Upcycling: ook je juwelen zijn een tweede leven waard

De textielsector moest er als eerste aan geloven, maar het meedogenloze made in China brengt ook de wereld van de juwelen aan het wankelen. De oplossing? Onze oude sieraden recyclen, upcyclen en bewerken.

Denk maar eens aan de schakelarmband van je communie of de trouwring van je oma die al jaren ergens achterin een lade stof liggen te vergaren. Die sieraden – in wit- of geelgoud, bezet met edelstenen of halfedelstenen – zijn gebroken, beschadigd of helemaal uit de mode. Waarom zou je dan hun edele materialen niet hergebruiken om een juweel mee te creëren dat je persoonlijkheid weerspiegelt of waar je iemand anders blij mee kan maken? Als tegenreactie op de hyperconsumptie zetten we even de mogelijkheden en wat ze kosten op een rijtje.

Upcycling

Sara Esther Touijar stamt uit een familie van ambachtelijke juweelzetters en richtte zeven jaar geleden haar eigen label op. Ze verleent ook consultingdiensten aan andere juwelenmerken. Deze Brusselse is heilig overtuigd van het nut van upcycling (het creatief hergebruiken van objecten). Wat oud was, kan zo weer nieuw worden. Het is een milieuvriendelijk alternatief waar geen goudwinning bij komt kijken. Tegen 2030 zou er trouwens geen nieuw goud meer te vinden zijn. Upcycling geeft oude juwelen een nieuw ontwerp of een nieuwe functie (bijv. van een zegelring een armband maken) en laat die zo in waarde stijgen. “Dit proces heeft ook een belangrijke emotionele waarde. Het is als het ware een manier om een voorwerp waar je aan gehecht bent, te blijven bewaren”, benadrukt de ontwerpster-consultant.

Als je aan milieu of gevoelens geen boodschap hebt, weet dan dat het verkopen van je juwelen financieel echt niet zo interessant is. Sara Esther Touijar: “Merken als Cartier hanteren exorbitante prijzen voor stukken die al bij al toch vrij klassiek zijn. Je betaalt eigenlijk de naam van het huis en de verkoper, het onthaal, het advies en de service, de marketing en de verpakking, maar ook de belastingen en de garantie.” Allemaal elementen die je als particulier zelf niet kan doorrekenen. Net als bij wagens daalt de waarde van juwelen dus heel snel.

De massamarkt door de ogen van Sara Esther Touijar

Sara Esther Touijar is spontaan en enthousiast en stelt de massamarkt aan de kaak. “De voorbije vijftien jaar is het erg gemakkelijk geworden om in China of Indonesië aan een lage prijs juwelen te produceren. En dan gaat het heus niet alleen om goedkope hangertjes. Bijgevolg is de sector uit zijn voegen gebarsten en is het aantal gamma’s verveelvoudigd. Naast die inferieure markten doen ook de sociale netwerken hun duit in het zakje. Het is niet meer bij te houden hoeveel Instagram-accounts juwelen verkopen, het is gewoon hallucinant! En de klanten laten zich door agressieve marketingcampagnes in de val lokken.” Ondanks wat de influencers graag laten geloven, is het achter de schermen niet al goud wat blinkt. Onze designer haalt drie grote problemen aan. “Die juwelen worden gemaakt door onderbetaalde arbeiders. Het is een vorm van moderne slavernij die bovendien gepaard gaat met milieuvervuilende technieken en producten. Tot slot gaat het om beroerde kopieën van stukken waar hard aan is gewerkt door vakmensen die hun klanten originele creaties willen aanbieden.” Stel je maar even voor hoe frustrerend het voor die (kleine) bedrijfjes moet zijn om te zien hoe hun modellen ontelbare keren worden gekopieerd (maar nooit geëvenaard, laat dat duidelijk zijn!).

Als tegenreactie op die ongezonde made in China-logica (lees: alsmaar meer, tegen de laagste prijs) waarin zowel klanten als verdelers verstrikt zijn geraakt, wil de ontwerpster met unieke en/of op maat gemaakte modellen een bewust en geïnformeerd publiek bereiken. Klanten en partners die ambachtelijk werk naar waarde schatten en er geen probleem van maken om hier de juiste prijs voor neer te tellen. Haar doel is doordrongen van de filosofie “koop minder, maar beter” en lijkt perfect te passen binnen een revolutie die momenteel haar opmars maakt. De ethische initiatieven tieren welig en richten zich heus niet alleen tot diehard groenen of bakfietsintellectuelen. Want in elk van ons sluimert de wil om te consuminderen en de goederen en diensten die ons worden aangeboden niet langer lijdzaam te aanvaarden.

Van de theorie naar de praktijk met Lara Malherbe

Geïnspireerd door die argumenten en gewapend met een juwelenkistje vol oude sieraden – twee schakelarmbanden, een paar oorringen, een eenzame oorbel en een gebroken ketting -, begeven we ons naar de atelier-boetiek van de ambachtelijke juweelzetster Lara Malherbe in Luik. Ons doel: onze juwelen laten schatten en de mogelijke oplossingen en kosten analyseren om er iets nieuws van te maken. Deze vakvrouw is een kei in het bewerken van edelmetaal en het zetten van edelstenen, en beheerst elke stap tot in de puntjes: van het ontwerp over herstellingen tot de transformatie.

Ons gesprek begint met het schatten van onze juwelen en de test met de toetssteen (een soort leisteen). Alles gebeurt voor onze ogen en is volledig transparant. Terwijl ze aan het werk is, vertelt Lara Malherbe wat ze precies doet: “Eerst wrijf ik de juwelen over de steen. Op het achtergebleven spoor van metaalstof breng ik daarna een druppel zuur aan om de zuiverheid ervan te meten en zo de waarde van de zetting te kennen. Als het spoor verdwijnt, is het geen goud.” Onze kenner gebruikt een heel arsenaal aan zuren die overeenkomen met verschillende goudgehaltes. En ze waarschuwt: “Als je met het idee speelt om met een oud stuk een nieuw sieraad te laten maken, weet dan dat goud met veel soldeernaden niet geschikt is voor hergebruik.”

Eens de echte edelmetalen van de namaak zijn gescheiden, gaat Lara Malherbe over tot het wegen: 11,30 gram goud van achttien karaat en 0,67 gram van negen karaat. Ze staat in real time in verbinding met de goudkoers, die trouwens van uur tot uur verandert, en laat ons weten dat de prijs van nieuw goud 83 euro per gram bedraagt, tegenover 22 euro voor oud goud. “Daarom raad ik het mensen altijd ten stelligste af om hun goud te verkopen”, voegt de experte eraan toe.

Volgende stap: een model kiezen. Lara Malherbe berekent dat ze met het goud van onze juwelen en rekening houdend met onze persoonlijke smaak twee armbanden, drie fijne ringetjes of één zwaardere gedraaide ring kan maken. De prijs wordt dan respectievelijk 140 euro (tegen 697 euro voor nieuwe sieraden), 170 euro (tegen 735 euro) en 150 euro (tegen 708 euro). De cijfers spreken voor zich en tonen nog maar eens hoe ontstellend duur nieuw goud is. Lara Malherbe kan ook een steentje aan die creaties toevoegen. Om in een betaalbare prijsklasse te blijven – haar persoonlijke stokpaardje -, stelt de Luikse een klein champagne diamantje voor dat iets donkerder is dan zijn witte naamgenoot en 79 euro kost.

Een kwestie van prioriteit

In dit duurzaamheidstijdperk is de dalende verkoop van de fastfashionmerken een teken aan de wand: hun model – snel, vaak en aan een lage prijs microtrends produceren – begint aan populariteit in te boeten. Nu is het aan de consument om op de kar te springen en bewust te gaan kopen. De juwelenontwerpsters die we hebben ontmoet, staan niet alleen in voor mens- en milieuvriendelijke fabricagevoorwaarden, maar hechten ook het grootste belang aan kwaliteit en aan de relatie met hun klanten. Een alternatief dat we allemaal zouden moeten omarmen, of we nu hippe groene jongens of hopeloos sentimenteel zijn of gewoon niet graag geld verliezen.