‘Het gebrek aan vrouwelijke vicepremiers en ministers is géén toeval’

Helaas hebben burgers niet het recht om wetten naast zich neer te leggen die werden uitgedokterd door een mannenbastion.

Ik zou liever niet schrijven over het gebrek aan vrouwelijke vicepremiers en ministers in de nieuwe regering. Maar wanneer de premier en zijn vicepremiers opmerken dat dit een zeer ongelukkig toeval is, dan heb ik geen andere keuze. Toeval is een zwak excuus voor een diepgeworteld probleem. Wanneer slechts vier van de vijftien ministers vrouwen zijn en geen enkele vrouw een post als vicepremier krijgt, is het toch wel heel toevallig dat zulke keuzes telkens opnieuw in het voordeel van de mannen uitdraaien. Vreemd dat vrouwen het toeval maar zelden aan hun kant krijgen. Dat komt omdat hier geen sprake is van toeval. Het is een pijnlijke weerspiegeling van een cultuur die vrouwen systematisch uitsluit van machtsposities.

Een veelgehoord argument is dat posities op basis van verdienste worden toegekend. Maar dat narratief maakt het nog pijnlijker. Alsof er geen enkele competente vrouw is die voldoende merite heeft om een topfunctie te bekleden. De decennia onderzoek die aangetoond hebben dat vrouwen geconfronteerd worden met structurele barrières worden van tafel geveegd door het woord ‘toeval’ in de mond te nemen. Tijd om enkele van die barrières nog eens op te sommen.

Het bekendste fenomeen is het glazen plafond – de belemmeringen die vrouwen afremmen in hun opmars. Onderzoek wijst uit dat subtiele, onbewuste maar zeer nefaste vooroordelen daarbij een rol spelen. Heel wat leiderschapskwaliteiten worden nog altijd als mannelijk gezien (Eagly & Carli, 2007), waardoor vrouwen ondervertegenwoordigd blijven in topfuncties, terwijl ze capabel zijn.

Er zijn ook de plakkerige vloeren. Vrouwen blijven vaak vastzitten in lagere functies door het gebrek aan toegang tot krachtige netwerken en mentorschappen, die hen kunnen helpen navigeren door de vaak complexe carrièrepaden. Informele netwerken – vaak gedomineerd door mannen – spelen een belangrijke rol in het verkrijgen van topfuncties (Ibarra, 1993). Daardoor raken vrouwen ook buitengesloten van informele besluitvormingsprocessen en cruciale informatiecirculatie.

Naast externe belemmeringen worden vrouwen inwendig ook geconfronteerd met een dubbel verwachtingspatroon: de verwachting om zowel professionele successen te boeken als zorg- en huishoudelijke taken op zich te nemen. Dat fenomeen leidt tot een scheve verdeling van tijd en energie (Hochschild & Machung, 2012).

Je zou denken dat al die problemen in deze datagedreven wereld zouden verdwijnen. Maar het boek Invisible Barriers: Exposing Data Bias in a World Designed for Men onthult hoe zelfs algoritmes en data-analyse vaak de belangen en ervaringen van mannen centraal stellen, terwijl vrouwen op de achtergrond blijven. Het fundament van veel moderne technologieën bestaat uit data die worden verzameld in een wereld die al eeuwenlang door mannen gedomineerd wordt.

Het is duidelijk dat de barrières die vrouwen ervaren geen louter toeval of individuele problemen zijn, maar structurele kwesties die diep in onze organisaties en cultuur verankerd zitten. Een afdoend excuus was misschien geweest: de erkenning dat er zeer veel werk aan de winkel is en de belofte om actie te ondernemen. Wanneer wij als businessschool een programma in de markt zetten met enkel mannelijke sprekers, krijgen wij e-mails van klanten dat ze zich niet inschrijven in een programma met enkel mannelijke docenten. Helaas hebben burgers niet het recht om wetten naast zich neer te leggen die werden uitgedokterd door een mannenbastion. Het enige wat we kunnen, is de regering vragen in eigen boezem te kijken. Maar laat er van boezem helaas weinig sprake zijn. Verder wens ik dit team van ongetwijfeld competente mannen alle succes van de wereld toe.