‘Het zou goed zijn als de volgende paus de vrije markt opnieuw zou omarmen’

Het is geen toeval dat het kapitalisme wortel schoot in overwegend protestantse landen.

De overleden paus Franciscus was een sociaal bewogen man. Hij kwam op voor de armen en was kritisch voor ongelijkheid. Het kapitalisme noemde hij “een doodlopend pad”. Het maakt van de mens “de knecht van de economie en de financiën”. In zijn encycliek Laudato Si’ kaartte Franciscus in 2015 de klimaatopwarming aan en stelde hij dat de ecologische problemen het resultaat zijn van “de machinerie van de geglobaliseerde economie”.

Dat de katholieke kerkvorsten het vrijemarktdenken wantrouwen, is niet nieuw. Het is een verschil met de protestantse ethiek, die stelt dat wie economisch succesvol is en rijkdom vergaart, een deugdzaam mens is. Het is geen toeval dat het kapitalisme wortel schoot in overwegend protestantse landen als Nederland, Groot-Brittannië en de Verenigde Staten.

De katholieke sociale leer focust op herverdeling. De vraag is of de slinger onder Franciscus niet te veel in die richting is doorgeslagen. In 1991 publiceerde paus Johannes Paulus II de encycliek Centesimus Annus. Die was veel positiever over de vrije markt dan de overige encyclieken in de voorbije eeuw. Ze bestempelde privé-eigendom en het verhogen van de welvaart via economische groei als iets positiefs. De vrije markt werd gezien als een product van het christelijke denken. In de middeleeuwen droegen abdijen als economische centra, nog voor de steden, bij tot een vorm van vrijhandel.

Het zou een goede zaak zijn als de volgende paus de basisprincipes van de vrijemarkteconomie en vrijhandel opnieuw zou omarmen, zeker in tijden van toenemend protectionisme. Vaticanologen voorspellen dat de volgende kerkvorst uit Azië komt. Dat is het continent waar de voorbije decennia dankzij de globalisering en de vrijhandel honderden miljoenen mensen uit de armoede zijn gehaald.