Ongewild in de schijnwerpers: hoe de discrete redersfamilie Saverys strijd voert rond Euronav

‘Zeeslag in Antwerpen’, ‘De Vikings komen.’ ‘Aan de Vikings verpatsen.’ Het regent grote woorden in de overnamestrijd rond de rederij Euronav. De Vlaamse familie Saverys en de Noorse reder John Fredriksen azen op een van de grootste wereldspelers in de olietankervaart. Wie is deze familie?

Het heeft iets van een spelletje Stratego tussen grote ego’s. De Noorse miljardair John Fredriksen, de grootste individuele aandeelhouder van de Noorse olietankerrederij Frontline, en de Vlaamse familie Saverys hebben sinds kort allebei bijna een kwart van de aandelen van de concurrent Euronav. Een patstelling, want elke partij heeft daarmee een blokkeringsminderheid. De familie Saverys kan nog aanvoeren dat Euronav haar kind is. Voor ‘de Viking’ is Euronav hooguit een adoptiekind.

Euronav, een specialist in zeevervoer van ruwe olie, werd in 2004 afgesplitst van een andere reder, de Compagnie Maritime Belge/Belgische Scheepvaartmaatschappij. Die is beter bekend onder de afkorting CMB, en kwam begin jaren negentig in handen van de familie Saverys. Bij de splitsingsoperatie in 2004 ging Euronav naar de beurs.

Van Boel naar Saverys

De familie Saverys was toen al jaren een naam als een klok in de rederijwereld. Door een huwelijk in de vijfde generatie (zie stamboom) verzeilde ze bij de scheepswerven van de familie Boel in het Oost-Vlaamse Temse. De tak-Saverys legde zich gaandeweg steeds meer toe op scheepsvrachtvervoer, en niet op scheepsbouw.

CMB is de belangrijkste vennootschap van de familie. Aan de Antwerpse De Gerlachekaai staat het hoofdkantoor van de wereldwijd actieve vervoerder van zogenaamde droge vracht: vooral ijzererts, steenkool, chemicaliën, maar ook landbouwgrondstoffen.

De afgesplitste nevenactiviteiten huizen daar ook nog altijd. Euronav zit er, ondanks de al een jaar aanslepende titanenstrijd. En ook Exmar, in 2003 naar de beurs gebracht. De tankers van Exmar vervoeren aardgas. De controlerende eigenaar is de familie rond Nicolas Saverys, een oom van de huidige zaakvoerders bij CMB (zie stamboom). De drie bedrijven zitten weliswaar op verschillende verdiepingen. Maar de kans dat het management elkaar kruist aan de koffiemachine, en dan keuvelt over de overnamestrijd, is niet denkbeeldig.

Ondanks de versnippering na zeven generaties, blijft het aandeelhouderschap van al die activiteiten beperkt tot één familietak. In de strijd rond Euronav staan vooral Marc Saverys en zijn drie zonen Alexander, Ludovic en Michaël in de schijnwerpers. Zij zijn de eigenaars van CMB, via de patrimoniale holding nv Saverco.

Al is schijnwerpers niet het juiste woord. Marc en zijn zonen zijn geen tafelspringers. “Het is een zeer discrete familie”, zegt een intimus. “Echte entrepreneurs. Zo zouden er meer moeten zijn in Vlaanderen. Ze nemen met veel passie doordachte risico’s. Maar door de strijd om Euronav staan ze plots in de belangstelling, en dat is uitzonderlijk. Alexander gebruikt nu ook scherpe woorden. ‘Het is geen goed idee dat Euronav aan de Vikings wordt verpatst.’ Zijn vader Marc zou die taal wellicht nooit gebruikt hebben.”

De rederswereld is er eentje van ons kent ons. Een microkosmos die wereldwijd opereert, maar functioneert op basis van vertrouwen en persoonlijke relaties. Wie in die biotoop van kindsbeen is opgegroeid, start met een groot voordeel. Alexander, Ludovic en Michaël Saverys kregen in het najaar van 2014 operationeel de touwtjes in handen bij CMB. Hun vader liet zich bij die machtswissel ontvallen dat zijn zoons scheepvaart in de genen hebben zitten. “Het zijn weliswaar drie broers, maar ze zijn heel verschillend van elkaar”, vervolgt de intimus van de familie. “Alexander is supergedreven, een visionair. Ludovic is de strateeg. Hij moet de grote plannen van Alexander concreet onderbouwen. Michaël is operationeel sterk, en een uitstekende commerciële man.” Volgens de officiële betiteling op de website van CMB is Alexander CEO, Ludovic CFO, en Michaël directeur vrachtoperaties.

Zieltogende dolfijn

Antwerpen is dan wel het epicentrum van de activiteit van de Saveryssen, toch is de term Antwerpse redersfamilie verkeerd. De familie behoort tot een Belgicistisch, verfranst Gents milieu. Al spreekt iedereen wel vlekkeloos Nederlands. Marc en zijn twee zonen wonen in een groen domein nabij Gent. Wie een blik op de balanscijfers van de overkoepelende holding Saverco werpt (zie tabel), ziet nochtans weinig ruimte voor dure uitspattingen. Maar de familie Saverys toonde de voorbije kwarteeuw dat ze overeind kon blijven in de bij uitstek volatiele sector van de scheepvaart. “In onze sector gaat het ofwel heel goed, ofwel heel slecht. De jaren dat het zozo is, zijn uitzonderingen”, zei Alexander Saverys in een interview in Trends in 2017. “Als het niet in je bloed zit, moet je niet in een rederij investeren”, waarschuwt een sectorkenner. “Voor een buitenstaander is een rederij zowat het allerlaatste waarin je geld moet steken.”

Alexander betaalde zelf veel leergeld. Hij richtte in 2004 Delphis op, oud-Grieks voor ‘dolfijn’. Dat was een knipoog naar zijn grootvader Philippe, die gefascineerd was door het oude Griekenland. De specialist in kustvaart groeide initieel als kool, ook door een fikse overname van een Duitse reder. En toen kwamen de slechte jaren. Van 2007 tot 2014 schreef de nv Delphis onophoudelijk rode cijfers, met eind 2014 een overgedragen verlies van 200 miljoen euro.De familiale holding Saverco kon de zieltogende dolfijn met 145 miljoen euro middelen overeind houden. Alexander zei achteraf dat hij er wijsheid opdeed voor de rest van zijn leven.

Om goed te leven, moet je hard werken

Maar Alexander is er de man niet naar om bij een tegenslag in zijn schulp te kruipen. Niet alleen zijn gestalte – twee meter – maakt indruk, ook zijn doorzettingsvermogen. Als student voer hij mee op de zeeschepen van het familiebedrijf, als kolenschepper in het ruim. In 2014 werd hij op zijn 36ste de CEO van CMB, het belangrijkste zeevrachtvervoerbedrijf van de familie. In die tijd noemde Trends hem een van de meest beloftevolle zestig managers van de toekomst. Alexander gaf meteen een boodschap mee voor de nieuwe generaties. “Ze moeten niet te veel zagen en klagen dat het allemaal slecht gaat, ze moeten de handen uit de mouwen steken. Ik wens hen een goed leven, en dat bereik je door hard te werken.” Hij gaf ook zelf het voorbeeld: als entrepreneur bij Delphis knutselde hij in het weekend aan bureautafels en stoelen.

Desondanks was het bij CMB en de holding Saverco de voorbije jaren vooral kommer en kwel. Pas in 2021 klaarde de hemel op. Eindelijk was er weer winst, het gevolg van betere markten voor het vervoer van droge lading. Die markt is onderhevig aan sterke schommelingen, extra beïnvloed door het aantal nieuwbouwschepen. Schepen zijn een heel belangrijk actief voor de groep (zie tabel). Vader Marc Saverys zou een fijne neus hebben voor de aan- en verkoop van schepen. In de balans van Saverco staan ze tegen hun boekwaarde. In 2021 werden zes containerschepen verkocht, wat mee de forse winst verklaart. Ook 2022 zag er mooi uit. Door de oorlog daalde de export van graan en kolen uit Oekraïne en Rusland naar Europa. Dat leidde tot langere scheepvaartroutes en hogere vrachtprijzen.

Onassis versus Saverys

In de titanenstrijd rond Euronav staan de strategie van de familie Saverys en die van John Fredriksen haaks op elkaar. De Noor wil vooral ruwe olie blijven vervoeren. Alexander Saverys wil de vloot van Euronav gebruiken om waterstof te vervoeren, en die energiebron ook als brandstof te gebruiken, in plaats van diesel. Euronav zou dan hechter samengaan met de vennootschap CMB.TECH, die nieuwe technologieën verenigt. In Namibië sloot CMB.TECH een joint venture met O&L Group, het grootste privéconglomeraat in het Afrikaanse land. Die zou vanaf eind dit jaar waterstof produceren.

De andere aandeelhouders van Euronav reageren voorlopig sceptisch. Hoe concreet zijn de plannen? Zij willen vooral brood op de plank, in de vorm van dividenden. Een observator vindt die kritiek gerechtvaardigd. “Waarom zou je een olietankrederij kopen als je de omschakeling naar waterstof wil maken? Een compromis lijkt mij uiteindelijk de meest verstandige oplossing. John Fredriksen is de Aristoteles Onassis van onze tijd, een tot de verbeelding sprekende reder. Fredriksen heeft zich nooit laten bijten door zijn ego, net zo min als de familie Saverys. Vroeg of laat zullen ze elkaar tegemoetkomen. Ze hebben geen enkel belang bij een strijd.”