Leven in een maatschappij waar alles nep en fake kan zijn, vereist kritische, wakkere burgers en politici. Daar zijn we bijlange nog niet.
Stel het u voor. U bent een financieel manager van een multinationaal bedrijf in Hongkong. U klapt uw laptop open voor een e-meeting over de bedrijfsfinanciën. U wordt gevraagd om 25 miljoen dollar over te maken van de ene rekening van het bedrijf naar een andere, op instructies van de grote bazen die het u in die videocall in hoogsteigen persoon vertellen.
Maar wat blijkt later: iedereen in die e-meeting was gedeepfaket, inclusief de CFO, die de opdracht voor de betaling gaf. Al uw collega’s zagen er nochtans uit zoals altijd en ze klonken onveranderd.
Dit zou het begin van een sciencefictionfilm kunnen zijn, maar het is realiteit. De medewerker uit Hongkong bestaat écht. Sterker nog: experts vrezen dat we in 2024 een grote toename van dat soort deepfakefraude zullen zien.
Deepfakes zijn valse beelden die worden gegenereerd door artificiële intelligentie (AI) op basis van bestaande afbeeldingen en filmpjes. AI kan mensen woorden in de mond leggen, hen valse statements laten maken, speeches faken en vergaderingen in scène zetten. Als we straks niet meer kunnen geloven wat we horen of zien, is dat een gigantisch probleem.
Hoe dan ook is cybercriminaliteit aan een opmars bezig. In 2022 waren er 48.685 geregistreerde gevallen van cybercriminaliteit in ons land en de afgelopen vijf jaar is het aantal feiten bijna verdrievoudigd. De AI-revolutie dreigt het probleem nog te verergeren. Alle remmen los.
De mogelijkheden van AI zijn eindeloos en ik ben er zeker van dat AI dé tool is om de economie en de samenleving efficiënter en welvarender te maken. Het grootste probleem van het Westen is zijn dreigende geopolitieke irrelevantie door economische achteruitgang en een vertragende productiviteitsgroei. Voor dat laatste kan AI een gamechanger zijn. Maar dat betekent niet dat we onze ogen moeten sluiten voor de uitwassen en de gevaren die ermee gepaard gaan.
Talloze experts en zelfs AI-pioniers waarschuwen al jaren, maar zonder dat het veel zoden aan de dijk heeft gebracht. Iedereen kent Open AI, de bedenker van Chat GPT. Al weten weinigen hoe Open AI is ontstaan. Het hoofdoel was lange tijd niet commercieel. Het werd opgericht door experts om zich te bezinnen over de gevaren van kunstmatige intelligentie en die in het gareel houden, zodat ze ons niet zuur zouden opbreken. Dat AI een duistere kant heeft, is duidelijk. Het zal bijgevolg meer dan eens mislopen met deze nieuwe technologie. Alleen is de vraag concreet: wanneer?
U vraagt zich misschien af hoe we ons intussen hebben gewapend tegen de vloedgolf aan deepfakes en nepnieuws die op ons afkomt. Het antwoord: niet. Daar is werkelijk niemand mee bezig. Wij, de maatschappij, zwijgen en de politiek slaapt. Zo is het schrijnend te lezen dat in de Cyberveiligheidsstrategie 2021-2025 van ons land niet één keer het woord ‘deepfake’ voorkomt. Het letterwoord ‘AI’ komt er ook niet in voor. Ook ’s lands Nationale Veiligheidsstrategie zwijgt in alle talen over AI, hoewel we toch wel wat cyberexperts in huis hebben.
Toch is cyberveiligheid in onze ogen niet meer dan de afwezigheid van cyberaanvallen, hacking en spionage. Terwijl dat begrip veel breder zou moeten worden gedefinieerd. Het is ook: maatschappelijke bewustwording, cyberveiligheid integreren in élke pijler van onze maatschappij en investeren in kritisch denken. Het internet is al lang geen gewone tool meer, maar de ruggengraat van onze moderne maatschappij. AI is dat straks ook. De harde waarheid is dat we daar niet klaar voor zijn. Niet als staat. Niet als economie. Niet als samenleving. Niet als mens. Leven in een maatschappij waar alles nep en fake kan zijn, vereist kritische, wakkere burgers en politici. Daar zijn we bijlange nog niet. z
De auteur is voorzitter van de Vlaamse Vereniging van Studenten (VVS)
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier