Hoe kunnen beleggers weten hoeveel een fondsendeelbewijs kost?

Bij aandelen en trackers weten beleggers exact tegen welke prijs ze iets kopen of verkopen. Bij beleggingsfondsen is elke transactie een beetje een sprong in het duister.

De handelsvolumes op Euronext Brussel vielen vorig jaar met meer dan een tiende terug. Dat deelde CEO Vincent Van Dessel mee tijdens de nieuwjaarsreceptie van de Brusselse beurs. “Bovendien gebeuren steeds meer transacties tegen de slotkoers”, merkte hij op. “Die evolutie is het gevolg van de stijgende populariteit van beleggingsfondsen, ten nadele van afzonderlijke aandelen. De in- en uitstapprijzen van fondsen worden meestal berekend op basis van de slotkoersen van de onderliggende activa.”

Een individueel aandeel kopen of verkopen kan op elk moment van de handelsdag tegen de gangbare marktprijs van het moment. Beleggers kunnen ook met limietorders werken, zodat hun aan- of verkoop pas wordt uitgevoerd als het aandeel een bepaalde limiet heeft bereikt. De prijs of de koers van een aandeel wordt bepaald door de vraag en het aanbod op de beurs. Als een verkoper een bepaalde prijs wil voor zijn aandelen, dan moet hij wachten tot een koper bereid is die prijs neer te tellen.

Bij beleggingsfondsen gebeurt de prijszetting anders. We hebben het dan in de eerste plaats over de populaire beveks en sicavs. Bevek staat voor een beleggingsvennootschap met veranderlijk kapitaal. Sicav is de Franse vertaling van bevek en staat voor société d’investissement à capital variable. De naam zegt het zelf: het kapitaal van die fondsen verandert voortdurend.

Wanneer een belegger in zo’n fonds wil instappen, vloeit er geld in het fonds en worden er nieuwe aandelen of deelbewijzen van het fonds gecreëerd. Wanneer diezelfde belegger wil uitstappen, koopt de beleggingsvennootschap of het fonds die fondsenaandelen terug tegen de zogenoemde netto-inventariswaarde (NIW) van dat moment.

De netto-inventariswaarde van een fonds wordt regelmatig, meestal dagelijks, gepubliceerd. Dat is zo omdat de portefeuille van een fonds is opgebouwd uit meerdere onderdelen. Dat kunnen bijvoorbeeld aandelen of obligaties zijn. De netto-inventariswaarde is de som van alle componenten, gedeeld door het aantal deelbewijzen die van het fonds in omloop zijn. Daarbij wordt ook meteen rekening gehouden met de beheers- en transactiekosten. Vandaar de term ‘netto’.

Vastgelegde tijdstippen

De waarde van alle onderliggende activa waarin een fonds belegt, schommelt continu. Die fluctuaties hebben een invloed op de netto-inventariswaarde van de bevek. Omdat het om een korf van aandelen of obligaties gaat, zijn die waardeschommelingen wel kleiner dan bij individuele aandelen of obligaties.

“De netto-intrinsieke waarde wordt niet continu berekend, maar op vastgelegde tijdstippen”, zegt Knut Huys, de fondsenspecialist bij Deutsche Bank. “En dat is niet noodzakelijk aan het einde van de handelsdag. De fondsbeheerders groeperen alle in- en uitstromen van de beleggers, waardoor ze besparen op transactiekosten.”

De beheerders kunnen een beetje spelen met de cashpositie, in afwachting van kansen of om af te kunnen wijken van de beursindexen. Ze moeten ook de cashpositie van het fonds in de gaten houden. Een fonds mag niet te veel en niet te weinig cash aanhouden.

“Die werkwijze geeft de beheerder ook de kans actief te beslissen welke effecten hij wil bijkopen, kopen of verkopen, al naargelang de in- en uitstromen van geld”, legt Knut Huys uit. “De effectieve netto-intrinsieke waarde wordt meestal pas één of twee dagen later gepubliceerd. Dat is dan de prijs waartegen u het fonds zal kopen of verkopen. Bij sommige fondsen gebeurt de berekening van de netto-intrinsieke waarde zelfs maar wekelijks of om de veertien dagen. De frequentie vind je terug in de prospectus.”

Bevek versus tracker

Naast open beleggingsfondsen zoals beveks bestaan er ook beursgenoteerde beleggingsfondsen. Die kent u wellicht als trackers of ETF’s. Zij hebben eveneens een netto-inventariswaarde die de inhoud van hun portefeuille weergeeft, maar daarnaast hebben ze ook een beurskoers. Die koers is altijd een goede en actuele weerspiegeling van de intrinsieke waarde van de tracker. Met andere woorden: wanneer u een beursgenoteerd beleggingsfonds koopt of verkoopt, weet u tegen welke prijs dat zal gebeuren. Dat is bij open beleggingsfondsen niet het geval.

“Koop of verkoop je echter een niet-beursgenoteerde bevek, dan weet je nooit de exacte transactieprijs op dat eigenste moment”, zegt Knut Huys. “Maar daar hoef je als belegger met een langetermijnhorizon niet wakker van te liggen. Focus on time in the market, not market timing. De samenstelling van het fonds in functie van je risicoprofiel, de juiste fondsbeheerder en de kostenstructuur van het fonds zijn veel belangrijkere aandachtspunten.”

De cut-off time

Toch is het als fondsenbelegger aangewezen ook te informeren naar de zogeheten cut-off time. Dat is het allerlaatste moment waarop u een koop- of verkoopdracht kunt doorgeven zodat die nog diezelfde werkdag wordt uitgevoerd. “Cut-offs zijn vaak afhankelijk van de onderliggende activa en de keuze van het fondsenhuis”, weet Knut Huys. “Neem nu een wereldwijd gespreid aandelenfonds: daarvoor zijn de Japanse markten al gesloten wanneer de Europese openen. De cut-offs variëren meestal tussen 11 en 17 uur. De details vind je terug in de prospectus.”

“Beleggers moeten niet alleen rekening houden met de cut-off time van het fonds zelf, maar ook met de cut-off van de bank of de broker waaraan ze hun order doorgeven”, zegt Dirk Van Biesen, product manager trading, investing and savings van Keytrade Bank. Via die internetbank kunnen beleggers doorgaans tegen relatief lage forfaitaire instapkosten (9,95 euro) in en uit beleggingsfondsen stappen.

“Bij Keytrade Bank is de cut-off bijvoorbeeld vastgesteld op 11.30 uur”, vervolgt Dirk Van Biesen. “Zelfs wanneer beleggers een aankooporder al om 9 uur zouden doorgeven, dan nog zal Keytrade Bank die opdracht pas doorsturen naar de fondsbeheerder voor uitvoering om 11.30 uur. Stel dat de cut-off van het betrokken fonds 10 uur is, dan zal de prijs pas de volgende dag ‘s avonds worden vastgesteld.”