De lessen uit de neergang van de cryptobeurs FTX: cryptobeleggers hebben bescherming nodig

‘s Werelds op twee na grootste cryptobeurs FTX is failliet. Een week geleden nog zag niemand dat aankomen. Dat debacle is een zoveelste bewijs dat de cryptosector dringend gereguleerd moet worden.

Het verhaal in het kort: na geruchten over een tekort aan cryptoreserves trokken klanten vorige week massaal weg van de cryptobeurs FTX. Die geruchten bleken te kloppen, want FTX had niet genoeg cryptomunten in reserve om aan de vraag te voldoen. Op vrijdag vroeg FTX het faillissement aan en nam de 30-jarige CEO en oprichter Sam Bankman-Fried ontslag.

Dat debacle is een zoveelste bewijs dat de cryptosector dringend gereguleerd moet worden. Het risico op het soort wantoestanden waar FTX aan ten onder ging, is in de traditionele financiële sector veel minder groot. De belangenconflicten waar Sam Bankman-Fried in verzoop, zijn ondenkbaar in de reguliere financiële wereld. Voordat hij FTX oprichtte, stond hij aan het hoofd van Alameda Research, een van de grootste hefboomfondsen in de cryptowereld. Hij heeft altijd beweerd dat hij zijn beurs en zijn fonds gescheiden hield, maar nu blijkt dat FTX voor 10 miljard dollar aan cryptomunten die het voor klanten bewaarde, heeft uitgeleend aan Alameda, dat daar risicovolle beleggingen mee deed. Het onderpand dat Alameda daarvoor in ruil gaf, bestond voor een groot deel uit FTT, de cryptomunt die FTX zelf uitgeeft en dient om klanten kortingen mee te geven.

FTX leende dus cryptomunten van klanten aan een zusteronderneming die daarmee belegde, en kreeg als onderpand in ruil een cryptomunt die het zelf uitgaf. Alleen al op papier klinkt dat als een klucht. In de bankensector staan Chinese muren tussen de investerings- en de andere activiteiten. Regelgevers kijken daar nauwgezet op toe en geven miljoenenboetes bij inbreuken. In de cryptosector is het op dat gebied nog vrijheid, blijheid. Cowboypraktijken zoals die van Bankman-Fried hoeven dus niet te verwonderen.

De cryptosector is zo sterk gegroeid dat de essentiële spelers daarin, zoals de beurzen, een duidelijk regelgevend kader opgelegd moeten krijgen, op de maat van de sector, en aangevuld met een korps waakhonden dat voldoende scherpe tanden heeft om de naleving van de regels af te dwingen. Als de cryptosector nog enige ambitie heeft om voort te groeien, moeten de beleggers beter beschermd worden.

Eigen wallet eerst

Een adagium in de cryptowereld is ‘not your keys, not your coins‘. De klanten van FTX maakten de grote fout dat ze hun cryptomunten aanhielden op hun FTX-rekeningen. Maar de enige veilige plaats om cryptomunten te bewaren, is een persoonlijke wallet. Dat is een uniek digitaal adres, beveiligd door persoonlijke digitale sleutels en waar enkel de eigenaar met de toegangscodes of wachtwoorden aan kan.

Er zijn twee soorten wallets. Een hot wallet is een app op een smartphone of een computer, waarin cryptomunten bewaard kunnen worden. Die zijn veelal gratis te downloaden, maar iets minder veilig, doordat ze verbonden zijn met het internet. Een cold wallet is een fysiek hardwareapparaat om crypto op te bewaren, dat offline kan worden gehaald.

Behoefte aan cryptoreserves

In de traditionele beurswereld houden beleggers hun aandelen en andere beleggingen aan op een effectenrekening bij hun makelaar. Als de makelaar failliet gaat, blijven die beleggingen eigendom van de beleggers. Die zekerheid geldt niet in de cryptowereld. Cryptobeurzen zijn niet wettelijk verplicht de cryptomunten die ze voor hun klanten aanhouden veilig te stellen. Beleggers die hun bitcoins op zo’n beurs aanhouden, kunnen er enkel op vertrouwen dat die beurs als geheel voldoende bitcoins aanhoudt om ze over te dragen aan de klanten wanneer die erom vragen. Sommige cryptobeurzen publiceren onafhankelijke audits van hun reserves, maar dat zijn de uitzonderingen.

FTX deed dat niet. De beurs hield 16 miljard dollar aan cryptomunten in bewaring, maar leende daar 10 miljard van uit aan het hefboomfonds Alameda. Toen klanten voor meer dan 5 miljard dollar aan cryptomunten wilden weghalen van het FTX-platform, vermoedelijk naar hun eigen wallets, kon het niet voldoen aan die vraag.

De cryptowereld is nog heel jong en onderontwikkeld. Het is niet omdat het over gesofisticeerde technologie gaat en alles op flitsende apps draait, dat het daarom solide en betrouwbaar is. De cryptosector moet nog een hele weg afleggen inzake consumentenbescherming en deugdelijk bestuur.

Too small to fail

De neergang van FTX is de zwaarste crisis voor de nog jonge cryptosector, maar er is weinig besmettingsgevaar voor de rest van de financiële markten of de reële economie. De cryptomarkt is nog verwaarloosbaar klein. De totale marktkapitalisatie van de sector bedraagt nu minder dan 850 miljoen dollar. De wereldwijde obligatiemarkten zijn goed voor meer dan 120.000 miljard dollar en de aandelenmarkten voor zo’n 100.000 miljard dollar. ‘Too big to fail‘ geldt dus niet voor crypto.

J.P. Morgan wordt Icarus

Bankman-Fried heeft dankzij uitmuntende marketingcampagnes in heel korte tijd een heel geloofwaardige reputatie opgebouwd binnen en buiten de cryptosector. Dat begon met de schare investeerders die de oprichting mee financierde. Daar zaten gerespecteerde durfkapitaalfondsen als Sequoia en SoftBank bij. Daarnaast wist FTX beroemdheden zoals de American-footballster Tom Brady, het topmodel Gisele Bündchen of het basketbalicoon Shaquille O’Neal als ambassadeurs uit te spelen. FTX ging ook een meerjarige sponsordeal aan met de stad Miami, waarvan het sportstadion tot de FTX Arena werd omgedoopt.

De grootsheid en de alomtegenwoordigheid van FTX binnen en buiten de cryptosector maakten dat in- en outsiders zich niet konden indenken dat de cryptobeurs ooit van het toneel zou verdwijnen. CEO Bankman-Fried was het toppunt van die schijnbare vanzelfsprekendheid en onoverwinnelijkheid. Hij werd op het schild gehesen als het nieuwe wonderkind van de sector. Hij pleitte voor openheid, regulering en innovatie. In de afgelopen maanden waarin de cryptomarkten zwaar onder druk stonden, kocht hij verschillende cryptoprojecten in moeilijkheden op. FTX werd daarom het J.P. Morgan van crypto genoemd, naar de legendarische investeringsbankier die in de negentiende eeuw de consolidatie in de Amerikaanse industrie financierde. Achteraf lijkt Icarus een betere vergelijking te zijn.