De balans van de week: Koning Klant wordt steeds meedogenlozer

Het snel veranderende consumptiepatroon van de klant maakte ook deze week slachtoffers. Thomas Cook ging ten onder, DGP Media moet stevig bijsturen. Intussen heeft de Europese Centrale Bank een steeds lastigere klant aan de Duitse spaarders.

Maandag. Klant is koning, maar die koning gedraagt zicht almaar grilliger en meedogenlozer. Thomas Cook is het jongste slachtoffer van het snel veranderende consumptiepatroon van de klant. De Britse touroperator leed al langer onder een dalende vraag naar pakketreizen. Steeds meer toeristen klikken op internet hun eigen reis bij elkaar. Een verblijf reserveren op booking.com of Airbnb en een goedkope vlucht boeken bij een lagekostenmaatschappij, langer dan vijf minuten hoeft het soms niet te duren.

Dat betekent niet dat pakketreizen dood zijn. Voor veel mensen blijft het een interessante en relatief goedkope formule. Ook de hotels maken graag deals met touroperators, want die garanderen een stroom aan klanten, het hele jaar door. Dat bespaart hoteliers veel energie en centen, die ze anders in de eigen marketing moeten stoppen. In Vlaanderen winnen reisbureaus zelfs aan populariteit, dankzij de persoonlijke dienstverlening. Voor velen mag ook de organisatie van de vakantie geen werk worden, het moet vakantie blijven.

Thomas Cook verkeek zich niet alleen op de markt. Het bedrijf maakte ook dure vergissingen, zoals de mislukte overname van de Britse concurrent Mytravel. Sindsdien sleepte de onderneming een loodzware koffer met schulden achter zich aan. Alleen al om de financiële lasten te betalen, moest ze jaarlijks 3 miljoen reizigers op vakantie sturen. Dat maakte Thomas Cook kwetsbaar voor tegenslag, zoals een warme Britse zomer, die toeristen in eigen land hield. Bovendien kampte Thomas Cook met een vrij zware kostenstructuur, wat de concurrentie met pure onlinespelers moeilijk maakte. De geruchten dat het bedrijf in slechte financiële papier zat, hielpen ook niet om klanten te werven – gegijzeld worden in een hotellobby om je factuur een tweede keer te betalen is niet meteen een droomvakantie.

De financiële put was uiteindelijk te diep om het reddingsplan een kans op slagen te geven. De Chinese hoofdaandeelhouder, Fosun, was bereid nog eens 450 miljoen pond te investeren, maar die inspanning kwam te laat en was te klein. Alleen enkele hefboomfondsen die zich hadden verzekerd tegen het faillissement van Thomas Cook, werden er beter van. Zij krijgen flink uitbetaald en hadden er dus geen belang bij dat Thomas Cook gered zou worden. Toch hebben die fondsen de reddingsoperatie niet getorpedeerd, want het faillissement ging zo snel dat ze niet eens de kans kregen een veto tegen een oplossing uit te spreken. Die verzekeringscontracten, de zogenaamde credit default swaps, hebben zeker hun functie op de financiële markten, maar de vraag blijft of het netjes is te speculeren op een faillissement, zeker als je een rol kan spelen in de doodsstrijd van de betrokken onderneming.

Thomas Cook was deze week zeker niet de enige die getroffen werd door de toorn van klant. In eigen land moet DPG Media, het bedrijf boven onder meer VTM, de zeilen bijzetten. Het businessmodel staat onder druk omdat steeds meer mensen uitgesteld kijken en de reclame overslaan. DPG Media wil via een sanering middelen vrijmaken om te investeren in de digitalisering van het aanbod. Een streamingdienst met content van eigen bodem moet de concurrentie aangaan met de buitenlandse platformen zoals Netflix, Disney en Apple. De consument is echter niet bereid meer dan twee van zulke abonnementen te betalen. De keuze van de klant wordt meedogenloos.

Brexit

Dinsdag. Een week zonder brexitnieuws is een week niet geleefd. Premier Boris Johnson leed een nieuwe nederlaag. Het hooggerechtshof vernietigde de opschorting van het Britse parlement. Dat impliceert dat Johnson aan de Britse koningin heeft gevraagd onwettelijk te handelen. Heiligschennis, maar veel verandert het niet aan de situatie. De do or die-strategie van Johnson om op 31 oktober met of zonder deal uit de Europese Unie te stappen, lag al langer in puin. Het Britse parlement had voor de opschorting nog gestemd tegen een brexit zonder akkoord met de Europese Unie. Dat betekent dat Johnson op de Europese top van 17 en 18 oktober ofwel een deal moet sluiten met de EU, ofwel door het stof moet kruipen door nieuw uitstel te vragen. De contouren van een nieuwe brexitdeal zijn evenwel in geen velden of wegen te bekennen. Tegelijk houdt Johnson vol dat hij geen nieuw uitstel zal vragen. Nieuwe verkiezingen komen er voorlopig ook niet. De Labour-oppositie wil de ondergang van Johnson in Brussel voor geen geld ter wereld missen, en de peilingen boezemen de oppositie te weinig vertrouwen in om snel hun geluk te wagen.

Verdeeldheid in de ECB

Woensdag. Tradities zijn er om in ere te houden, moet Sabine Lautenschläger gedacht hebben. De Duitse nam ontslag als lid van de raad van bestuur van de Europese Centrale Bank (ECB), uit onvrede met het beleid. Jürgen Stark en Axel Weber deden het haar acht jaar geleden voor.

Het is een nieuw signaal van een diepe verdeeldheid in de ECB tussen de noordelijke spaarnaties, die een orthodoxer beleid willen, en de zuidelijke schuldenlanden, die een zo soepel mogelijk beleid willen. Christine Lagarde wacht als nieuwe voorzitter van de ECB de zware taak de neuzen enigszins in dezelfde richting te krijgen, zeker als de Europese economie verder zou verzwakken.

Een brexit zonder deal en Amerikaanse importheffingen op Europese auto’s kunnen de ECB verplichten nog frivoler te werk te gaan, zeker als Duitsland blijft weigeren het recessiegevaar kapot te spenderen via een losser fiscaal beleid. “We hebben een grote deal nodig tussen de Europese Centrale Bank en de Duitse regering. Als Duitsland zijn fiscaal beleid versoepelt, kan de ECB haar expansieve beleid milderen. Lagarde is de geknipte persoon om die deal te onderhandelen”, zegt Melvyn Kraus van Stanford University in Financial Times. Het is veelzeggend dat de voorzitter van de onafhankelijke Europese Centrale Bank meer dan ooit aan politiek zal moeten doen om de kruik te water te houden.