Hoe de banken tegen wil en dank de economie moeten redden

Om de economie te redden schakelt de overheid de banken in. Van uitstel van afbetaling van uw woonkrediet tot overbruggingskredieten voor kmo’s. Maar in welke mate zijn de banken bereid om u te helpen?

De coronacrisis treft de economie bijzonder hard. Meer dan een miljoen Belgen zijn tijdelijk werkloos, en heel wat bedrijven en zelfstandigen moesten de deuren sluiten. Het Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO) schat het verlies aan inkomsten op 2,4 miljard euro per week. Intussen moeten leningen worden afgelost, huur betaald en facturen voldaan. Om de gezinnen en de ondernemingen zuurstof te geven, sloten de federale regering en de Nationale Bank een overeenkomst met de banken.

1. Hoe kunnen de banken u helpen?

“We willen voorkomen dat gezonde bedrijven over de kop gaan en gezinnen in betalingsproblemen komen”, zei minister van Financiën Alexander De Croo (Open Vld) bij de voorstelling van het akkoord. Het maatregelenpakket valt uiteen in twee delen. Enerzijds bieden de banken een uitstel van betaling van zes maanden voor bestaande kredieten aan. Anderzijds stelt de overheid zich deels garant voor alle nieuwe kredieten en kredietlijnen, met een maximale looptijd van twaalf maanden, die banken verstrekken aan ‘levensvatbare bedrijven en zelfstandigen’. Die garantieregeling omvat 50 miljard euro aan kredieten.

2. Wie kan hiervan genieten?

Zowel particulieren, zelfstandigen, kmo’s als grote ondernemingen. Maar zij moeten kunnen bewijzen dat ze terugbetalingsproblemen hebben die het gevolg zijn van de coronacrisis. Particulieren en zelfstandigen kunnen uitstel van betaling voor hun hypothecaire lening krijgen tot en met 31 oktober 2020. Bedrijven kunnen uitstel van betaling voor hun ondernemingskrediet verkrijgen tot dezelfde datum. Ondernemingen kunnen tevens nieuwe kredieten aanvragen die onder de garantieregeling vallen.

3. Wat is de timing?

Aanvragen voor 30 april genieten van de maximale termijn van zes maanden betalingsuitstel. Aanvragen na 30 april kunnen niet van de maximale termijn genieten. Het advies van Febelfin luidt: neem contact op met uw bankier en bespreek uw dossier. En wacht niet te lang. “Want als u pas in juni uitstel van betaling vraagt, dan geldt het uitstel maar voor de afbetalingen van de vier volgende maanden, tot eind oktober”, zegt Rodolphe de Pierpont, de woordvoerder van Febelfin. De banken vragen om hen te contacteren via telefoon, mail of de mobiele app.

4. Krijgt iedereen uitstel van betaling?

Neen, enkel Belgen die getroffen zijn door de crisis omdat ze besmet zijn, tijdelijk of definitief werkloos zijn, hun zaak hebben moeten sluiten, of geconfronteerd worden met een forse terugval van de economische activiteit in hun bedrijf. U moet daarvan een bewijs voorleggen. “Het uitstel wordt niet automatisch verleend”, beklemtoont een bankier. “Klanten met een hypothecaire lening moeten aantonen dat de betaalproblemen het gevolg zijn van de coronacrisis, en dat ze op eigen houtje geen oplossing hebben.” Klanten die op 1 februari al met een betalingsachterstand kampten, kunnen geen beroep doen op de maatregel.

5. Geldt het uitstel voor alle hypothecaire leningen?

Ja, ongeacht de looptijd of de formule (vaste of variabele rente). De regeling geldt niet voor consumentenkredieten (bijvoorbeeld leningen voor de aankoop van een wagen), al dringt de consumentenvereniging Test-Aankoop daar wel op aan. Het uitstel geldt zowel voor kapitaal- als voor renteaflossingen, en er worden geen dossierkosten aangerekend. Maar de intresten gedurende het betalingsuitstel worden achteraf wel verrekend. Enkel wie netto minder dan 1700 euro beschikbaar inkomen per maand overhoudt, wordt daarvan vrijgesteld. In dat geval neemt de bank de verschuldigde intresten op zich.

6. Welke criteria gebruiken de banken om mensen uit te sluiten?

Een belangrijk criterium om geen uitstel van betaling te verlenen aan particulieren is de hoeveelheid spaargeld. “We houden voor de woonkredieten rekening met de terugbetalingscapaciteit van de kredietnemers”, zei Johan Thijs van KBC bij de voorstelling van het akkoord. Concreet blijkt nu dat de spaarbuffer niet groter mag zijn dan 25.000 euro. Daarbij wordt rekening gehouden met het totaal roerend vermogen op zicht- en spaarrekeningen en in de beleggingsportefeuille, bij uw eigen of een andere bank. Pensioensparen wordt niet meegerekend.

7. Wat met bedrijven die uitstel van betaling aanvragen?

Bedrijven die uitstel van betaling voor hun ondernemingskrediet aanvragen, moeten gedurende maximaal zes maanden geen kapitaal aflossen, maar zijn wel de renteaflossingen verschuldigd. Nadat de periode van uitstel is afgelopen, hernemen de betalingen. De looptijd van het krediet wordt verlengd met de periode van het betalingsuitstel. Met andere woorden: de kredietnemer zal maximaal zes maanden langer zijn krediet terugbetalen dan oorspronkelijk bepaald. Uitstel van betaling is mogelijk voor kredieten met vaste aflossingen of vaste voorschotten, en voor kaskredieten. Leasing- en factoringcontracten worden uitgesloten. Er worden geen dossier- of administratieve kosten aangerekend.

8. Welke bedrijven kunnen betalingsuitstel bekomen?

“Gezonde bedrijven verdienen onze steun”, zei Max Jadot, de CEO van BNP Paribas Fortis, een week geleden. “We zullen gezonde bedrijven met een tijdelijk probleem alle kansen geven om deze moeilijke periode te overbruggen.” Gezonde bedrijven zijn volgens de banksector bedrijven die geen betalingsachterstand hadden bij de fiscus, de sociale zekerheid of een financiële instelling op 1 februari 2020, of die maximaal 30 dagen betalingsachterstand hadden op 29 februari 2020. Ook bedrijven die een schuldherschikking kregen, komen niet in aanmerking voor betalingsuitstel.

9. Welke overbruggingskredieten genieten van de overheidswaarborg?

Het gaat om leningen met een maximumduur van twaalf maanden. De bedoeling is liquiditeiten te verschaffen waardoor zelfstandigen, bedrijven of kmo’s kasproblemen kunnen voorkomen. Herfinancieringen worden uitgesloten. Per onderneming kan maximaal 50 miljoen euro geleend worden. Alle nieuwe bijkomende kredieten en kredietlijnen die tot en met 30 september worden verstrekt, vallen onder de garantieregeling als ze tot doel hebben tijdelijke cashproblemen op te lossen. Leningen die dienen voor pakweg acquisities of vastgoedinvesteringen genieten niet van de overheidswaarborg.

10. Hoeveel kost de overheidsgarantie u?

De overheidsgarantie is niet gratis. Ze bedraagt 0,25 procent voor kmo’s (bedrijven met maximaal 250 personen in dienst, een omzet lager dan 50 miljoen euro of een balans kleiner dan 43 miljoen euro). Voor grotere bedrijven bedraagt het tarief 0,5 procent. De rente voor de nieuwe kredieten is vastgelegd op maximaal 1,25 procent. Dat betekent dat het globale rentetarief voor het overbruggingskrediet, afhankelijk van de grootte van de onderneming, op 1,5 of 1,75 procent komt. Stel dat een horecazaak een overbruggingskrediet op twaalf maanden afsluit tegen 1 procent, dan moet die inclusief de overheidsgarantie 1250 euro rentelasten betalen.

11. Wat als het toch misloopt?

Aan het einde van de garantieregeling (30 september 2021) wordt bekeken hoe groot de verliezen op de toegekende kredieten zijn. De overheid en de financiële sector zijn overeengekomen de lasten te verdelen. De eerste 3 procent verliezen wordt volledig door de banken gedragen. Het gaat om maximaal 1,5 miljard euro. Voor de kredietverliezen tussen 3 en 5 procent geldt een 50/50-verdeling tussen de overheid en de financiële sector. Als de verliezen boven 5 procent oplopen, neemt de overheid 80 procent van de lasten op zich en de banken 20 procent.

12. Wie draait op voor het gros van de factuur?

De Nationale Bank heeft becijferd dat de maximale kredietverliezen over de afgelopen tien jaar (inclusief de financiële crisis van 2008-2009) ongeveer 1 procent bedroegen. Dat zou betekenen dat in geval van een klassieke economische crisis de banken alle verliezen dragen. “Dit zal de overheid in principe niets kosten”, maakte Thijs zich al sterk. Enkel bij een uitzonderlijk zware crisis (drie keer zo zwaar als de financiële crisis) zou de overheid moeten tussenbeide komen, aldus de NBB. Helaas ziet het ernaar uit dat de coronacrisis een ongeziene economische ramp wordt.

13. Kunnen de banken de verliezen aan?

In het allerslechtste scenario kunnen de banken 11,5 miljard euro verliezen aan de overeengekomen waarborgregeling. Dat is een forse klap, maar in theorie niet levensbedreigend. De meeste grootbanken boekten de voorbije jaren miljardenwinsten en verstevigden onder druk van de regelgevers hun kapitaalbuffers. Die reserves kunnen ze nu aanspreken. Maar het cijfer van 11,5 miljard euro houdt geen rekening met de kredietverliezen die de banken ongetwijfeld ook zullen boeken op hun bestaande leningen. Het gaat dan over de lopende bedrijfskredieten en de erg grote portefeuille hypothecaire leningen. Als massaal veel bedrijven en particulieren in gebreke blijven, is een nieuwe bankencrisis niet uit te sluiten.

14. Hoe groot is het risico dat de banken op de kredietrem gaan staan?

Het lijkt logisch dat de banken voorzichtiger worden in de toekenning van kredieten. Maar ze hebben ook baat bij het toekennen van de overbruggingskredieten. Zo niet dreigen de kredietverliezen hoog op te lopen en draaien ze er volledig zelf voor op. Bovendien voorziet de Europese Centrale Bank (ECB) via haar TLTRO-programma goedkope financiering voor de banken, waardoor ze eigenlijk betaald worden om kmo’s te financieren. Het federale parlement besliste dat de banken elke kredietaanvraag, ook diegene die ze weigeren, moeten melden aan de kredietcentrale van de federale overheidsdienst Financiën, zodat die kan nagaan of de banken hun engagement nakomen.

15. Wat als een bank toch failliet dreigt te gaan?

De ECB riep de banken op tot eind dit jaar geen dividenden uit te keren en geen eigen aandelen in te kopen. Op die manier houden ze de winst in huis en versterken ze hun kapitaalbuffers. KBC, ING, ABN Amro, Banco Santander en Unicredit beslisten meteen die aanbeveling te volgen. In het geval van KBC gaat het om 1 miljard euro cash die niet uitgekeerd en aan de reserves toegevoegd wordt. Mochten de bankreserves toch niet bestand zijn tegen de coronaschok, dan zullen de aandeelhouders een instelling moeten herkapitaliseren – al dan niet met de hulp van de overheid. Als een bank toch failliet dreigt te gaan, zal het Europese afwikkelingsfonds tussenbeide komen.