‘Meer gemeentefusies zijn onvermijdelijk’

Idealiter telt elke gemeente minstens 20.000 inwoners.

Zondag vinden in 298 van de 300 Vlaamse gemeenten lokale verkiezingen plaats. Niet in Herstappe en Lo-Reninge, waar slechts één lijst met kandidaten werd ingediend. Over zes jaar zullen in maximaal 285 Vlaamse gemeenten lokale verkiezingen worden georganiseerd. De reden is een reeks geplande fusies, waardoor het totale aantal gemeenten vanaf 1 januari 2025 zal dalen.

Dat proces is nog niet ten einde, voorspellen experts. Lokale besturen moeten meer en meer taken op zich nemen op het gebied van veiligheid, het verduurzamen van gebouwen en investeringen in infrastructuur. Bovendien worden ze geconfronteerd met een stijgende factuur voor de pensioenen van de lokale ambtenaren. Om die uitdagingen de baas te kunnen, gaan ze op zoek naar besparingen en schaalvoordelen.

Fusies kunnen en moeten daarbij helpen. In een nieuwe studie over de overheidstewerkstelling berekende de denktank Itinera dat een fusie van twee gemeenten met minder dan 20.000 inwoners 200.000 euro per 1.000 inwoners aan efficiëntiewinsten oplevert. Neem daar nog de schuldovername door de regionale overheid bij, en het gaat om miljoenenbesparingen.

Dat betekent wel dat de lokale besturen het na zo’n operatie met minder personeel zullen moeten doen. Wat niet meer dan normaal is, aangezien het ambtenarenbestand bij steden en gemeenten de voorbije vijf jaar met 4,3 procent is gestegen. Enkel op het niveau van het Vlaams Gewest nam het sterker toe (+8,8%), maar dat is een gevolg van de stijgende vraag naar onderwijzend personeel en de extra bevoegdheden na de zesde staatshervorming.

Volgens de experts van Itinera zou het ideaal zijn dat elke gemeente minstens 20.000 inwoners telt. Momenteel hebben bijna twee op drie Vlaamse gemeenten minder dan 20.000 inwoners. Ter vergelijking: in Nederland is het gemiddelde inwonersaantal groter dan 40.000. Er is nog wat werk voor de boeg. In Wallonië is de uitdaging nog groter. Daar vond de voorbije jaren welgeteld één gemeentefusie plaats: tussen de Ardense gemeenten Bastenaken en Bertogne.