De erfovereenkomst: niet alleen voor dure vermogens

Erfovereenkomsten bestaan nog maar sinds 2018. Daarin kunnen ouders tijdens hun leven afspraken maken over schenkingen en andere voordelen die de kinderen hebben gekregen, zoals dure studies of opvang voor de kinderen.

“De perceptie leeft dat een erfovereenkomst enkel nuttig is voor grote vermogens. Maar die techniek is ook perfect toepasbaar in doorsneesituaties.” Stel dat ouders één woning hebben en die willen schenken aan een van hun twee kinderen. Via de erfovereenkomst kunnen ze afspraken maken over de waarde van die schenking en de compensatie voor het andere kind’, aldus notaris Bart Van Opstal

Een erfovereenkomst is maar geldig als alle betrokken partijen ermee akkoord gaan. Het grote voordeel is dat de successieplanning openlijk wordt besproken en dat eventuele pijnpunten worden opgelost. Maar volgens critici is dat net de zwakte van de erfovereenkomst: volgens hen zouden alleen gezinnen met een goede verstandhouding erin slagen tot een overeenkomst te komen. “Mijn ervaring is dat er in de meeste gevallen toch wel een akkoord uit de bus komt”, zegt Bart Van Opstal. De notaris ziet daarvoor verschillende redenen. Om te beginnen is er de aanwezigheid van de ouders en hun morele gezag, waardoor kinderen zich soepeler opstellen dan ze na het openvallen van de nalatenschap zouden doen.

Van Opstal verwijst ook naar het vaste stramien dat eigen is aan de erfovereenkomst en dat wettelijk vastligt: eerst komen alle betrokkenen samen bij de notaris, zodat iedereen zijn wensen en bezorgdheden op tafel kan leggen. Daarna werkt de notaris een eerste ontwerp van de erfovereenkomst uit, waarna er een afkoelingsperiode volgt. Pas na vijftien dagen mag een vergadering plaatsvinden waar de notaris bepaalde informatie en toelichtingen geeft over het ontwerp. Vanaf de dag van de vergadering moet er ook minstens één maand verstrijken alvorens de partijen de erfovereenkomst ondertekenen. Van Opstal: “Het hele proces brengt een dynamiek op gang waardoor alles op tafel belandt en er een evenwicht tot stand komt. Sluimerende conflicten worden besproken en de kiem van veel grotere conflicten wordt weggenomen.”

Erfovereenkomsten hebben wel een grote beperking. “Het is niet mogelijk afspraken te maken over de nalatenschap, zoals vaak verkeerd wordt aangenomen”, zegt advocate Ann Maelfait. “Ouders kunnen enkel afspraken maken over de voordelen die kinderen hebben ontvangen of schenkingen die al zijn gebeurd. Zo moeten ouders tijdens hun leven al een groot deel van hun vermogen schenken aan de kinderen. Maar niet alle ouders willen zich uitkleden voor het slapengaan. En terecht, want dat is niet altijd verstandig.”