Philippe De Backer over de aanpak van de coronacrisis: ‘Het is een gigantisch groepswerk geweest’

Bedrijven en lokale besturen bestellen mondmaskers en ander beschermingsmateriaal voor hun personeel en hun inwoners. Zij kunnen gebruikmaken van de kennis en de ervaring die is opgebouwd in de taskforce onder leiding van minister Philippe De Backer.

Midden maart was er een acuut tekort aan reagentia voor covid-19-testen, medisch beschermingsmateriaal en geneesmiddelen. Minister Philippe De Backer (Open Vld) kreeg de vraag de dringende noden op het terrein te lenigen. Hij twijfelde naar eigen zeggen geen seconde. “We zijn er direct ingevlogen. We hebben de juiste mensen bijeengezocht en een taskforce opgericht.”

Het is een ondankbare taak. Toen mondmaskers van inferieure kwaliteit uit China geleverd werden, mocht De Backer het uitleggen. Nu de bestellingen min of meer op de rails zijn gezet, loopt hij minder in de kijker. “Dat is niet erg. Ik doe het niet voor de aandacht”, verzekert De Backer. “Ik krijg voldoende uitingen van dankbaarheid in mijn mailbox van mensen op het terrein.”

China stond niet te popelen om Belgen binnen te laten in de fabrieken waar mondmaskers gemaakt worden.

PHILIPPE DE BACKER. “De producenten houden niet van pottenkijkers. We hebben sterk op die controles aangedrongen, omdat de mondmaskers die besteld waren voor de start van de taskforce, niet altijd van goede kwaliteit waren. We controleren nu de certificaten. We hebben een systeem opgezet om de kwaliteit van de geleverde goederen nog eens te controleren in Belgische labo’s. Zo zijn we zeker dat alle bestellingen aan de kwaliteitseisen voldoen. Nu hebben we een goede flow.”

U bent bio-ingenieur en doctor in de biotechnologie. U hebt gewerkt als analist voor een fonds dat beleggers en biotechbedrijven met elkaar in contact bracht. Heeft die ervaring u geholpen?

DE BACKER. “Mijn wetenschappelijke achtergrond stelt me in staat snel de technische aspecten te doorgronden. Ik kom uit de wetenschap, heb in de privé gewerkt en nu werk ik in de politiek. Dat helpt om verschillende actoren te doen samenwerken, maar het is een gigantisch groepswerk geweest. Iedereen heeft vanuit zijn eigen expertise enorm veel bijgedragen. De aankopers hadden kennis van de markt. De administratieve diensten hebben geholpen met de controle van de producten.”

Professor Xavier Saelens, die werkt aan een geneesmiddel tegen covid-19 op basis van antilichamen van kameelachtigen, was de promotor van uw doctoraat.

DE BACKER. “Ik heb een doctoraat gemaakt aan het Vlaams Instituut voor Biotechnologie (VIB). Dat is een wereldinstituut. Onderzoekers van het VIB werken nu in de frontlinie van het onderzoek tegen covid-19. Je hebt ook andere Belgen, zoals Peter Piot, die nu de Europese Commissie en de Europese Raad bijstaat, en Paul Stoffels van Johnson & Johnson, die aan de top staat van de vaccinontwikkeling. We hebben in ons land een rijkdom aan biomedisch onderzoek, waar de hele wereld jaloers op is. Dat is ook tot uiting gekomen bij het opvoeren van de testcapaciteit. Op het moment dat de klinische labo’s tekorten aan reagentia en wissers hadden om testen uit te voeren, zijn we er in twee weken heel snel in geslaagd met universiteiten, biotech- en farmabedrijven die capaciteit op te bouwen. We hebben in drie weken 380.000 testen kunnen uitvoeren in de rusthuizen. Dat is een huzarenstukje, waar de rest van de wereld ons om benijdt.”

Is het typisch Belgisch dat we klagen over wat verkeerd loopt en te weinig trots zijn op wat goed gaat?

DE BACKER. “We mogen veel trotser zijn op onze bedrijven. Veel bedrijven, niet enkel in de biomedische sfeer, hebben zich ingezet. Ze hebben zich flexibel opgesteld en heel snel gereageerd om ons te helpen. Zo zijn we ook gesprekken gestart met enkele bedrijven om in België beschermingsmateriaal te produceren. Er zijn stappen gedaan in Vlaanderen en in Wallonië. Die bedrijven hebben het risico genomen om de machines en de grondstoffen aan te kopen om heel snel die productie op te starten. Eind mei of begin juni rollen daar de eerste maskers van de band. Dat is een goede zaak. Maar vooral in het biomedische zijn we een wereldspeler, en daar mogen we trots op zijn.”

Sommige organisaties kopen nu voor het eerst beschermingsmateriaal. Kunt u ze op weg helpen?

DE BACKER. “De taskforce is opgericht om medische materialen te bestellen en die naar de medische sector te brengen. Dat is onze taak. We hebben wel gezien dat er heel veel fraude is op die verstoorde internationale markt, met valse certificaten. Sommige mensen handelen te goeder trouw, maar komen bedrogen uit. We hebben een publieke website met alle informatie over de bestellingen van mondmaskers die de kwaliteitstesten in de Belgische labo’s niet hebben doorstaan. Het gaat zowel om bestellingen van de federale overheid als van ziekenhuizen en andere organisaties. Daarop kunnen bedrijven zich baseren. Maar het blijft voor hen niet vanzelfsprekend zich te bevoorraden op de internationale markt.”

Zou u zaken anders hebben aangepakt, met de informatie waar u vandaag over beschikt?

DE BACKER. “Ja, maar vergissingen zijn leermomenten, die ervoor zorgen dat we bij een eventuele tweede golf beter voorbereid zijn. Een les is dat je door overleg in een crisis cruciale tijd verliest. Er moeten draaiboeken klaarliggen, die nu worden opgemaakt. Overleg zorgt er soms ook voor dat er niets beslist wordt. Dat is het ergste wat je kan doen in een crisis. Je kan beter beslissen en gaandeweg bijsturen dan niets beslissen.”

Er is veel gezegd en geschreven over de strategische voorraad mondmaskers die er niet was. Hoe staat het daar nu mee?

DE BACKER. “We zijn bezig bestellingen af te werken en ervoor te zorgen dat in de eerste lijn voldoende materiaal is, ook de komende weken en maanden, voor het geval er een tweede golf komt. We denken de strategische stock de komende weken te kunnen opbouwen. Maar mijn visie is heel duidelijk. Je hebt drie lijnen van defensie nodig. De ziekenhuizen en de woon-zorgcentra zullen zelf een stock moeten aanhouden, om snel te kunnen reageren op een lokale uitbraak. De regionale overheden moeten een soort provinciale stock aanleggen, bijvoorbeeld verbonden aan de ziekenhuisnetwerken, die snel verdeeld kan worden. En ten slotte is een stevige federale strategische voorraad nodig, als laatste linie van de verdediging.”

Een app die contacten met besmette personen in kaart kan brengen, was voor u geen prioriteit in april. Hebben we die app toch niet stilaan nodig?

DE BACKER. “Zelfs met technologie moet je nog veel gewoon contactonderzoek doen. Dat contactonderzoek moet er eerst zijn, pas daarna kan je een app toevoegen. Er is de voorbije weken hard gewerkt. Het contactonderzoek begint stilaan te lopen. Maar ik ben ervan overtuigd dat een app complementair kan zijn. Daarom wordt er verder aan gewerkt. We komen binnenkort met een duidelijk juridisch kader. Dan kan er een app op de markt komen.”