Retailexpert Jorg Snoeck hoort zes doodsklokken luiden: ‘De traditionele retail is dood’

© belga
Stijn Fockedey
Stijn Fockedey Hoofdredacteur a.i.

De traditionele retail met haar immer uitdijende winkelnetwerk is ten dode opgeschreven, meent de retailexpert Jorg Snoeck. In zes stellingen legt hij uit hoe de Belgische handel, en in het bijzonder de supermarkten, zich moet heruitvinden.

Wie als retailer er nog gerust op was in België, heeft het afgelopen jaar de ene wake-upcall na de andere gekregen: van faillissementen en de grotere dominantie van buitenlandse webshops tot de Nederlandse supermarkt Jumbo die België wil veroveren, en Amazon, dat in de Verenigde Staten 3000 buurtwinkels opent waar klanten zelfs niet meer langs de kassa hoeven te passeren. Het businessmodel, de klanten, de concurrentie, alles verandert en wordt moeilijker. “De traditionele retail is dood”, zegt de retailexpert Jorg Snoeck.

Snoeck startte in 2009 aan zijn keukentafel in het Antwerpse RetailDetail op. Intussen is rond de gespecialiseerde nieuwssite een reeks diensten en events gebouwd voor retailers en producenten van consumentengoederen in de Benelux. Het vlaggenschip is de grote expositieruimte in het Antwerpse kantoor, die de manier waarop men gaat winkelen in de toekomst behandelt en allerlei futuristische prototypes voorstelt. Sinds Snoeck samen met RetailDetail-hoofdredacteur Pauline Neerman het boek The Future of Shopping schreef, is hij bijna fulltime keynotespreker geworden en adviseert hij retail-CEO’s in binnen- en buitenland. Het management van RetailDetail vertrouwde hij daarom toe aan Peter Somers (ex-bpost).

Het zou logisch zijn als Jumbo en Colruyt zouden samengaan. Samen zouden ze een veel grotere vuist kunnen maken

Zijn overtuiging dat de traditionele retail ten dode opgeschreven is, beargumenteert Jorg Snoeck in zes stellingen.

Stelling 1 Big tech wordt big retail

“Europa wordt het strijdtoneel tussen de Amerikaanse en de Aziatische techgiganten. Behalve Zalando en bol.com hebben we weinig andere e-commercespelers die kunnen opboksen tegen Amazon en co. Bovendien is de Europese markt interessant. Er zit nog veel geld, oud geld, dat geëxporteerd kan worden. De eerste winkel is onze huiskamer en onze smartphone geworden en daar heersen de techgiganten van deze wereld. Via al die gadgets en onlinediensten kunnen ze ook veel beter onze gewoontes en voorkeuren in kaart brengen. Dat geeft hun een enorme voorsprong op de klassieke retailers. Het model van die laatste was meer dan vijftig jaar gebaseerd op het stelselmatig vergroten van hun winkeloppervlakte. Die ruimte moest bovendien zo efficiënt mogelijk benut worden en daarom kregen de best verkopende producten voorrang. En hoe groter de omzet, hoe goedkoper de retailers konden inkopen. Daarom openen ze almaar meer winkels. Dat was de heilige drievuldigheid van de retail.”

“Technologie beukt in op dat model, consumenten kunnen nu alles kopen. Een retailer kan niet langer een standaardassortiment opleggen, dus moet hij alles nu hypergepersonaliseerd maken. Daarvoor moet je je klanten echt goed kennen: hun smaak, of ze kinderen hebben, huisdieren, enzovoort. Amazon en co kunnen dankzij hun uitvoerige data over hun klanten via software de kruidenier om de hoek imiteren, die vroeger alles wist van zijn klanten. Iedereen kijkt naar Amazon, maar ik verwacht bijvoorbeeld ook dat Google in de retail stapt. Misschien doet het dat via een samenwerking, zoals de Chinese techgiganten Tencent en Alibaba dat al doen met respectievelijk Carrefour en Auchan, retailers uit Frankrijk. Dat is verstandig van die klassieke retailers, want in technologie kunnen ze die techgiganten toch niet bijbenen. Die reuzen verzamelen eerst enorme aantallen gebruikers op hun platform en zoeken daarna services waarmee ze winst kunnen maken. Retail is een van die diensten.”

Stelling 2 De modale consument bestaat niet meer

“Het is wat anekdotisch, maar vergelijk de Rode Duivels van 1986 met die van 2018. Nu heeft bijna de helft buitenlandse roots, destijds was dat alleen bij Enzo Scifo het geval. Retailers, en in het bijzonder supermarkten, moeten nu inspelen op veel meer smaken en gewoonten. De porties mogen bijvoorbeeld niet meer alleen gericht zijn op het klassieke gezin met twee kinderen. Moslims eten veel meer in groep, dus zij willen veel grotere porties. Tegelijk moeten retailers ook veel kleinere verpakkingen aanbieden, omdat door de vergrijzing meer mensen alleen wonen. Retailers laten nog veel kansen liggen omdat ze zich niet aanpassen aan de veranderde samenstelling van de bevolking. Ze moeten dus een veel ruimer assortiment aanbieden op dezelfde of kleinere ruimtes. Ze kunnen het zich niet permitteren dat niet te doen omdat de consument het anders wel elders koopt, desnoods online.”

Stelling 3 Er zijn te veel winkels in België

“Enkele jaren geleden kreeg ik de wind van voren toen ik voorspelde dat 20.000 winkels zouden sluiten. Als de trend doorzet, zal ik er niet ver vanaf geweest zijn. Meer dan 40 procent van de Belgische handelaren is ouder dan 55 jaar. Maar de schifting die zich voltrekt in het winkelvastgoed, komt vooral voort uit twee structurele factoren. Ten eerste neemt e-commerce een almaar grotere hap uit de bestedingen. Winkels worden daardoor kleiner, ze hoeven niet meer hun volledige assortiment te kunnen tentoonstellen als ze online bestellingen integreren op de winkelvloer. Al zullen de e-commercebestedingen tegelijk wel nog vooral naar het buitenland vloeien. Ten tweede is er de zeer snelle groei van grootsteden, zoals Antwerpen of Gent. De kleinere steden en het platteland vergrijzen in een zeer snel tempo omdat de jongere generaties er wegtrekken. Veel winkels komen daardoor in de problemen. De oplossing is wellicht de overblijvende winkels op te waarderen. Maar voor veel ondernemers die groot zijn geworden in de tijd dat een winkel vooral een doorgeefluik was voor hun waren, zal dat wellicht een zeer moeilijke switch zijn. Ik geloof wel nog in hypermarkten. Die kunnen veranderen in een soort mercado-concept (een populaire formule van winkels, eetkraampjes en restaurants in Spanje of Portugal, nvdr). Ze zouden nog goed kunnen verdienen aan de onderverhuur aan zulke exploitanten. De dagelijkse boodschappen lokken immers veel mensen.”

De eerste winkel is onze huiskamer en onze smartphone geworden en daar heersen de techgiganten

Stelling 4 Jumbo verovert België

“Er zijn te veel winkels in België, maar ik ben ervan overtuigd dat Jumbo in België toch een voet aan de grond zal krijgen. De Nederlandse supermarktketen zal meer moeten betalen om goede locaties te vinden, maar het is een commerciële en logistieke machine. Voor Jumbo is een uitbreiding naar Vlaanderen ook logisch, het ligt dichter bij de hoofdzetel in Brabant dan Friesland. Bovendien kan Jumbo tegen fors lagere kosten werken. Je zou kunnen zeggen dat de verkeerschaos rond Antwerpen en Brussel het grootste probleem is als Jumbo vanuit Nederland aan zijn Belgische filialen wil leveren, maar dat geldt ook voor de Belgische retailers. Bovendien hebben die laatste een serieuze handicap, omdat de fiscaliteit en de regelgeving hier veel minder gunstig zijn.”

“Het zou logischer zijn dat Jumbo en Colruyt samengaan, gezien hun gelijkaardige formules en structuur. Ze zijn kleine muizen in vergelijking met de grote retailers en de techspelers, en die laatste zullen zich almaar meer laten gelden. Samen zouden Jumbo en Colruyt een veel grotere vuist kunnen maken. Beide bedrijven hebben familiale CEO’s die al over de vijftig zijn. Het wordt interessant te zien hoe zij hun opvolging zullen regelen. Maar ik denk dat de familie van Eerd (Jumbo, nvdr) en Colruyt elk nog een tijd te verknocht gaan zijn aan hun bedrijven.”

Stelling 5 De supermarkt van de toekomst kan niet zonder personeel

“Winkels zijn ontmoetingsplaatsen, maar bovenal kan de beleving in een fysieke winkel het vertrouwen in het merk versterken. Het is geen toeval dat al die techreuzen fysieke winkels openen. Supermarkten moeten net meer inzetten op menselijk contact. Mensen vertrouwen geen bedrijven, maar mensen. Combineer een menselijke en een persoonlijke service met technologie en je bent onklopbaar. De oude manier van werken moet men wel loslaten. Personeel dat enkel aan de kassa zit of zich enkel om één rayon bekommert, dat is verleden tijd. Het personeel zal ook veel meer klanten moeten begeleiden bij hun aankopen. Maar dat wordt niet gemakkelijk, de meeste retailers hebben personeel aangenomen dat goed in de pas kan lopen. Nu moeten ze die mensen meer autonomie geven. Want dat personeel zal niet alleen meer op de winkelvloer werken. Verschillende Spar-winkels op het Nederlandse platteland komen bijvoorbeeld bij bejaarde mensen langs om bestellingen op te nemen en de vuile was mee te nemen. Alles wordt dan samen aan huis geleverd.”

Stelling 6 Elke retailer heeft een webshop nodig

“Online is een onmisbaar kanaal. Het is waar dat succesvolle retailers, zoals Primark en Action, geen webshop hebben, omdat de gemiddelde uitgave per klant te laag is. Maar hun goedkope imago kunnen ze online verzilveren met een ander assortiment, waarvoor het gemiddelde aankoopbedrag hoger ligt, bijvoorbeeld meubelen. Lidl doet dat al.”

Jorg Snoeck over

De oorlog om producten

“Het Westen is niet genoeg voorbereid op de keerzijde van de enorme opgang van China. Er is almaar meer concurrentie om grondstoffen en landbouwproducten. Wouter Kolk (de CEO van Albert Heijn, nvdr) vertelde mij een jaar geleden dat Albert Heijn het moeilijk heeft genoeg mandarijnen in te kopen. En de druk op de markt zal nog meer toenemen. Chinezen hebben in Afrika bijvoorbeeld bijna alle koffieplantages opgekocht.”


Slagers en bakkers

“Ook bij kleine zelfstandigen zal het kaf van het koren worden gescheiden. Maar zij die uitblinken in hun vak zullen het nog altijd goed blijven doen en ze kunnen ook online een mooie business genereren. Niches winnen namelijk net aan belang.”


Het einde van de laagste prijs

“We krijgen een nieuwe prijzenslag in België, door de intrede van Jumbo maar vooral door Amazon en co. Voor Amazon is België een beetje het rioolputje van Europa. Door onze kleine markt en de grote cultuur- en taalverschillen waren we lang echt niet interessant. Maar nu Amazon zich zowel in Frankrijk als in Nederland meer manifesteert, zal het onze markt wel kunnen aanpakken. Dat betekent ook dat traditionele retailers met een laagsteprijsgarantie het zeer moeilijk zullen krijgen die voor heel hun assortiment te garanderen. De elektrospecialist Vandenborre vergelijkt zich al niet meer met retailers die enkel online actief zijn.”

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content