverzekeringsbudget niet verzwaren. Want uiteindelijk betaalt de buitenlandse mutualiteit of zorgverzekeraar de rekening (wat uiteraard in omgekeerde richting ook geldt voor Belgische ziekenfondsen: zij betalen buitenlandse zorgverstrekkers voor de behandeling van Belgische patiënten). Daaraan verandert het arrest niets. Met de Belgische ziekenhuizen rijst een probleem. 60% van hun infrastructuurinvesteringen zijn gesubsidieerd, zodat zij aan hun patiënten niet de volledige kost aanrekenen, ook niet aan de buitenlandse patiënten. Dat is onrechtvaardig, want de Belgische patiënt moet, via zijn belastingen, opdraaien voor de subsidie, de buitenlander niet. Voorts dreigen onze gereputeerde ziekenhuizen de ingewikkeldste, “hopeloze” en dus duurste gevallen binnen te krijgen. Dat zal financieel zwaar wegen, zeker nu ziekenhuizen steeds meer voor een deel met vaste budgetten gefinancierd worden.
Verdringingseffecten: in hooggespecialiseerde medische verzorging dreigt concurrentie te ontstaan tussen Belgische en buitenlandse patiënten. Neem orgaantransplantaties: de vraag naar donororganen is groot, het aanbod gering. Komt daarbij dat de buitenlandse zorgverzekeraars onze goede prijs-kwaliteitverhouding in de gaten hebben en graag hun klanten naar hier zenden. Een ziekenhuis dat veel belangstelling geniet van Nederlandse en Duitse privé-verzekeraars is het Onze-Lieve-Vrouwziekenhuis in Aalst, wereldvermaard voor zijn cardiologie en hartchirurgie (zie kader: In het hart van de cardiologie). “Die twee diensten kampen permanent met overbezetting,” zegt assistent directeur Luc Van den Bremt, “maar van verdringing is geen sprake. In 1997 namen beide diensten 6000 patiënten op, waarvan amper 70 buitenlanders.” Aanbiedingen van buitenlandse privé-verzekeraars om prijskortingen te verlenen in ruil voor toevoer van patiënten – wat discriminatie van Belgische patiënten zou stimuleren – sloeg het Aalsterse ziekenhuis telkens af. “Buitenlandse en Belgische patiënten betalen hier dezelfde prijs,” zegt Van den Bremt. “Wij willen geen platte commercie. Ons doel is nog wat anders dan dat.”
JOZEF VANGELDER
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier