‘De slabakkende productiviteitsgroei in België is de kwaal der kwalen’

In België is er nog zeer veel laaghangend fruit om de productiviteit op te drijven.

Wat als de gemiddelde Belg even productief zou zijn als een werknemer van de efficiëntiekampioen Colruyt Group? Dan lag het bruto binnenlands product (bbp) per inwoner op meer dan 325.000 euro, in plaats van ongeveer 48.000 euro. Dat is natuurlijk een gedachte-experiment met enorme haken en ogen. Maar een fors hogere productiviteitsgroei zou een serieuze ambitie moeten zijn. Ten eerste, omdat het nodig is. De slabakkende productiviteitsgroei in België is de kwaal der kwalen. Zodra we dat opgelost krijgen, kunnen we gemakkelijker de vergrijzing en andere dure problemen oplossen. Ten tweede, omdat we weten dat we veel beter kunnen. Al te vaak denken we dat een hogere productiviteit vooral moet komen van dure robots of revolutionaire software. Niets is minder waar. Voor artificiële intelligentie een hype werd, was er het fenomeen van ‘spaarzame innovatie’. Indiase babycouveuses die werkten met autolampen en andere simpele onderdelen en hersteld konden worden door garagisten. Of dichter bij huis de extra winkelkar die aan de Colruyt-kassa’s staat in plaats van de lopende band waarop klanten hun producten moeten zetten en daarna weer inpakken.

In België is er nog zeer veel laaghangend fruit om onze productiviteit op te drijven, zoals ons coververhaal aantoont. Het zijn vaak relatief goedkope ingrepen, zoals minder bureaucratie, of het gebruik van mature oplossingen als onlinesoftware in de cloud of volledig gedigitaliseerde facturen en andere automatisering van informatiestromen. Zeker in software is er een hele rits aan gestandaardiseerde tools die een moderne bedrijfsvoering democratiseren. Een kleine zelfstandige kan nu de tools gebruiken die enkele decennia geleden enkel weggelegd waren voor grote bedrijven die zich maatwerk konden veroorloven. Een van de zwakke punten van de Belgische economie is dat vooral de grootste bedrijven investeren in onderzoek en innovatie en daardoor hun voorsprong in productiviteit vergroten. België heeft een bloeiend kmo-landschap, maar dat zal enkel structureel gezond blijven als kmo’s meer investeren in innovatie en productiviteit.

Dan is er nog de joker van artificiële intelligentie. Alles wijst erop dat het een even revolutionaire uitvinding kan zijn als de stoommachine of elektriciteit. Maar we zijn daar nog niet. Op dit moment schittert artificiële intelligentie in zeer strak omlijnde taken. ChatGPT en andere generatieve artificiële intelligentie zouden meer multifunctioneel moeten zijn, maar ze hallucineren soms en verzinnen foute informatie. Microsoft, Alphabet (Google) en andere giganten hebben er op dit moment echter alle belang bij ChatGPT en co te hypen en andere bedrijven te doen geloven in extreme efficiëntiewinsten. Veel techgiganten zaten in een midlifecrisis. Een zware investeringscyclus rond e-commerce en digtiale diensten en de verspreiding van (mobiel) internet loopt op zijn einde. Ondertussen heeft zowat iedereen met een besteedbaar inkomen een smartphone en ook bij bedrijven is de investeringsfocus verschoven. De meeste techgiganten hebben hun deel van de wereld veroverd en hun groei vertraagt. Daarom begonnen ze massaal te flirten met het metaverse en de blockchain. Nu is artificiële intelligentie de nieuwe liefde van hun leven om hun beurskoers omhoog te praten.

Aan het bakken van lucht moeten onze bedrijven zich niet spiegelen, maar wel aan de drang van techgiganten om nieuwe producten te lanceren. We zijn niet te klein. Kijk naar Denemarken, in bbp per inwoner maakt het land een forse sprong naar de top drie van rijkste inwoners in de Europese Unie met 70.000 euro per inwoner. Dat komt dankzij het fenomenale succes van het diabetesmedicijn Ozempic en het afslankmiddel Wegovy. We mogen niet alleen kijken naar graduele verbeteringen, zoals Colruyt daar goed in is, maar we moeten ook durven te dromen.