Over het icoon Elsa Peretti: ‘Vrouwen wachtten niet tot een man hen een Peretti cadeau gaf, ze kochten het voor zichzelf’
Beauty, partygirl, stijlicoon, filantroop en Halston-muze. Elsa Peretti is het allemaal, maar vooral: vijftig jaar geleden werd ze de legendarische juwelenontwerper van Tiffany.
Haar entree in New York, eind jaren zestig, was typisch Elsa Peretti (1940-2021). Geen geld op zak, en een blauw oog van het afscheid van een iets te enthousiaste geliefde. “Het was de hel, totale chaos”, vertelde Elsa later. “Ik arriveerde in een stad die verlamd was door stakingen. Vuilnis stapelde zich op in de straten. De stank was ondraaglijk. Mijn hotel was een verschrikking. Ik kende niemand. Heel even heb ik eraan gedacht terug te keren.” Maar met het zelfvertrouwen van jonge en mooie mensen was Elsa ervan overtuigd dat de stad haar mogelijkheden zou bieden – wat die ook mochten zijn, want een masterplan had ze niet.
Ze was in New York uitgenodigd door Wilhelmina Models. Het bureau zag wel iets in de Italiaanse schoonheid die zich op de catwalk in Barcelona had laten opmerken. Elsa was niet graag model, maar defileren was een manier om te reizen, interessante mensen te ontmoeten en geld te verdienen. Elsa: “Model zijn vraagt een bepaalde instelling. Je moet je altijd mooi voelen. Niet dat ik denk dat ik lelijk ben, maar het kan me gewoon niet veel schelen. Ik ben niet zo bezig met mijn uiterlijk. Het is onnatuurlijk voor een vrouw om de hele tijd mooi te moeten zijn.”
In een zee van blonde, breed lachende cheerleadertypes was zij een unicum. Elsa: “Ik was heel groot, erg mager en heel donker. Ik was te veel van alles.” Ze haalde niet de covers van Vogue, daarvoor was haar look te apart. Maar ze trok de aandacht van ontwerpers die op zoek waren naar meisjes met dat extra tikje charisma: Issey Miyake, Charles James, Giorgio di Sant’Angelo en de man met wie ze uiteindelijk haar halve leven lang in een haat-liefdeverhouding verbonden zou zijn: Mister Seventies Chic himself: Roy Halston Frowick. Er was een instantklik tussen hen, een wederzijdse bewondering. “Andere modellen waren kapstokken”, zei Halston later. “Na het defilé trokken ze hun jeans weer aan en werden ze zichzelf. Elsa was áltijd zichzelf. Ze had stijl en klasse. Wat ik haar ook liet dragen, ze maakte zich het kledingstuk eigen.”
Seks, drugs en disco
De kernwoorden om de jaren zeventig te beschrijven, zijn ondertussen levensgrote clichés. Seks, drugs en disco, en van alles te veel omdat het allemaal zo onschadelijk leek. Het recreatieve cocaïnegebruik nog voor rehab een verplichte stop was. De orgies nog voor duidelijk werd dat aids bestond. De gigantische hoeveelheden alcohol, uppers en downers die voor velen een dodelijke cocktail werden. De excessen van Studio 54 die deden denken dat alles kon en mocht, als je maar een vip was. Hoe groot de uitspattingen waren, zouden we later in de dagboeken van Andy Warhol lezen, met wat gemene opmerkingen erbovenop. “Ik ben teleurgesteld in Andy”, zei Elsa over de publicatie van de dagboeken. “He turned out to be a little shit.” Veel van Elsa’s herinneringen aan die tijd zijn wazig, niet alleen door de alcohol en de drugs. “Ik vergat mijn bril vaak. Het is allemaal niet zo scherp.”
Joe Eula, mode-illustrator, vast lid van de Halston-entourage en meestal de dosis gezond verstand van het gezelschap, herinnert zich het gangbare diner ten huize Halston: champagne, kaviaar en cocaïne. Er was een vast budget voor drugs en een assistente had als voornaamste taak de voorraad wit poeder aan te vullen. In heel die woelige periode, die voor Halston zou eindigen in paranoia, depressie en falen, was Elsa zijn vriendin, bondgenoot en partner in crime.
Vrouwen wachtten niet tot een man hen een Peretti cadeau gaf, ze kochten het voor zichzelf
“Toen ik voor Halston begon te werken, was het go go fantastic“, zei Elsa in Time Magazine over hun work hard-play hard-aanpak. Iedereen was weg van zijn kleding en hij hield van de juwelen en accessoires die ik begon te ontwerpen. Ik was door het dolle heen toen hij mijn riemen in zijn show gebruikte. We werkten ons te pletter. Hij was dag en nacht bezig, coke of geen coke. We gingen naar Studio 54, maar het werk was altijd gedaan. Halston heeft me alles geleerd over discipline.”
De verhouding tussen Elsa en Halston verzuurde toen de seventies duisterder werden en ze elkaar in de weg zaten met hun ambitieuze natuur en opvliegende karakter. Na vijftien jaar stilte verzoenden ze zich in 1990, twee jaar voor Halstons dood. “Iedereen heeft het over zijn seksleven en zijn druggebruik”, zei ze na zijn overlijden. “Maar hij was een ongelooflijke ontwerper en zakenman. Het probleem is dat hij nooit een partner heeft gehad, een Pierre Bergé of Giancarlo Giammetti. Dus moest hij alles alleen doen en was hij altijd wanhopig bezig om de zaken onder controle te houden.”
Megasucces
Elsa was nooit de stereotiepe muze die tevreden was om paspop te spelen en aan de arm van haar creator te hangen. Ze was een celebrity, een vaste waarde op de best-dressedlijsten. Ze werd geroemd om haar unieke stijlgevoel en het was duidelijk dat ze haar eigen talent had. Een zilveren vaasje gekocht op de rommelmarkt inspireerde haar om een miniatuurflesje als hanger aan een leren lintje te bevestigen. Giorgio di Sant’Angelo gebruikte het in zijn defilé en het veroorzaakte een sensatie. De Bottle Pendant – nog steeds in de collectie van Tiffany – was meteen uitverkocht. De Equestrian Belt, de riem met een paardenbit als sluiting, had meteen een vaste schare fans. In een interview dankte Liza Minnelli twee mensen voor haar bejubelde look: Halston en Peretti. “Ik draag niks anders.”
Elsa’s juwelen werden zo opgemerkt dat er in 1974 een voorstel van Tiffany kwam. Haar vriend Halston, die in 1973 voor 16 miljoen dollar zijn collectie, merk, naam en alle rechten aan fabrikant Norton Simon had verkocht en daar nu al de nadelen van begon in te zien, adviseerde haar haar naam en rechten stevig vast te houden. Ze kreeg een bijzonder voordelig contract, in een samenwerking die ze als “een goed huwelijk” omschreef. “Ze geven me zoveel kansen en mogelijkheden. Ik kan reizen, ambachtslui contacteren in Japan en China, ontwerpen in alle vrijheid. Ik krijg nog steeds complimenten voor wat ik bij Halston deed. But I am Tiffany now.”
De lancering van Elsa’s collectie in september 1974 veroorzaakte een stormloop. Elsa: “Things went boom.” Niet alleen in New York, overal waar een Tiffany-winkel was, werd aangeschoven en verkocht. Zelfs de onverstoorbare Warhol schreef in zijn dagboeken dat hij onder de indruk was. “Ik heb nog nooit zoveel mensen gezien bij een opening.”
Elsa werd een ster. Vogue schreef in 1976 dat ze de enige vrouw was die op een etentje kon aankomen in een zwarte kasjmier jumpsuit, een rijtje diamanten rond haar nek en een bruine papieren zak als avondtasje. Fotograaf Helmut Newton, met wie ze toen een verhouding had, fotografeerde haar op het dak van haar appartementsgebouw in een bunnypak. De feestjes, de affaires, de futiliteit… Elsa stond midden in een glitterwereld, maar ze is er nooit in verdronken.
In het rustieke, haast verlaten zeventiende-eeuwse dorpje Sant Martí Vell in Spanje, vond ze rust en sereniteit. In 1968 al kocht ze met haar eerste modellengeld een oude schuur om ze te verbouwen. “Het is primitief, een ruïne eigenlijk”, zei ze. “Ik verwarm me bij de open haard en was me in een tobbe, maar mijn huis is comfortabel als een oude trui.” Bij haar overlijden in 2021 was ze eigenaar van het halve dorp en had ze zich omringd met ambachtslui en kunstenaars.
Tijdloze charme
De charme van Peretti’s ontwerpen is tijdloos: minimalistisch, geen lijn te veel of te weinig, organisch, krachtig en sensueel. Diana Ross en Anjelica Huston zijn fans. Sarah Jessica Parker heeft een collectie. Kate Middleton wordt vaak gefotografeerd met een Peretti-armband. De volledige Gucci-collectie van Tom Ford uit 1996 is opgedragen aan Peretti en haar gestroomlijnde chic.
Haar inspiratiebronnen kwamen vaak uit de natuur en waren soms haast banaal: een boon, een appel, een traan. Het werden elegante en sierlijke vormen. Dat de aantrekkingskracht van haar stukken tijdloos is, heeft alles te maken met haar drang naar perfectie. Elsa: “Ik ben een stier, een taurus, een doorduwer. Als ik iets wil, neem ik geen genoegen met minder. Ik denk dat ik voor mijn medewerkers vaak een lastpost ben geweest.” Aan een Peretti-juweel is niets meer te verbeteren. Het volgt geen trend, het is op zich een perfecte sculptuur.
“Ik ontwerp voor werkende vrouwen”, vertelde ze aan People in 1974. “Niet voor deftige dames die peperdure gigantische pronkstukken verkiezen, maar voor een moderne en onafhankelijke vrouw die zich snel wil omkleden, die wil douchen met haar juwelen aan. Ik wil geen statussymbolen creëren, maar betaalbare en praktische schoonheid leveren.” Ze had een voorkeur voor zilver, een materiaal dat Tiffany sinds 1930 niet meer had gebruikt, wat haar prijzen erg democratisch maakte. Vrouwen wachtten niet tot een man hen een Peretti-juweel cadeau gaf, ze kochten het voor zichzelf. Het lijkt allemaal erg normaal, maar was op dat moment revolutionair. Het was een nieuwe manier om naar juwelen te kijken en voor Tiffany een onontgonnen gebied. Een financieel succes ook: gemiddeld zorgde de Peretti-collectie voor zo’n tiende van de omzet. Ergens werd 400 miljoen dollar genoemd, een ongelooflijk getal.
Geen wonder dat men haar 47,3 miljoen dollar bood om aan te blijven toen ze in 2012 haar pensioen aankondigde. “Ja, dat was een groot bedrag”, zei Elsa. “Maar het was gerechtvaardigd. Als je bekijkt wat ik al die jaren voor hen heb verdiend, is het een redelijk cijfer.” Tiffany en de erfenis van haar ouders maakten van Elsa een rijke vrouw. Geld dat ze meteen weer weggaf via haar liefdadigheidsstichting. “Een goede designer zijn gaat me makkelijk af”, zei Elsa ooit. “Een goed mens zijn, dat is de uitdaging. Maar ik ga erg hard mijn best doen.”
Elsa’s Tiffany iconen
The Bone Cuff
Een klassieker uit 1970. Een ongeëvenaard succes en een technische krachttoer, waar Peretti dagenlang aan werkte om de pasvorm rond de linker- en rechterpols perfect te krijgen. Geïnspireerd door de rondingen van het Casa Mila van Gaudí in Bacelona en door de beenderen in de crypte in Rome die ze als klein meisje met haar kinderjuf bezocht. “Er is niks macabers aan mijn voorliefde voor beenderen, ik vind ze gewoon mooi.”
The Bean
Elsa: “Een boon, een zaadje… het begin van alle leven. Een eenvoudige vorm die veel betekenissen met zich meedraagt. Iedereen geeft er zijn eigen draai aan.”
The Open Heart
Het hart ligt op zijn zijkant, wat volgens Elsa voor een aparte dynamiek zorgt. In sommige interviews zegt ze geïnspireerd te zijn door de lege ruimtes in de beeldhouwwerken van Henry Moore, in andere noemt ze Alexander Calder als voorbeeld. Het hart is als halssnoer te zien in de drie Bridget Jones-films.
The Rattlesnake
Van een Texaan kreeg Elsa een stukje ratelslang cadeau, als een geluksbrenger. “Ik heb het jaren bij me gedragen tot ik de juiste ambachtslui vond om de slang tot leven te brengen. Het is een talisman.”
Tiffany & Co. viert Peretti’s 50-jarige jubileum met iconische ontwerpen met uitzonderlijke edelstenen. In de collectie: nieuwe Bone en Split ringen, Bone manchetten met pavé diamanten, en unieke Cabochon en Fancy Color ringen
Peretti-paspoort
. Ze wordt geboren op 1 mei 1940 in Firenze, in een rijke burgerlijke familie en groeit op in Rome.
. Na een passage in Barcelona arriveert Elsa in 1968 in New York. Ze maakt al snel naam als model, muze en juwelenontwerpster.
. In 1971 wint ze de Coty Award voor “de manier waarop haar juwelen zich op het domein van de modesculptuur begaven”. In 1972 krijgt ze een eigen ruimte in Bloomingdale’s.
. In 1974 gaat ze een samenwerking aan met Tiffany. Wanneer ze er op haar 72ste aan denkt om met pensioen te gaan, kan Tiffany haar met een flink bedrag overtuigen om de lijn voort te zetten.
. In 1980 lanceert Tiffany de Peretti Home-collectie.
. Elsa overlijdt op 18 maart 2021, ze is dan tachtig. Ze heeft huizen in Rome, Monte Carlo, Barcelona en New York, maar sterft in haar slaap in Sant Martí Vell.
. Dit jaar viert Tiffany vijftig jaar samenwerking met Elsa Peretti, wiens creaties nog altijd populair zijn. “Elsa Peretti was niet zomaar een designer, maar een levensstijl”, zegt men bij Tiffany. “Haar werk en impact leven verder bij Tiffany en in het hart van iedereen die van uitzonderlijk vakmanschap houdt.”
Info: Tiffany.com en @elsaperetti.official
Meer lezen
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier