‘Redt China de vrijhandel?’

“Niet toevallig ontdekt het Chinese regime zichzelf plots als de behoeder van eerlijke en stabiele handelsregels”, schrijft Marc De Vos.

Nu het Amerika van Donald Trump aan China de totale handelsoorlog verklaart, en omgekeerd, rijst de vraag: welke handelspolitiek moet Europa met China voeren? Tussen de uitersten van de verlopen vrijhandel en een feitelijke boycot ligt een middenweg die handel combineert met Europese veiligheid.

Die middenkoers begint met het definiëren van sectoren en technologie die wij strategisch willen verankeren in Europa. Die lijst bestaat en beslaat onder meer artificiële intelligentie, halfgeleiders, batterijen, essentiële grondstoffen, waterstof, farmaceutische en zware industrie, munitie en defensie-industrie. Wat vaak nog ontbreekt, zijn de vaste tarieven, quota en normen om daarbij de Chinese concurrentie in te perken. Als Europa doorpakt met protectionisme, dreigt een beperkte lijst steeds langer te worden, naarmate de logica van autonomie de handelsrelaties wederzijds verziekt.

Vervolgens kan Europa ingrijpen waar Chinese invoer ons overspoelt met dumping. Het is genoegzaam bekend dat Chinese staatsplanning overproductie en oneerlijke prijzen kan genereren. De Europese Unie heeft een antidumpinginstrument, maar heeft lang geaarzeld om dat te gebruiken. Autoassemblage is een recent voorbeeld, staalproductie een nieuw. Als het ons menens is, moeten we dat meer en sneller durven toepassen, ook zonder de ruggensteun van de Wereldhandelsorganisatie. Faire handel betekent reciprociteit: Chinese import naar Europa behandelen zoals de Europese import in China wordt behandeld. Dat is een veel breder spel van gelijke marktoegang en het afbouwen van verschillen in de overheidssteun voor bedrijven.

Europa moet China niet willen vervangen als de fabriekshal van de wereld. Wij hebben hier noch de mensen, noch de plaats, noch de koopkracht voor dure massaproductie van T-shirts, speelgoed of telefoons. China zelf wil hogerop in de waardeketen en voert juist daarom een hoogtechnologische en industriële planning die eindigt in concurrentievervalsing en dumping. Wij kunnen dat counteren door Chinese producten toe te laten, op voorwaarde dat ze in Europa worden geproduceerd, met lokale toevoerketens, waar nodig met het delen van de intellectuele eigendom. Dat is precies wat China in het verleden deed met westerse bedrijven die in China wilden verkopen. Nu zou ons dat toelaten oneerlijke technologische voorsprong uit China te compenseren in Europa.

Zonnepanelen, windmolens, batterijen, elektrische auto’s, drones, telecominfrastructuur: de lijst van technologie die China eerst van Europese bedrijven verwierf om er vervolgens met massale staatssteun Chinese kampioenbedrijven mee te kweken, is lang. Een echte normalisering van de handelsrelatie verloopt via het afspreken en afdwingen van de limieten van wederzijdse industriële planning. Zo zou de geest van vrijhandel een stukje terug in de fles geraken. Dat hangt niet echt in de lucht.

Ziedaar de ingrediënten van een mogelijke reset in de handelsrelatie tussen Europa en China. Ze worden naarstig bekeken en overwogen in het kielzog van de Amerikaanse tarievenoorlog. Het verlies van de Amerikaanse afzetmarkt maakt Europa voor China belangrijker. Niet toevallig ontdekt het Chinese regime zichzelf plots als de behoeder van eerlijke en stabiele handelsregels, zowaar de mantel die de Verenigde Staten decennialang droegen. Europa zou China op zijn woord kunnen nemen en de daad bij het woord voegen.

Zou. Handel is intussen veel meer dan handel. Het is in eerste plaats een expressie van geopolitiek. De Verenigde Staten voert een handelsoorlog omdat het China als een geopolitieke tegenstander wil verslaan. De echte vraag voor Europa is welke geopolitieke relatie wij willen met China, zeker nu die keuze zal doorwegen in onze relatie tot Amerika. Dat is een ander paar mouwen. Afspraak daarvoor in een volgende column.