‘Geopolitiek is ook een uitdaging voor de bedrijfsleider’

De wereldmarkten boden vroeger vooral een opportuniteit, nu zijn zowat alle markten potentieel problematisch.

Onderschat niet hoe moeilijk het is om een goed managementboek te schrijven. Je moet relevant zijn, zo recent mogelijk, de lezer heeft graag wat onderbouw, maar wenst toch ook een instrumentje, een checklistje. Als ik dan een boek ter hand neem, duurt het niet lang of ik leg het ontgoocheld opzij. Maar niet bij Markt onder Vuur van Hans Diels, expert in geopolitiek bij Etion.

Uitgevers hebben graag urgente titels, ik heb er graag heldere. Markt onder vuur? Bedreigen linkse extremisten de vrije onderneming? Moeten we het marktdenken opgeven en veranderen door een planeconomie? Het boek behandelt iets totaal anders, het belang van geopolitiek voor de hedendaagse ondernemer. Vroeger was de wereld nog lekker plat, je kon exporteren, filialen oprichten, de wereld veroveren. Je moest alleen aanvaarden dat ondernemers uit Peru, Oekraïne of Korea hetzelfde zouden doen op jouw markt. Maar die platte wereld is al vele jaren bezaaid met gevaarlijke afgronden, eindeloze conflicten, boycots en dreigende oorlogen. Je toevoer wordt afgesneden omdat het Suezkanaal geblokkeerd wordt. Kort door de bocht kun je stellen dat de wereldmarkten vroeger vooral een opportuniteit boden, nu zijn zowat alle markten potentieel problematisch.

Het boek begint met een citaat van de ex-CEO van Solvay: “Ik ben veel meer bezig met geopolitiek dan tien jaar geleden. Het is een deel van de kerntaak van een CEO geworden.” Maar Diels voegt eraan toe dat ook Limburgse perenboeren hebben kennisgemaakt met politieke disrupties. Wat kan en moet je doen als bedrijfsleider? Het boek beantwoordt die vraag op een wijze die ik zelden heb aangetroffen in een managementboek. Ik ben vaak jurylid geweest van het beste managementboek van het jaar. Mijn nominatie zou gemakkelijk zijn.

Onderbouwd, systematisch en praktijkgericht betekent niet saai. Ik hou van de fijne tussentitels: van perenboeren tot Barbie, waarom iedereen een geopolitiek adviseur nodig heeft. Het voorbeeld van Barbie intrigeerde mij. Naast al het roze heb je blijkbaar ook een gevoelige kindertekening die de Chinese territoriale ambities weerspiegelt.

Heel aangenaam is hoe dit boek je nog wat extra doet nadenken. Juist, the network always wins, maar die waarheid wordt soms brutaal ontkracht. Als je een zuiver lineair netwerk aanstuurt, dan is dat netwerk zo sterk als de zwakste schakel. Hoe bouw je dan het best je netwerken uit? Bekijk je wereld als een netwerk met al te kwetsbare afhankelijkheden en je bent al een stap vooruit.

Zoals elke managementauteur weet, blijven de voorbeelden hangen. Op welke knopjes China allemaal duwt, is toch wel verrassend en verontrustend, vooral omdat de auteur enkele stipjes verbindt en op die manier bewijst dat we toch wel erg naïef zijn.

De wereld wordt geregeerd door markt en macht. Mijn vakgenoten, menswetenschappers, vergeten dat laatste weleens. In dit boek word je er met de neus op geduwd. Wie heeft macht over wie, wie kan een andere partij zodanig onder druk zetten dat ze wel moet toegeven? Dat is een andere blik op de wereld dan ‘laten we elkaar vertrouwen en win-winrelaties uitbouwen, alleen zo vermijd je verlies-verlies’. Je ziet andere dingen als je de andere partij wantrouwt, om welke reden dan ook. Minder fraaie dingen misschien. In de literatuur wordt dat vaak omschreven als een minimaxstrategie. Focus op het ergste dat je kan overkomen. Dat leek tien jaar geleden al te pessimistisch, te veel risicomijdend. Maar de tijden veranderen en al te veel zwarte zwanen kunnen neerstrijken. Wat vroeger vooral een bizarre uitzondering was, lijkt nu het nieuwe normaal.

En ja hoor, het boek biedt ook de obligate checklists. Maar bovenal biedt het toch heel veel leesplezier. Etion mag trots zijn op zijn expert in geopolitiek.

De auteur is emeritus professor management aan Vlerick Business School. www.marcbuelens.com