Circulaire mode als tegengewicht voor fast fashion: ‘Recyclage is niet de ideale oplossing’

De levensduur van prêt-à-porter-collecties is vaak nog niet zo bijster lang. Bij Made & More, een duurzaam en transparant modeconcept in Luik, pakken ze het anders aan en werken ze volgens de circulaire economie.

De voorbije vijftig jaar is het tempo waaraan we grondstoffen ontginnen enorm toegenomen – een gevolg van onze manier van produceren en consumeren. Wereldwijd wordt bijvoorbeeld elke drie minuten het equivalent van het metaal gebruikt dat nodig was om de Eiffeltoren te bouwen. Op termijn zullen sommige van die bronnen dan ook verdwijnen; experts voorspellen zelfs dat goud tegen 2030 al volledig uitgeput zal zijn.

Het lineaire economische model, dat op onze planeet het wijdst verspreid is, bestaat uit het opdelven van grondstoffen om een product te maken dat na gebruik (en soms, of eerder vaak, binnen een erg korte tijdsspanne) wordt weggegooid. Het resultaat? Een afvalberg die alleen maar blijft aangroeien. Er wordt geschat dat onze oceanen tegen 2050 meer plastic dan vis zullen bevatten. Ook al proberen we verstandig met ons afval om te springen door te sorteren en te recycleren, toch blijft de verwerking ervan – verbranding of stortplaatsen – een dure en vervuilende zaak.

Het concept van de circulaire economie, waarbij artikelen op de best mogelijke manier worden ontworpen, geproduceerd en gebruikt om zo elke vorm van verspilling tegen te gaan, vormt een breuklijn met deze trend. Het gebruikte product wordt niet meer weggegooid, maar krijgt een tweede leven doordat het wordt weggegeven of doorverkocht. Soms wordt het hersteld zodat het weer goed functioneert. Of het wordt uit elkaar gehaald en de aparte onderdelen dienen als basis voor iets nieuws.

Recyclage vormt de laatste optie, aldus Logan Moray die binnen het Agence pour l’Entreprise et l’Innovation (de Waalse tegenhanger van het Agentschap Innoveren en Ondernemen) een plan coördineert voor de sensibilisering en begeleiding van kmo’s in de circulaire economie: ‘In de ideale wereld bestaat afval gewoonweg niet. Ecodesign vormt een tegengewicht voor geplande slijtage: een preventieve aanpak met als doel om de impact van een product op het milieu al van bij het ontwerp zo beperkt mogelijk te houden. Herstelling, hergebruik en/of een nieuwe bestemming voor het product kunnen al tijdens de levenscyclus ervan in praktijk worden gebracht. Recyclage is geen ideale oplossing omdat de toegevoegde waarde van het product (zijn vorm en functie) teniet wordt gedaan, zodat alleen de waarde van de grondstoffen overblijft.’

Om de obstakels weg te nemen en de levensvatbaarheid van de circulaire economie te garanderen, bestaat er geen mirakeloplossing. Stéphanie Fellen, adviseur circulaire economie en medestichtster van modeconcept Made & More: ‘Circulaire economie staat voor een mentaliteit die iedereen – minister, wetenschapper, ondernemer en burger – elke ochtend, al van bij de eerste koffie, in praktijk moet brengen. Kmo’s vertegenwoordigen 99% van de Belgische ondernemingen en moeten dus ondersteund worden in hun overgang naar de circulaire economie. Zoiets simpels als het verdwijnen van wegwerpbekertjes op het werk heeft al een noemenswaardige ecologische en economische impact.’

Zelfs Starbucks doet mee, door klanten die hun eigen mug meebrengen, een korting te geven. De Brusselse bvba Enprobel (een acroniem voor Un environnement propre pour notre Belgique of “Een schone omgeving voor ons België”), die door Nahla El Mernissi en Imad Mouakkat werd opgericht, zamelt gebruikte oliën en vetten in bij professionele klanten om er biobrandstof van te maken. De laureaten van greenlab.brussels willen vanaf september ook particulieren bedienen.

Naast het ecologische aspect heeft de circulaire economie ook een economische, en dus sociale meerwaarde. Logan Moray: ‘Het gaat om het optimaliseren van het gebruik van materiële (grondstoffen, machines) en immateriële hulpbronnen (kennis). Een bedrijf dat rendabeler wordt dankzij een beter afvalbeheer heeft de middelen om zijn huidige aantal werknemers te behouden, meer nog, om nieuwe jobs te creëren, vooral voor laaggeschoolde arbeiders.’ De kracht van de circulaire economie ligt eveneens bij de industrie en technologie. Wist je bijvoorbeeld dat je smartphone een ware goudmijn vormt? Stéphanie Fellen: ‘Slimmeriken die erin slagen oude smartphones opnieuw te benutten, door de kostbare en herbruikbare metalen eruit te halen en te recycleren, hebben mooie toekomstperspectieven. Anderzijds heeft ook een ambachtsman zoals een schoenmaker zijn rol in de circulaire economie.’

Slow fashion

Mode is de tweede meest vervuilende industrie ter wereld, net na de olie-industrie. Het is ook een van de minst transparante sectoren wat de productievoorwaarden betreft. Naast de negatieve gevolgen voor het milieu, veroorzaakt fast fashion een menselijke kost die in april 2013 aan het licht kwam, met de 1138 doden en meer dan 2000 gewonden na de ineenstorting van Rana Plaza, een gebouw van negen verdiepingen in Bangladesh waarin meerdere confectieateliers waren gevestigd.

Binnen de slow fashion-beweging vormt Made & More een inspirerend initiatief voor de moderne man of vrouw op zoek naar kwaliteit en authenticiteit. Deze e-shop, met een focus op duurzame en traceerbare mode (met een QR-code op het etiket kan je een video bekijken die in het atelier is opgenomen), biedt plaats aan een eigen kleding- en accessoirecollectie, made in Europe, vanuit alle respect voor mens en planeet.

De artikelen zijn vervaardigd uit natuurlijke en/of gerecycleerde materialen en worden verzonden in de herbruikbare zakjes van RePack. Kers op de taart? De levenslange garantie. Met “afvalvrij” als vertrekpunt heeft de klant de keuze: het artikel terugsturen naar Made & More, waar het hersteld wordt, of een reparatieset aanvragen. Vandaag heeft Made & More klanten in 18 landen, vooral in België, Frankrijk en in het Verenigd Koninkrijk.

Stéphanie Fellen en Maxime Heutz, de goed geoliede tandem aan het hoofd van Made & More, blijven projecten bedenken, waaronder de opening van een eerste fysieke winkel, de lancering van een kledingmarkt met artikelen van Made & More (wat de ene weggooit, is voor de ander een schat), en een app voor de geolocatie van schoenmakers en andere herstellers in Wallonië en Brussel. Er staan ook afterworks op het programma, met de handgemaakte juwelen van Tiroir de Lou en een samenwerking met Tale Me, het duurzame concept dat zwangerschaps- en kinderkledij verhuurt.