“De kwalen van de Belgische arbeidsmarkt zullen pas worden opgelost als we onze obsessie met gelijkheid loslaten”, betoogt Peter De Keyzer. “Het systeem maakt luiheid aantrekkelijk.”
“De Belg werkt niet graag. Klinkt hard, maar de cijfers liegen niet. De activiteitsgraad in België blijft steken op een beschamende 70,5 procent, ver onder het Europese gemiddelde van 75 procent. In Vlaanderen ligt dat cijfer iets hoger, maar Wallonië (67,1%) en Brussel (64,1%) bengelen ver achteraan.
“Waarom werken we zo weinig? De oorzaak is cultureel: we hebben in dit land decennialang een systeem gebouwd dat inactiviteit beloont, ambitie bestraft en individuele verantwoordelijkheid ondergraaft. De Belgische arbeidsmarkt is een spiegel van onze obsessie met gelijkheid en solidariteit. We vinden het belangrijker dat iedereen gelijk is dan dat inspanning loont. Dat vertaalt zich in een systeem waarin elke link tussen werken en verdienen systematisch wordt doorgeknipt.
“Pensioenuitkeringen voor periodes waarin niet werd gewerkt. Uitkeringen, verlofstelsels en premies voor zelfgekozen periodes van inactiviteit. Een veel te klein financieel verschil tussen inactiviteit en het aanvaarden van een baan. Een automatische loonindexering waardoor lonen stijgen zonder eigen verdienste. Een samengedrukte loonverdeling en een heel lage inkomensongelijkheid. De hoogste belastingtarieven voor wie een mediaanloon verdient. Torenhoge belastingen op bonussen. Nauwelijks financiële nadelen voor wie vroeg stopt met werken. Een promotieval waarbij meer verantwoordelijkheid, meer werk en een hoger brutoloon nauwelijks nettovoordelen opleveren. Waarom zou je je uitsloven als een uitkering bijna evenveel opbrengt als een startersloon? Waarom een promotie najagen als de fiscus meer dan de helft van je loonsverhoging of bonus inpikt? Kijk ook naar de pensioenen. Een derde van de uitkeringen gaat naar gelijkgestelde periodes – jaren dat je niet hebt gewerkt, maar toch pensioenrechten hebt opgebouwd. Dat is geen arbeidsmarkt, dat is een collectivistische demotivatiemachine. Geen wonder dat onze carrières met 35 jaar korter zijn dan in Noord-Europese landen, waar mensen makkelijk 40 jaar werken.
De kwalen van de Belgische arbeidsmarkt zullen pas worden opgelost als we onze obsessie met gelijkheid loslaten
“De overheid wil 80 procent tewerkstelling, maar met de huidige perverse arbeidscultuur is dat een utopie. Zolang we gelijkheid belangrijker vinden dan zelfredzaamheid en individuele verantwoordelijkheid, blijft het dweilen met de kraan open. De werkloosheidsuitkeringen in België behoren tot de gulste van de OESO. Dat klinkt sociaal, maar het ondergraaft elke cultuur van zelfredzaamheid en verantwoordelijkheid.
“Kijk naar Zwitserland. Daar ligt de focus veel meer op individuele verantwoordelijkheid, niet op herverdeling. De tax wedge is er slechts 21 procent, waardoor een werknemer 80 procent van zijn brutoloon behoudt. In België is dat minder dan de helft. Het resultaat? 83 procent van de Zwitsers werkt, tegenover 70 procent van de Belgen. De werkloosheid ligt op 4 procent, de jeugdwerkloosheid op 7 procent – in België respectievelijk op 6,5 procent en 15 procent. Zwitsers bouwen hun eigen pensioen op, met een directe link tussen inspanningen en opbrengst. In België betalen werkenden voor de pensioenen van anderen, zonder dat hun eigen bijdragen worden gespaard.
“De kwalen van de Belgische arbeidsmarkt zullen pas worden opgelost als we onze obsessie met gelijkheid loslaten. We moeten werk centraal stellen als de enige weg naar vooruitgang. Verlaag de belastingen op arbeid drastisch, zodat werken loont. Verstreng de voorwaarden voor uitkeringen en gelijkgestelde periodes fors. Schaf de automatische loonindexering af. Laat mensen veel meer sparen voor hun eigen pensioen. En bovenal: herstel overal de link tussen inspanning en beloning.
De Belg is niet lui, maar het systeem maakt luiheid veel te aantrekkelijk. Het is tijd voor een revolutie: weg met de gelijkheidsobsessie, leve de eigen verantwoordelijkheid. Alleen zo krijgen we honderdduizenden mensen extra aan het werk, een sterkere economie en een samenleving waarin eigen inspanning de hoeksteen is van vooruitgang.”
De auteur is founding partner van Growth Inc.