De impact van El Niño op de palmolieprijs

El Niño zou wel eens een belangrijke impact kunnen hebben op de evolutie van de palmolieprijs. In dit artikel gaan we vooreerst wat dieper in op het weersfenomeen El Niño. Vervolgens bekijken we hoe u als belegger hierop kunt inspelen.

Langs de evenaar in de oostelijke Grote Oceaan komt in de loop van sommige jaren een sterke opwarming van normaal koel zeewater voor die van invloed is op het weer in grote delen van de wereld. Dit verschijnsel wordt El Niño genoemd. El Niño of Spaans voor “kleine jongen” verwijst naar het Kerstekind. Peruviaanse vissers noemen dit weersfenomeen zo omdat de opwarming van het zeewater meestal rond de Kerstperiode gebeurt en dit het einde inluidt van het visseizoen.

Gemiddeld om de vijf jaar leidt El Niño tot een hoger dan gemiddelde opwarming van het oceaanwater, waardoor het klimaat wereldwijd sterk beïnvloed wordt.

Op onderstaand beeld kan u de recente opwarming van het zeewater (SST = Sea Surface Temperature) duidelijk zien voor de kust van Peru. Rond de evenaar is een heel duidelijke rode vlek merkbaar; deze geeft aan dat de temperatuur hoger is dan het lange termijngemiddelde. Die sterke opwarming leidt tot een onstabielere atmosfeer.

Enerzijds wordt het warme oceaanwater verdampt in Zuid-Amerika en botst dit tegen het Andesgebergte en leidt het tot hevige regenval en overstromingen. Anderzijds creëert El Niño uitzonderlijke droogte in onder andere Indonesië en Papoea-Nieuw-Guinea. (zie kaart OLR Anomalies, de rode vlek boven Indonesië).

De laatste weken zijn er zeer veelbosbranden geweest in die regio, waardoor Singapore voor het eerst in de geschiedenis scholen moest sluiten omdat het veel te ongezond was om buiten te komen. In de maand september waren er in Singapore slechts 5 dagen waarbij de PSI Readings (Pollutant Standards Index) lager waren dan “100” en dus als “gezond” werden bestempeld. Gedurende 9 dagen waren de metingen tussen 200 en 300, dat als “zeer ongezond” bestempeld wordt.

Op 24 en 25 september was de luchttoestand zelfs zeer schadelijk voor de gezondheid. Ook de eerste 7 dagen van oktober was de toestand in Singapore “ongezond”. In Maleisië werden 7000 scholen tijdelijk gesloten.

Landbouw

El Niño heeft vooral voor de landbouw ernstige gevolgen. Vele landbouwgewassen gedijen het best bij zon en regen. El Niño stuurt dit ernstig in de war. De extreme droogte zorgt ervoor dat de productie van heel wat gewassen daalt. Palmolie is het belangrijkste landbouwgewas in de regio die het meest geteisterd wordt door El Niño. Vermits de vraag naar palmolie elk jaar toeneemt (gemiddeld +6% per jaar de laatste 4 jaar) leidt dit tot een onevenwicht in de vraag/aanbodverhouding met als gevolg dat de prijzen zullen stijgen.

Bovendien steken elk jaar vooral kleine boeren hun areaal in brand, wat goedkoper is dan de bomen te kappen. Maar door de extreme droogte kan elke vonk uitgroeien tot een gigantische brandhaard en hele bossen in lichterlaaie zetten, wat dus gebeurd is.

Op onderstaande kaart ziet u de brandhaarden van de afgelopen 7 dagen (4-11 oktober 2015).

Bij de minste indicatie van bosbranden wordt onmiddellijk de vinger gewezen naar de palmoliebedrijven. In de taartgrafiek kan u de brandalarmen zien per landgebruik. Hier ziet u dat slechts 6% van de brandhaarden zich op palmolieconcessies bevinden.

Een belangrijk deel van de brandhaarden (en van de ontbossing) bevindt zich buiten de zones die bestemd zijn voor concessies, nl. 47%. Een ander belangrijk deel (43%) situeert zich in plantages waarbij het hout gebruikt wordt als pulp voor de papierindustrie.

Godzilla El Niño

Volgens meerdere meteorologen is de kans op een El Niño in 2015/2016 zeer groot. Data van het “Climate Prediction Center” wijzenin die richting. De belangrijkste metingen zijn deze van het oceaanwater in de Grote Oceaan. Indien gedurende 5 achtereenvolgende driemaandsgemiddelde periodes het zeewater meer dan een halve graad warmer is dan het lange termijngemiddelde, dan is de kans op een El Niño 95%.

Wetenschappers van de NASA voorspellen zelfs een godzilla El Niño, zoals deze van 1997/1998. Toen kwamen wereldwijd 20.000 mensen om en liep de schade op tot 100 miljard USD. Sommige voorspellen dat de El Niño die momenteel in ontwikkeling is, op basis van de toestand nu, de tweede grootste kan worden van de afgelopen 65 jaar. Waarschijnlijk zijn de brandhaarden en de lage visibiliteit een voorloper van wat komen zal. Op volgende grafiek ziet u de visibiliteit op de Indonesische luchthavens.

De huidige slechte zichtbaarheid (rode lijn) in 2015 is vergelijkbaar met 1997. Op 7 oktober 2015 heeft de Indonesische president Joko “Jokowi” Widodo en de regering buitenlandse hulp gevraagd om de 1303 bosbranden die momenteel woeden te blussen. Singapore, Maleisië, Japan en Rusland kunnen hierbij helpen.

Palmolie

Voor palmoliebedrijven in Zuid-Oost Azië kan El Niño ernstige gevolgen hebben. De productie zal hoogstwaarschijnlijk dalen door de extreme droogtes. Omdat de luchtvervuiling nu al weken aanhoudt in de regio, kan het zonlicht minder goed de takken van de palmbomen bereiken wat de fotosynthese belemmert en de producties de volgende 6 maanden kan temperen. Bovendien is het voor de meeste mensen ongezond om buiten te komen, dus ook voor de plukkers die de verse palmvruchten moeten kappen.

Consumptie

Meestal leiden lagere palmolieproducties tot een sterke stijging van de palmolieprijs, omdat de vraag jaarlijks blijft toenemen. Hieronder ziet u de consumpties (uitgedrukt in miljoen ton) van de belangrijkste landen ter wereld. Meer dan 50% van de consumptie is afkomstig van vijf landen (India, Indonesië, China, Maleisië en Thailand).

En meer dan 2/3 van de consumptie van palmolie (dat voor 80% in de voeding wordt gebruikt) geschiedt in de groeilanden. De komende 40 jaar zal er in de wereld meer voedsel moeten geproduceerd worden dan in de vorige 10.000 jaar. Palmolie is dus bijzonder geschikt om hierop in te spelen. Alle andere plantaardige oliën vergen gemiddeld 6 tot 8 keer meer oppervlakte om dezelfde opbrengst in ton te produceren.

Volgens de managing director van Sipef, François Van Hoydonck, zal de impact van El Niño op sojaolie en raapzaadolie vermoedelijk nog groter zijn, wat op zijn beurt ook goed is voor de palmolieprijs.

In welke palmoliebedrijven investeren ?

Als belegger kan u inspelen op El Niño door te beleggen in palmolieproducenten. Als value beleggers houden we het gehele universum in de gaten en verkiezen we de goedkoopste ondernemingen. Alle bedrijven genoteerd op Londen, Luxemburg en Brussel zijn vandaag interessant en koopwaardig. Anglo Eastern Plantations en Socfinaf genieten onze voorkeur; ze zijn de goedkoopste plantages én hebben de laatste jaren het meest aangeplant in verhouding met hun beplante areaal 5 jaar geleden. Dit impliceert dat de producties bij beide bedrijven de volgende jaren met 10% en meer kunnen toenemen.

Sipef is het bedrijf met de hoogste corporate governance en produceert als één van de weinige in de sector 100% gecertifieerde RSPO palmolie. Socfinasia is dan weer de meest productieve palmolieplantage ter wereld (meeste palmolie per beplante hectare). Rea Holdings is 100% palmolie, maar heeft in tegenstelling tot alle andere spelers een hoge schuldgraad. MP Evans is naast palmolie ook actief in veeteelt in Australië (al is men hier bezig deze bedrijven te gelde te maken) en in vastgoedontwikkeling in Maleisië. Socfinaf heeft het voordeel uitsluitend actief te zijn in Afrika. Het bedrijf kent de risico’s in Afrika zeer goed; het is er al decennialang actief. En de risico’s worden bovendien gespreid over 8 verschillende landen.

Het is aangewezen om uw palmolie-exposure te spreiden over enerzijds Zuid-Oost Azië én anderzijds Afrika. Vermoedelijk wordt West-Afrika (waar Socfinaf haar meeste plantages heeft) minder negatief getroffen door El Niño, maar kunnen de lokale producenten wel profiteren van stijgende wereldmarktprijzen.

Een greenfield opstarten (van scratch een palmolieplantage oprichten) kost 9 à 10.000 USD per hectare. Hieronder ziet u de ondernemingswaarde per beplante hectare van de interessante palmoliebedrijven. Ik geef er ook het totale areaal aan beplante hectares bij, evenals het percentage beplant met palmolie. Sommige arealen zijn beplant met andere gewassen, meestal rubber. Bij Sipef zitten daar ook thee en bananen bij.

De palmolieprijs is de laatste jaren gehalveerd. Ook de meeste palmoliebedrijven zijn gedaald op de beurs. Vandaag is het misschien terug een goed instapmoment. De kans dat er in 2015/2016 een El Niño komt is 95%. Hoe zwaar deze zal zijn weten we pas de komende 6 maanden.