Aan het eind van een regenboogcoalitie staat geen pot met goud

Paul Magnette probeert de bouw een nieuwe federale regering te betalen met geld van de toekomst. Of hoe paars-groen zich lijkt op te maken voor een duur bisnummer.

De paars-groene regeringen van Guy Verhofstadt zetten na de eeuwwisseling de overheidsfinanciën een pad in de korf door de intrestbonus op te souperen. Een historische kans om de vergrijzing gedeeltelijk op voorhand te financieren werd toen grandioos verkwanseld. Paars en groen zijn ook de favoriete kleuren van Paul Magnette. Ook de bijbehorende lakse begrotingsstrategie kan de informateur bekoren. Ging twintig jaar geleden de ambitie om een primair overschot vast te houden overboord, dan wordt deze keer het streven naar een begrotingsevenwicht geschrapt. Een structureel begrotingstekort van minus 3 procent wordt het nieuwe evenwicht. Magnette zou geen grote belastingverhoging genegen zijn. Al weet je dat nooit, maar een grondige sanering van de uitgaven staat ook niet op het programma van het nieuwe paars-groen. Twintig jaar geleden kreeg rood het cadeau van stijgende uitgaven en blauw het cadeau van lagere belastingen. Vandaag zijn nieuwe cadeaus bij gebrek aan centen niet mogelijk. In de nieuwe versie van die deal gaat het om mekaar niet pijn doen. De olifant in de kamer, de stijgende vergrijzingskosten, wordt doodgezwegen.

Risicovolle strategie

Een nieuwe regering met deze begrotingsstrategie zou met de witte vlag zwaaien in de budgettaire strijd tegen de vergrijzing. Beleidsmakers weten nochtans heel goed wat er moet gebeuren, maar weten nog beter dat je daar geen verkiezingen mee wint. Het gaat om het verder optrekken van de pensioenleeftijd, of om lagere pensioenen voor korte carrières. Maar enquête na enquête, met de verkiezingen van mei dit jaar als meest betrouwbare peiling, geeft aan dat de bevolking niet wil van weten van een strenger pensioenbeleid. En dus wordt het probleem doorgeschoven naar de volgende regeringen en generaties.

Die strategie is te risicovol. De vergrijzing betalen met schulden verhoogt de kwetsbaarheid van de overheidsfinanciën die nog altijd op slappe benen staan. De kruik van de hoge overheidsschuld blijft te water zolang de rente heel laag blijft en de economie nog een beetje blijft groeien. De Europese Centrale Bank (ECB) rekende vorige week voor de lol eens uit wat met de overheidsschuld van de Europese landen met een hoge schuldgraad, waaronder België, zou gebeuren mochten de demonen van een recessie en een opwaartse renteschok samenspannen. De schuldgraad zou met 30 procentpunt stijgen de volgende tien jaar. Voor België betekent dat een overheidsschuld van 130 procent tegen 2028. Oplopende rentelasten en verder denderende vergrijzingskosten zullen in dat scenario de regering het mes op de keel zetten. De vorming van een federale regering wordt er de volgende jaren niet noodzakelijker makkelijker op.

Worstcasescenario

Dat is natuurlijk een worstcasescenario. Het punt is dat Magnette de ogen wil sluiten voor de risico’s op tegenslag. Laat ons doen alsof de rente laag blijft. Laat ons doen alsof de economie een minimum aan groei kan vasthouden. Laat ons doen alsof we Japan kunnen imiteren, en dat we dankzij de beschikbaarheid van interne spaarmiddelen de overheidsschuld ongestraft kunnen laten oplopen, tot 300 procent desnoods. Laat ons doen alsof aan het eind van een regenboogcoalitie een pot met goud staat. Laat ons doen alsof de begrotingsreprimande van de Europese Commissie voor de show was, en dat Europa een nieuwe budgettaire koers genegen is naar Frans voorbeeld. Frankrijk flirt met een begrotingstekort van 3 procent door een mix van hogere uitgaven en lagere belastingen. Als het regent in Parijs, dan druppelt het in Brussel.

Het argument van overheidsinvesteringen wordt in stelling gebracht om de oplopende tekorten goed te praten. Er is wat voor te vertellen dat, gegeven de lage rente, de overheid meer moet investeren, maar je kunt er gif op innemen dat het begrip ‘investeringen’ zéér ruim zal geïnterpreteerd worden. De Brusselse regering heeft niet lang gewacht om op die manier een begroting met een tekort van 20 procent te maken. De techniek van debudgetteringen rolt de rode loper uit voor geknoei met de boeken en is precies daarom in het verleden afgeschaft. Overheden in dit land maken al lang gebruik van de lage rente, en ze doen dat helaas niet om te investeren, maar om hervormingen uit te stellen. Paars-groen bis dreigt een dure affaire te worden.